Giới trẻ Trung Quốc nói rằng họ không từ chối kết hôn vì không tìm được tình yêu mà bởi chi phí để xây dựng cuộc sống vợ chồng quá đắt đỏ trong thời đại ngày nay. Ảnh minh họa: AFP.
Hãng thông tấn nhà nước Trung Quốc Xinhua hồi đầu tháng một đăng một video nhắc nhở tầng lớp nam thanh niên sinh năm 2000 của nước này rằng họ đã đủ điều kiện kết hôn. “Những người sinh từ năm 2000 trở về trước đã có thể kết hôn hợp pháp”, họ viết.
Thông điệp trên nhanh chóng xuất hiện trong danh sách các chủ đề nóng được tìm kiếm nhiều nhất trên Weibo, nhưng nhiều người trẻ Trung Quốc coi đây là một nỗ lực của chính quyền nhằm gây áp lực lên họ. “Ai mà dám kết hôn trong thời buổi ngày nay? Chúng ta không cần phải kiếm tiền sao?”, một người dùng mạng xã hội đặt câu hỏi. “Đừng quấy rầy tôi nữa!”, một người khác nói.
Theo luật Trung Quốc, nam giới từ 22 tuổi và nữ giới từ 20 tuổi có thể kết hôn. Phản ứng trái chiều của giới trẻ Trung Quốc đối với thông điệp từ chính phủ xuất hiện trong bối cảnh đất nước đang phải đối mặt “một quả bom hẹn giờ nhân khẩu học”, theo cách một số nhà phân tích mô tả.
Chính phủ Trung Quốc hồi đầu năm báo cáo tỷ lệ tăng trưởng dân số đã giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 61 năm, với số ca sinh chỉ nhỉnh hơn không đáng kể so với số ca tử vong năm 2021, bất chấp những nỗ lực không ngừng nghỉ nhằm khuyến khích các cặp vợ chồng sinh con vài năm trở lại đây.
“Thái độ của giới trẻ Trung Quốc với hôn nhân là mối đe dọa lớn cho nỗ lực của Bắc Kinh nhằm thay đổi cuộc khủng hoảng nhân khẩu học đang diễn ra”, giáo sư Ye Liu, giảng viên tại Đại học Hoàng gia London, nhận xét. “Điều này sẽ trở thành vấn đề đau đầu hơn trong những năm tới”.
Theo Wang Feng, giáo sư xã hội học tại Đại học California, Mỹ, ở đô thị Trung Quốc, xu hướng này đang diễn ra rất nhanh chóng. So sánh dữ liệu điều tra dân số Trung Quốc năm 1990 và 2015, Wang cho biết tỷ lệ phụ nữ Trung Quốc chưa từng kết hôn ở độ tuổi cuối 20 đã tăng gấp 8 lần trong vòng 25 năm.
Dữ liệu điều tra dân số từ năm 2000 đến 2010 cho thấy thanh niên Trung Quốc có trình độ đại học trong độ tuổi từ 25 đến 29 có nhiều khả năng là người độc thân. Đặc biệt, phụ nữ ở các thành phố phát triển của Trung Quốc cũng có ít mong muốn kết hôn hơn.
Một buổi lễ kết hôn tập thể của các cặp đôi ở thành phố Trịnh Châu, tỉnh Hà Nam, Trung Quốc, hồi tháng 10 năm ngoái. Ảnh: AFP.
Trên mạng xã hội và trong cuộc sống thường nhật, thái độ phản đối kết hôn sớm đang được thể hiện mạnh mẽ. Ví dụ, vào năm 2017, một ca khúc của dàn hợp xướng thính phòng đến từ Thượng Hải đã gây tiếng vang lớn khi phản ánh qua tiết mục âm nhạc tâm tư cũng như nỗi khó xử mà hàng triệu thanh niên Trung Quốc trên khắp đất nước phải đối mặt khi bị thúc giục kết hôn.
Bài hát với tựa đề “Bí quyết sinh tồn ngày Tết” đã thay họ gửi lời đến các bậc cha mẹ rằng: “Hỡi gia đình thân yêu, hãy để con được sống cuộc sống của riêng mình”.
Vicky Liu, sinh năm 1997, đến từ thành phố phía bắc Thiên Tân, là một trong những người trẻ Trung Quốc gặp phải hoàn cảnh khó xử như vậy. Liu cho hay ngay sau khi cô tốt nghiệp thạc sĩ ở Anh vào năm ngoái, cha mẹ cô đã bắt đầu sắp xếp những buổi hẹn hò mai mối cho cô. “Nhưng tôi là một phụ nữ trưởng thành. Tôi muốn có một sự nghiệp vững chắc và những mối quan hệ tốt trước. Tôi chỉ không muốn bị ràng buộc vào cuộc sống gia đình quá sớm”, cô chia sẻ.
Thái độ này khiến giới chức Trung Quốc thêm phần lo lắng khi đà suy giảm dân số ngày càng rõ rệt trong những năm gần đây. Để đảo ngược xu hướng đó, Bắc Kinh hồi năm 2015 đã quyết định loại bỏ chính sách một con kéo dài hàng thập kỷ và đưa ra chính sách ba con vào tháng 5 năm ngoái.
Song Ye Liu, giảng viên Đại học Hoàng gia London, đánh giá những chính sách này khá “cứng nhắc” và “không phù hợp” với thực tế mà thế hệ Z của Trung Quốc ngày nay phải đối mặt. “Những gì họ muốn là một tương lai nghề nghiệp tốt hơn, một cơ hội để có tất cả, sự nghiệp, gia đình cũng như khả năng hoàn thiện bản thân. Nếu không có những điều này, thật khó để thuyết phục họ sinh con trước”, bà nói.
Điều này đặc biệt đúng đối với phụ nữ trẻ Trung Quốc, bà cho biết. “Phụ nữ Trung Quốc thế hệ Z có trình độ học vấn cao hơn các thế hệ trước. Họ thường ưu tiên sự nghiệp của mình hơn là kết hôn sau khi hoàn thành đại học”.
Dù vậy, Yi Fuxian, chuyên gia từ Đại học Wisconsin-Madison, cho hay chính phủ Trung Quốc vẫn có thể thực hiện các biện pháp cải cách để xoa dịu tình hình. “Ví dụ, tạo thêm cơ hội việc làm cho thanh niên và giúp họ trang trải chi phí sinh hoạt, cụ thể là chi phí nhà ở. Chính phủ cũng nên tạo điều kiện để các cặp vợ chồng trẻ nuôi dạy con cái dễ dàng hơn”, ông nói.
Đối với Vicky Liu, cô cần nhiều thứ hơn thế. “Theo logic của cha mẹ tôi, là một người phụ nữ, tôi không thể có quá nhiều thời gian để tìm một người chồng lý tưởng cho mình. Đối với họ, tôi phải kết hôn, mang thai và làm mẹ càng sớm càng tốt. Các bậc cha mẹ Trung Quốc chỉ đơn giản là sẽ không chấp nhận việc con gái họ sống độc thân quá lâu”.
