Một chiếc bẫy cua nâu Na Uy. Ảnh: Công ty Arctic Seafood Norway AS.
Bẫy cua nâu và đánh bắt hải sản bền vững tại Na Uy
Cứ mỗi mùa cua nâu từ tháng 7 đến tháng 12 hàng năm tại Na Uy, ngư dân Helge Havnen (Aalesund) phải khâu sửa bẫy cua đôi lần. Phần dễ hỏng nhất là dây ràng. Dây ràng là loại dây cotton mảnh, có đường kính không quá 3mm, dùng để kết nối các mảnh bẫy vào với nhau thành một cái bẫy hoàn chỉnh. Theo luật Na Uy, Helge bắt buộc phải dùng loại dây này để đảm bảo an toàn cho cua.
An toàn cho cua nghĩa là gì?
Ở Na Uy, các loại cua được đánh bắt bằng cách sử dụng bẫy riêng, hầu như không ảnh hưởng đến môi trường bản địa. Thiết kế bẫy đúng luật chính là đảm bảo an toàn cho sự phát triển đàn cua trong tự nhiên.
Bẫy cua nâu là một hoạt động giải trí ở Na Uy. Cua có thể được luộc ngay sau khi đánh bắt. Ảnh: Hội đồng Hải sản Na Uy.
Các biện pháp thiết kế bẫy cua an toàn
Bẫy cua có thể có nhiều hình dạng như hình vuông, hình chữ nhật, hình trụ, … nhưng thường là một chiếc lồng kín có lối vào và lối thoát hiểm cho cua. Lưới dùng làm bẫy không được có mắt quá nhỏ để những con cua nhỏ hoặc cua mang trứng có thể thoát ra dễ dàng. Bên trong bẫy có một túi chứa đầy mồi làm bằng cá tuyết hay cá thu ngâm oải. Bẫy có thể được bố trí riêng lẻ hoặc nối thành chuỗi gồm tối đa 20 bẫy vào một sợi dây dài. Khi Helge thả bẫy, anh phải nhớ chuỗi của mình có bao nhiêu bẫy và thả bẫy ở khu vực nào. Thông thường, Helge sẽ đánh dấu điểm đặt bẫy trên bản đồ GPS của tàu. Khi kéo bẫy, anh cũng phải đếm xem đã lấy lên hết lượng bẫy đã đặt không. Trong trường hợp phát hiện thất lạc, anh cần thực hiện tìm kiếm hoặc báo với cơ quan chức năng để tìm lại. Để bẫy thất lạc trôi nổi trong đại dương sẽ gây mất an toàn cho biển: ô nhiễm, bẫy ma, tai nạn cho người lặn biển thể thao…
Đối với việc thiết kế bẫy cua, cơ quan chức năng của Na Uy cũng có một số quy định nhất định. Dây ràng bẫy cua phải là sợi cotton, không dùng dây nilon. Nếu bẫy bị thất lạc khiến không lấy bẫy cua lên được thì loại dây này sẽ tự mục ra trong vòng 3-4 tháng ngâm dưới nước biển. Khi đó cua có thể thoát ra khi vẫn còn sống, và rác thải từ dây ràng cũng không gây hại cho môi trường biển.
Thêm vào đó, bẫy phải có hai cửa sập và hai cửa thoát hiểm ở bên hông. Đặc biệt, các cửa thoát hiểm chỉ được ràng kín bằng sợi cotton để sau một khoảng thời gian, nếu ngư dân không kiểm tra bẫy đặt dưới biển thì những sợi cotton tự tan ra. Những con vật bị mắc trong bẫy được thoát ra ngoài. Từ ngày 01/7/2022, Na Uy ra quy định riêng về cửa thoát hiểm cho bẫy của mỗi loài gồm cua, tôm hùm đất, tôm hùm, và cua hoàng đế.
Trên bẫy cũng phải có tem của chủ nhân. Tem là một miếng nhựa dày khoảng 3mm, kích thước bằng tấm danh thiếp. Trên đó in họ tên, số điện thoại, địa chỉ của chủ nhân. Đôi khi sẽ có thêm mã số của chủ nhân trong trường hợp ngư dân này đăng ký đánh bắt tôm hùm. Tem được chốt chặt vào bẫy bằng dây rút, đảm bảo khó bị bong trong điều kiện ngâm nước biển hay để ngoài trời.
Mỗi một chiếc bẫy cua nâu Na Uy đều phải gắn tem in họ tên, số điện thoại, địa chỉ của chủ nhân. Ảnh: Công ty Arctic Seafood Norway AS.
Đánh bắt cua bền vững tại Na Uy
Đối với hoạt động bẫy cua thương mại, sau khi được đặt dưới đáy biển vài ngày, những chiếc bẫy cua sẽ được vớt lên để kiểm tra và nếu có cua, chúng sẽ được vận chuyển tới các bể chứa, nơi cua và các loại hải sản khác có trong bẫy được kiểm tra và phân loại theo chất lượng và kích cỡ. Cua được nuôi trong bể vài ngày để thích nghi với môi trường và sau đó được vận chuyển tới khách hàng. Đối với hoạt động bẫy cua giải trí, người dân thường luộc cua ngay sau khi bắt được. Họ lấy nước biển đun sôi và luộc cua ngay trên thuyền nếu có bếp. Hoặc mang về đất liền luộc luôn, rồi mới bán hoặc mời mọi người đến ăn.
Để hoạt động đánh bắt cua không xả rác ra môi trường biển, chính phủ Na Uy cũng tích cực tuyên truyền việc hạn chế thất lạc bẫy và cách lấy lại ngư cụ đã mất. Khi thất lạc bẫy, người đánh bắt có thể sử dụng dây xích cào kéo lê dưới lòng biển ở tốc độ chậm. Nếu gặp bẫy thất lạc dưới đáy biển, các mắt xích hở dễ dàng móc vào và kéo bẫy theo. Còn khi không thể tìm được chiếc bẫy đã mất, người dân cần báo cáo với chính quyền, có thể qua đường dây nóng hay ứng dụng trực tuyến.
Để thu dọn những chiếc bẫy còn bị thất lạc trên biển, chính phủ Na Uy đã tổ chức nhiều chiến dịch trục vớt lớn thường niên trong vòng 40 năm qua. Năm 2020, Tổng cục Thuỷ sản Na Uy (Fiskeridirektoratet) đã triển khai một chuyến tàu dọn biển, thu vớt hơn 2400 bẫy cua tuyết và hơn 100km dây thừng. Số lượng bẫy và dây này nặng tới hơn 50 tấn và được vớt ra khỏi đáy biển Barents.
Về tổng thể, thực tiễn đánh bắt này không sử dụng thuốc nổ hay các chất độc hại tới môi trường. Cùng với tốc độ sinh sản rất nhanh của cua nâu hay cua Hoàng đế và tuân thủ quy định chặt chẽ về bảo vệ đàn trong tự nhiên, quá trình đánh bắt này không làm ảnh hưởng đến môi trường sống của chúng và giúp các loại cua tiếp tục phát triển ở vùng biển Na Uy.
