Giết mổ gia súc, gia cầm gặp hàng loạt khó khăn trong những tháng Thủ đô thực hiện giãn cách xã hội.
Vì vậy, mọi hoạt động về kinh tế, xã hội gặp nhiều khó khăn, thay đổi khó lường, trong đó có hoạt động kiểm soát giết mổ tại các cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm.
Hà Nội hiện có 732 cơ sở, điểm, hộ giết mổ trong đó có 84 cơ sở có giết mổ trâu bò, 208 cơ sở có giết mổ lợn, 439 cơ sở có giết mổ gia cầm, 05 cơ sở giết mổ động vật khác. Có 07 cơ sở giết mổ công nghiệp (tại huyện Đông Anh, Đan Phượng, Thường Tín, Thanh Oai, Chương Mỹ, Gia Lâm); bán công nghiệp có 58 cơ sở; giết mổ thủ công có 673 cơ sở. Đối với các cơ sở giết mổ công nghiệp, bán công nghiệp tập trung đa số hoạt động chưa hết công suất.
Có cơ sở giết mổ công nghiệp đầu tư dây chuyền giết mổ hiện đại nhưng chỉ hoạt động được 15 - 30% công suất thiết kế, như cơ sở giết mổ Vinh Anh (Thường Tín); có cơ sở phải tạm ngừng hoạt động giết mổ như Foodex (Đan Phượng) hoặc chuyển sang giết mổ trên sàn (giết mổ bán công nghiệp) để duy trì hoạt động như cơ sở Minh Hiền (Thanh Oai).
Điểm chung của các cơ sở giết mổ này, đều có địa điểm sản xuất tách biệt với các nguồn ô nhiễm (như chuồng nuôi động vật, bệnh viện, nghĩa trang,...); bảo đảm các tiêu chí vệ sinh thú y, an toàn thực phẩm, là nguồn cung cấp sản phẩm động vật an toàn cho người dân Thủ đô.
Bên cạnh đó, trên địa bàn Hà Nội hiện vẫn còn các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ, thủ công (673 cơ sở).
Trong khi đó, thành phố Hà Nội vẫn phải đảm bảo nhu cầu cung cấp đủ thực phẩm cho hàng chục triệu người.
Thực trạng giết mổ khi giãn cách xã hội (từ 24/7/2021 đến nay)
Hà Nội thực hiện giãn cách xã hội nên hoạt động chung của các cơ sở giết mổ gặp rất nhiều khó khăn, một số cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm phải tạm dừng giết mổ.
Lý do cơ sở giết mổ nằm trong vùng cách ly, vùng phong tỏa, chưa có phương án cụ thể về phòng chống dịch Covid- 19 theo quy định; do thị trường tiêu thụ sản phẩm bị thu hẹp, nhất là tiêu thụ ở các trường học, nhà hàng, khách sạn, bếp ăn tập thể; do gặp khó khăn cả đầu ra, đầu vào trong thời gian giãn cách; do thu nhập, lợi nhuận của chủ cơ sở không đảm bảo, không đủ chi phí cho các hoạt động như ở trạng thái bình thường.
Về lực lượng tham gia hoạt động tại các cơ sở giết mổ, nhất là các cơ sở giết mổ tập trung tại Thanh Trì, Thanh Oai, Chương Mỹ, Đông Anh, Gia Lâm ... cũng rất lớn. Thành phần, đối tượng hoạt động đa dạng, bao gồm cán bộ Ban quản lý lò mổ, an ninh, bảo vệ, lực lượng thú y kiểm soát, công nhân trực tiếp giết mổ, chủ hộ giết mổ và nhiều nhất là chủ hộ kinh doanh buôn bán mang gia súc, gia cầm sau giết mổ đi các siêu thị, chợ.
Với những cơ sở giết mổ tập trung lớn như Vạn Phúc (Thanh Trì), Minh Hiền (Thanh Oai), 03 cơ sở tại Chương Mỹ nếu ở trạng thái hoạt động bình thường, hàng ngày lên tới vài trăm người, thậm chí những dịp giáp tết Nguyên đán cả ngàn người ra vào.
Trong những ngày giãn cách xã hội, các cơ sở giết mổ đã phải xây dựng phương án về phòng chống dịch bệnh với những giải pháp đồng bộ như “3 tại chỗ” (ăn, nghỉ, làm việc); có chốt kiểm dịch y tế phía ngoài lò mổ để kiểm soát chặt chẽ người ra vào; khống chế số người vào cơ sở theo số lượng gia súc, gia cầm giết mổ để hạn chế tối đa số người ra vào cơ sở.
Điển hình như cách quản lý lò mổ lợn Vạn Phúc (Thanh Trì), nếu như trước đây chủ hộ kinh doanh nhỏ (chỉ 01 con hoặc ½ con lợn) cũng được ra, vào hoạt động thì giờ chỉ những chủ hộ kinh doanh từ 03 con trở lên mới được ra vào cơ sở, với cách làm này đã giảm tối đa số người vào cơ sở, đảm bảo việc giãn cách theo quy định.
Ngành Nông nghiệp- PTNT thành phố Hà Nội đã đề nghị các quận, huyện tập trung tiêm phòng vắc xin Covid- 19 cho các lực lượng tham gia vào các cơ sở giết mổ, đến nay đạt trên 80% theo quy định của ngành y tế.
Hàng loạt khó khăn của các cơ sở giết mổ khi giãn cách
Việc giãn cách xã hội đã ảnh hưởng trực tiếp tới các hoạt động giết mổ, vận chuyển, kinh doanh buôn bán động vật, sản phẩm động vật ra vào các cơ sở giết mổ. Ảnh hưởng trực tiếp đến lực lượng đang làm nhiệm vụ tại cơ sở cả về tâm lý và thu nhập, song đây là mặt hàng thiết yếu phục vụ người dân hàng ngày nên vẫn phải đảm bảo duy trì thực hiện.
Sự lây lan trực tiếp của dịch bệnh Covid-19, một số người đang làm nhiệm vụ đã có tiếp xúc với người nhiễm bệnh (F0) trở thành đối tượng nhiễm bệnh ( F1, F2) nên buộc phải nghỉ việc để cách ly. Thị trường tiêu thụ (nhà hàng, bếp ăn trường học, bếp ăn tập thể … ) bị tạm dừng hoạt động nên nhu cầu mua thực phẩm giảm mạnh, tác động lớn đến hoạt động giết mổ.
Giết mổ gia cầm tại Công ty Lan Vinh (Gia Lâm).
Việc thực hiện phương án “3 tại chỗ” đối với cơ sở giết mổ, người làm trong cơ sở gặp không ít khó khăn do người lao động phải xét nghiệm, phải ăn nghỉ tại chỗ, mọi chi phí tăng cao, thu nhập lại thấp đi. Bên cạnh đó các sinh hoạt đời thường của từng người bị đảo lộn, thay đổi thích ứng với yêu cầu nhiệm vụ, tình hình mới.
Với các chủ cơ sở khi thực hiện "3 tại chỗ", mọi chi phí đều tăng từ việc vận chuyển lưu thông, bố trí nơi nghỉ cho người lao động đến việc tiêu thụ sản phẩm. Có cơ sở, sản phẩm thịt vẫn tiêu thụ được, nhưng phần phụ phẩm hầu như không bán được (do các chuỗi nhà hàng, bếp ăn tạm dừng hoặc ngừng hoạt động), phải cấp đông nên tăng chi phí.
Đối với lực lượng tham gia hoạt động tại các cơ sở giết mổ số lượng đông, mặc dù đã được tiêm phòng vắc xin, song do hàng ngày vẫn phải tiếp xúc với nhiều người, nhiều đối tượng khác nhau nên nguy cơ nhiễm bệnh rất cao, khi có lây nhiễm trong cộng đồng cũng sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến cả hoạt động của cơ sở giết mổ.
Mặt khác công tác kiểm soát giết mổ tại các cơ sở tập trung phải thực hiện vào ban đêm (bắt đầu từ 11h hôm trước đến 6h sáng hôm sau), trong qúa trình đi làm nhiều người phải qua rất nhiều các chốt kiểm dịch y tế ở các địa điểm (phải thực hiện trình báo cả lượt đi, lượt về) cũng ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả công việc, tâm lý.
Dự báo tình hình, giải pháp hoạt động giết mổ thời gian tới
Diễn biến dịch bệnh Covid- 19 còn phức tạp, nhiều nơi tiếp tục giãn cách, các cơ sở giết mổ tiếp tục gặp khó khăn trong việc nhập gia súc, gia cầm về giết mổ, vận chuyển gia súc gia cầm đã giết mổ đi tiêu thụ. Lực lượng thực hiện hoạt động giết mổ (chủ cơ sở, công nhân, phục vụ) không ổn định do không có việc làm, thu nhập không đảm bảo, nhiều trường hợp nhiễm bệnh buộc phải cách ly.
Một số cơ sở giết mổ có thể tiếp tục bị đóng cửa, tạm dừng hoạt động do phát sinh dịch bệnh (lây nhiễm trong cộng đồng), ảnh hưởng nhiều đến duy trì hoạt động, thu nhập, bố trí nhân lực.
Tình trạng giết mổ nhỏ lẻ xuất hiện, kể cả trong vùng bị giãn cách, phong tỏa để tự cung, tự cấp (chủ yếu là lợn, gia cầm) trong khu vực gia đình, khu vực phong tỏa, giãn cách, từ đó gây khó khăn trong công tác quản lý, trực tiếp ảnh hưởng đến môi trường, dịch bệnh trên đàn gia súc, gia cầm.
Về giải pháp thực hiện trong thời gian tới, các cấp chính quyền tăng cường các biện pháp phòng chống dịch bệnh Covid- 19 tại các cơ sở giết mổ. Tiếp tục duy trì hoạt động của các chốt kiểm dịch y tế ở ngay cơ sở hoặc vòng ngoài cơ sở giết mổ để siết chặt quản lý người ra, vào.
Ưu tiên tiêm phòng vắc xin Covid- 19 cho các lực lượng hoạt động tại cơ sở giết mổ, các chủ hộ kinh doanh, vận chuyển ra vào cơ sở giết mổ với tỷ lệ cao nhất để tạo miễn dịch chủ động.
Đối với các cơ sở giết mổ tập trung lớn tại Thanh Trì, Chương Mỹ, Phú Xuyên, Đông Anh, Gia Lâm ..., đảm bảo nghiêm ngặt các phương án hoạt động đã được địa phương phê duyệt chấp thuận. Tạo điều kiện tốt nhất để phương án "3 tại chỗ" được thực hiện phù hợp với từng cơ sở (ăn, nghỉ, làm việc tại cơ sở).
Đối với các cơ sở giết mổ tập trung bán công nghiệp có số người tham gia giết mổ, kinh doanh lớn, do đó công tác phòng chống dịch Covid- 19 phải thực hiện nghiêm ngặt để cố gắng cao nhất duy trì số lượng gia súc, gia cầm giết mổ cung ứng hàng ngày cho người dân.
Trường hợp một số cơ sở phải tạm dừng hoạt động thì thực hiện phương án đưa về các cơ sở có đủ điều kiện giết mổ để khắc phục khó khăn về số lượng giết mổ hàng ngày (như cơ sở giết mổ Vinh Anh). Một số cơ sở tạm dừng hoạt động phải huy động nguồn lực tháo gỡ khó khăn, đảm bảo có phương án giết mổ đúng quy định được chính quyền phê duyệt chấp thuận hoạt động trở lại (Chương Mỹ, Phú Xuyên ...).
Tăng cường tuyên truyền để các cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm thực hiện đúng các quy định hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và PTNT (tại văn bản số 4884/BNN-TY ngày 03/8/2021) về việc thực hiện công tác kiểm soát giết mổ động vật trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19. Tiếp tục kiểm tra, giám sát tại lò mổ, các chốt kiểm dịch gia súc, ngăn chặn việc vận chuyển đến cơ sở giết mổ (đầu vào).
Đối với ngành Thú y, đảm bảo lực lượng tham gia hoạt động kiểm soát tại tất cả các cơ sở giết mổ tập trung, bố trí kịp thời đối với các trường hợp cán bộ trong quá trình thực hiện không may bị nhiễm bệnh buộc phải cách ly.
Tăng cường tuyên truyền để các lực lượng tham gia tại các cơ sở giết mổ chủ động sử dụng bảo hộ lao động, thực hiện nghiêm các biện pháp phòng chống dịch Covid- 19 ở mọi lúc mọi nơi (biện pháp 5K) để hạn chế thấp nhất bị lây nhiễm bệnh.
Các huyện tập trung thu hút đầu tư để xây dựng các cơ sở giết mổ tập trung, công nghệ cao tại các địa điểm đã được quy hoạch (theo Quyết định số 761/QĐ-UBND ngày 17/02/2020 của UBND thành phố Hà Nội).
Đề xuất thành phố có chính sách đặc thù về hỗ trợ nhà đầu tư xây dưng các cơ sở giết mổ tập trung để giảm nhanh phương thức giết mổ nhỏ lẻ. Triển khai có hiệu quả về hỗ trợ phí giết mổ cho các chủ cơ sở (theo Nghị quyết 10/2018/NQ-HĐND ngày 05/12/2018 của HĐND thành phố).
