"Cò" xuất nông sản tại Cửa khẩu quốc tế đường bộ số 2 Kim Thành. Ảnh: H.Đ.
Đất sống của “cò” xuất khẩu
Giữa lúc dịch Covid-19, xuất khẩu nông sản gặp nhiều khó khăn do phía Trung Quốc thắt chặt kiểm dịch.
Tại Cửa khẩu quốc tế đường bộ số 2 Kim Thành (Lào Cai), các xe nông sản từ phía Nam ra, sau khi làm các thủ tục để thông quan chỉ đi tới giữa cầu biên giới Việt Trung rồi bàn giao cho lái xe Trung Quốc để nhập hàng vào nội địa nước bạn.
Sau một vài ngày xe container nằm bên Trung Quốc, trả được hàng cho đối tác, các xe rỗng đưa đến địa điểm trên trả cho chủ xe. Hàng hóa được lưu thông giữa hai nước mà các tài xế không phải nhập cảnh như trước đây. Các biện pháp này nhằm phòng chống dịch bệnh Covid-19 và được hai bên thống nhất áp dụng.
Tỉnh Lào Cai đã có danh mục hàng hóa xuất, nhập khẩu ưu tiên thông quan trong thời gian dịch bệnh Covid-19.
Trong đó, mặt hàng ưu tiên thông quan số 1 là nông sản, thủy sản tươi sống còn tồn đọng và đã tập kết tại cửa khẩu trước... sau đó đến hàng hóa khác.
Do đó, thời gian gần đây, tại Cửa khẩu quốc tế đường bộ số 2 Kim Thành, hàng nông sản không bị ách tắc nhưng vì sự chặt chẽ trong giao thương nhằm phòng chống dịch bệnh nên số lượng container hàng nông sản xuất được mỗi ngày khá hạn chế, chỉ trên dưới 100 xe.
Chính vì vậy, những “cò” nhận đưa nông sản xuất khẩu qua Trung Quốc được dịp tung hoành. Mỗi container hàng nông sản xuất đi Trung Quốc thông qua “cò”, chủ xe phải chi phí hàng chục triệu đồng nếu không muốn hàng bị om nhiều ngày.
Những “cò” này tự xưng là người của công ty làm dịch vụ xuất khẩu nông sản, và không hiểu vì sao có số điện thoại và liên lạc trực tiếp với các tài xế để làm “luật”.
"Cò” đứng ra bao tiêu, làm các thủ tục xuất khẩu và lo lót cho các chủ hàng để nông sản được xuất đi sớm nhất. Một đặc điểm của hàng nông sản là chỉ để được một số ngày nhất định, nếu không sẽ thối, hỏng hoặc bị “cháy” dù được bảo quản trong “công lạnh”.
Trong khi đó, tài xế thường phải chấp nhận bị trừ tiền công nếu để hàng bị hỏng với những lý do như chạy không đủ hoặc quá lạnh, không có kỹ thuật chạy lạnh đảm bảo giữ thanh long tươi ngon... giữa những ngày chớm hè tại Lào Cai. Vì vậy, tài xế đành chấp nhận làm việc với “cò” để xuất hàng.
"Cò" (phải) nhận tiền làm dịch vụ từ lái xe. Ảnh cắt từ clip.
Chi tiền để được xuất trước
Trong tâm trạng bức xúc, nhiều lái xe đã đứng ra tố “cò” làm luật tại Cửa khẩu quốc tế đường bộ số 2 Kim Thành. Những “cò” này hoạt động rất tinh vi và từ chối trả lời những thắc mắc của tài xế.
Tài xế N.M.V có hàng chục năm kinh nghiệm đi biên, và rất quen thuộc những cửa khẩu ở phía Bắc cho biết, “năm nay, anh em tài xế rất khó khăn. Cả tháng may ra mới chạy được 1 chuyến, nhanh thì được 2 chuyến, chở thanh long từ Nam ra Bắc. Lên tới nơi mà bị các anh hành quá trời luôn”.
Cũng theo lái xe này, sau khi xe kéo lên cửa khẩu, xe được ghi số thứ tự, mặc dù trong bãi chính (Cửa khẩu Kim Thành) vắng xe nhưng số thứ tự xe của anh em trong đoàn hầu hết đều lên đến hàng trăm. Cầm mảnh giấy trên tay, tài xế N.M.V than thở “như thế này sao biết bao giờ tới lượt xuất đi”.
Còn theo tài xế N.H, sau khi có số thứ tự, xe không được đỗ trong bãi chính mà tới bãi đỗ của tư nhân, cách cửa khẩu chính 200m. Ở bãi này có hàng trăm chiếc container khác đang chờ tới lượt đưa hàng qua biên giới.
Tài xế N.H cho biết, “gần 4 ngày nằm trong bãi tư nhân phải trả phí trông giữ xe là 320 nghìn đồng (80 nghìn/ngày). Tôi bất ngờ nhận được cuộc điện thoại của người làm luật, chuyên phụ trách giấy tờ xuất khẩu xe qua Trung Quốc nói cho xe vào bãi chính. Sau đó, người này nói đóng 3 triệu đồng để dẫn xe vào bãi chính, tiền này không có hóa đơn chứng từ gì cả”.
Cũng theo một số tài xế khác, số tiền làm luật vào bãi chính mà “cò” đòi có xe thì 3 triệu đồng, có xe thu nhiều hơn, rất thất thường.
Tài xế T.V.T cho biết, “ngoài 3 triệu đồng để vào cổng chính, “cò” đòi thêm 1 triệu đồng tiền dẫn xe trực tiếp xuất khẩu để không phải xếp hàng thứ tự; chi phí bốc xếp xuống hàng, bến bãi tại Trung Quốc 5 triệu đồng; 8 triệu đồng thuê đầu kéo vì lái xe Trung Quốc; 2,15 triệu đồng tiền làm thủ tục giấy tờ xuất khẩu… Tổng chi phí là gần 20 triệu đồng để một container thanh long sang được phía nước bạn”.
“Có nhiều khoản “cò” thu mà chúng tôi không biết là khoản gì, lên tới đây rồi đành bấm bụng trả cho xong lấy xe về còn đi chuyến mới”, tài xế T nói.
Cánh tài xế rất bức xúc vì bị "cò" đòi nhiều chi phí để xuất được nông sản. Ảnh cắt từ clip.
Ghi nhận phản ánh của một số chủ xe xuất nhập khẩu nông sản, gần đây có nhiều trường hợp xe của họ bị tài xế Trung Quốc lái không quen nên xảy ra đâm va. Một số trường hợp được bồi thường, còn hầu hết là phải tự chịu chi phí này.
Có việc mua bán “nốt” xe ở cửa khẩu
Liên quan vấn đề trên, thiếu tá Bùi Hồng Hà - Đồn trưởng Đồn biên phòng Cửa khẩu quốc tế Lào Cai cho biết, lái xe là những người ở xa về, người ta chưa hiểu nên bị một số đối tượng “cò mồi” dẫn dắt.
Bãi Kim Thành được phát phiếu điều tiết phương tiện, sắp xếp theo số thứ tự để đảm bảo cho các phương tiện hàng hóa đi. Bên cạnh đó có một số phương tiện dừng đỗ ở bãi chính khi đến lượt đi nhưng bên Trung Quốc chưa yêu cầu nhận hàng, đón hàng được.
Lúc đó, các xe này sẽ ra bên ngoài thì công ty đó lại cho các xe khác vào thay thế vì vậy lái xe có phản ánh xe đến sau lại được đi trước.
“Một số công ty ở cửa khẩu đang có các “nốt” xe mà chưa xuất được thì người ta sẽ nhận những xe bên ngoài vào và nhận tiền. Chúng tôi đã nắm bắt được thông tin này” – thiếu tá Hà cho biết.
Ngoài ra, do tình hình dịch bệnh nên lượng xe xuất khẩu được ít, lượng xe tồn lại ở cửa khẩu nhiều do vậy bên phía Trung Quốc đang điều tiết.
Do vấn đề đó, nên 1 tuần trở lại đây các phương tiện nào vào bãi chính mà 2 ngày không xuất được, chưa có lịch xuất, chúng tôi yêu cầu xe ra nơi khác để lấy chỗ cho các phương tiện còn lại.
Làm sao đảm bảo trong cửa khẩu chỉ duy trì 50 – 70 phương tiện, đảm bảo khoảng cách phòng chống dịch bệnh cho người và phương tiện. Về vấn đề này chúng tôi đã cho anh em đi tuyên truyền với các lái xe hiểu, theo thiếu tá Hà.
Một xe đầu kéo bị lái xe Trung Quốc điều khiển xảy ra va chạm. Ảnh lái xe cung cấp.
Còn ông Hà Đức Thuận – Phó Ban Quản lý kinh tế tỉnh Lào Cai – cho biết, đầu tháng 4, số ca mắc dịch Covid-19 ở Việt Nam có chiều hướng tăng, phía Trung Quốc có chính sách kiểm soát rất chặt khu vực biên giới, cửa khẩu. Họ đưa ra quy định chỉ nhập cảnh với phương tiện, không nhập cảnh đối với người.
Trường hợp lái xe sang phía nước bạn sẽ bị cách ly 14 ngày theo quy định. Chính vì vậy 2 bên thống nhất khu vực giao nhận phương tiện mà không nhập cảnh người để hàng hóa được xuất khẩu nhanh hơn.
Do vậy, theo ông Thuận, chi phí xuất khẩu hàng hóa do doanh nghiệp xuất nhập 2 bên tự tính toán với nhau. Tuy vậy số lượng lái xe bằng FC người Trung Quốc hiện tại chỉ có 30 người do vậy lượng xe đi được chậm.
Liên quan việc thuê đầu xe kéo, ông Thuận cho biết, tại Việt Nam các tài xế sử dụng đầu máy cao của Mỹ, quản lý rất chặt chẽ, coi xe như nhà nên sợ giao đầu xe cho tài xế người Trung Quốc hỏng. Vì vậy, đã chủ động thuê các đầu kéo của các công ty tại Lào Cai kéo qua biên giới.
“Thuê như vậy là quan hệ dân dự nên Ban Quản lý kinh tế tỉnh Lào Cai không để đưa ra mức trần được. Và chúng tôi không khuyến khích việc này. Chúng tôi có trao đổi với các lái xe là không cần phải thuê đầu kéo vì bên phía nước bạn có đội lái xe dịch vụ, có công ty nên hỏng xe hay mất hàng hóa người ta có trách nhiệm bồi thường” – ông Thuận nói.
