Thiếu lao động là một vấn đề lớn trong ngành thủy sản nhiều năm qua. Nhưng trong những tháng cuối năm nay, khi các doanh nghiệp thủy sản đang bước vào thời điểm bận rộn nhất, thì tình trạng thiếu lao động lại càng gay gắt hơn bao giờ hết.
Đau đầu nhất với bài toán nguyên liệu hiện nay có lẽ là các doanh nghiệp chế biến tôm xuất khẩu. Năm nay, tôm sú ở ĐBSCL bị dịch bệnh gây thiệt hại nặng nề. Để nhanh chóng bù đắp nguồn nguyên liệu, tôm thẻ đã nhanh chóng trở thành cứu cánh cho nông dân cũng như các doanh nghiệp chế biến tôm khu vực này. Nhờ đó, trong những tháng cuối năm nay, các doanh nghiệp xuất khẩu tôm không gặp phải tình trạng quá căng thẳng về nguyên liệu như các nhà máy cá tra.
Tuy nhiên, khi dùng tôm chân trắng để thay tôm sú, các doanh nghiệp buộc phải tuyển thêm nhiều lao động vì tôm chân trắng chủ yếu là cỡ nhỏ và khó chế biến hơn. Theo ông Võ Văn Phục, TGĐ Cty CP Thủy sản sạch Việt Nam (Sóc Trăng), thông thường, tôm chân trắng cần nhân công gấp đôi so với tôm sú. Năm ngoái, Cty của ông Phục mới sử dụng khoảng 30% nguyên liệu là tôm chân trắng, năm nay tăng lên tới 80%. Thành ra nhân công cũng phải tăng lên khá nhiều.
Ông Nguyễn Văn Kịch, TGĐ Cty Cafitex cũng cho rằng lao động là một trong những vấn đề lớn nhất mà các doanh nghiệp phải đối mặt khi dùng tôm thẻ chân trắng thay cho tôm sú. Bằng chứng là ở các nước châu Mỹ, nơi có sản lượng tôm chân trắng rất lớn, nhưng hầu hết là xuất thô vì không có nhân công để làm trong các nhà máy chế biến tôm.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Cà Mau (CASEP), ở tỉnh này hiện có khoảng 30 doanh nghiệp chế biến thủy sản, thì đã có tới 20 doanh nghiệp đang thiếu lao động một cách trầm trọng. Hiện tại, các doanh nghiệp chế biến thủy sản ở Cà Mau đang bị thiếu hụt tới khoảng 10.000 công nhân, chủ yếu là công nhân làm ở khâu phân loại cỡ tôm trong các nhà máy chế biến tôm.
Có một thực tế là nhiều lao động nông thôn ở ĐBSCL không mặn mà với việc vào làm công nhân cho các nhà máy thủy sản, kể cả những người không có việc làm ổn định. Ông Võ Văn Phục lý giải: “Nhiều người ở không nhưng vẫn không chịu vào các nhà máy thủy sản làm công nhân. Họ đã quen với kiểu thích làm thì làm, thích nghỉ thì nghỉ, nên không theo nổi cách làm việc 8 tiếng đồng hồ mỗi ngày”.
Việc thiếu hụt lượng nhân công lớn như vậy, ngoài nguyên nhân các nhà máy tăng cường sử dụng tôm chân trắng thay thế tôm sú, còn có tình trạng rất nhiều công nhân đã bỏ lên TP HCM và các tỉnh Đông Nam bộ để kiếm những công việc khác đỡ vất vả hơn nhưng lại cho thu nhập cao hơn.
Hiện tại, mức lương bình quân công nhân thủy sản ở Cà Mau là 2,5 triệu đồng/người/tháng. Mức lương này đã tăng nhiều so với năm ngoái, nhưng vẫn chưa thể giúp cho người lao động an tâm trong điều kiện giá cả lên cao trong năm nay. Trong khi đó, lao động thủy sản lại khá cực nhọc, phải làm việc với cường độ cao trong môi trường lạnh lẽo, ẩm ướt … Vì thế, khi có cơ hội làm việc ở những ngành nghề khác, lao động thủy sản sẵn sàng chuyển nghề liền.
Để có đủ nhân công, nhất là những lao động có tay nghề, các doanh nghiệp thủy sản đang phải đưa ra khá nhiều chiêu thức để thu hút người lao động. Trong đó, giải pháp quen thuộc nhất là tăng lương. Ở Cty CP Thủy sản sạch Việt Nam, ban giám đốc đã tăng lương cho người lao động lên khá nhiều. Hiện tại, lao động có tay nghề ở công ty này đã được trả lương trên 4 triệu đồng/tháng, lao động thời vụ cũng hưởng lương trên 3 triệu đồng/tháng. Nhờ đó, thời gian qua, công ty này đã thu hút thêm được nhiều lao động. Nhưng lao động có tay nghề thì vẫn thiếu.
