Làng 19 tháng 5

Trên đường thiên lý Bắc - Nam, đi qua đèo Ngang chừng 3 cây số là đến địa phận làng 19 tháng 5 (xã Quảng Đông, huyện Quảng Trạch, Quảng Bình). Làng nằm dựa lưng vào núi, mặt hướng ra biển Đông. 

Bí thư Chi bộ làng 19 tháng 5 Trần Phú Hà cho hay: “Vào khoảng năm 1960, lúc đó chiến tranh phá hoại miền Bắc của Mỹ còn khốc liệt, những người dân các xã Quảng Tùng, Cảnh Dương... đã phải sơ tán ra tận chân đèo Ngang. Sau đó hàng chục thanh niên được chọn đến cùng người dân thành lập làng mới. Ngày sinh nhật Bác được chọn để đặt tên cho làng với niềm tin son sắt và lòng tôn kính với Bác Hồ”.  

Một thời lẫy lừng 

Do địa thế làng 19 tháng 5 nằm cạnh vịnh Hòn La và vắt ngang Quốc lộ 1A tạo nên vị trí chiến lược khá quan trọng trong việc vận chuyển hàng hóa vào chiến trường. Vì vậy, làng đã trở thành tọa độ bắn phá suốt ngày của máy bay Mỹ. Thế nhưng, người làng vẫn tay cày tay súng giữ làng và phục vụ chiến đấu.

Lực lượng dân quân tự vệ của làng với súng phòng không và lòng căm thù giặc đã bắn hạ 3 máy bay phản lực Mỹ.

Bước sang đầu những năm 1970, giặc Mỹ điên cuồng dùng mọi thủ đoạn để đánh phá miền Bắc nhằm cắt đứt đường dây tiếp vận vũ khí, lương thực cho chiến trường niềm Nam. Máy bay thả ngư lôi dày đặc suốt chiều dài bờ biển Quảng Bình và cảng Hòn La nhằm không cho tàu các nước trong khối XHCN đưa gạo vũ khí chi viện cho nhân dân Việt Nam đánh giặc. Tàu Hồng Kỳ chở hàng ngàn tấn gạo, nhu yếu phẩm phục vụ chiến trường phải neo đậu ngoài khơi phao số 0 đợi chờ.

Chiến dịch quân sự Hòn La năm 1972 được thực hiện, người làng 19 tháng 5 cùng với bộ đội địa phương dùng thuyền gỗ, chèo tay băng đêm vượt qua lưới vây dày đặc của thủy lôi, bom từ trường từ máy bay, đạn pháo từ hạm độ 7 của Mỹ... để đưa hàng trăm tấn gạo từ tàu Hồng Kỳ vào bờ và chuyển tiếp vào phía Nam.  

Đổi mới theo lời dạy của Bác  

Đất nước thống nhất, làng 19 tháng 5 gồng mình đi qua gian khó. Ông Phạm Văn Trung đã được trao huy hiệu 40 năm tuổi Đảng, nhớ lại: “Dân làng bắt tay vào xây dựng cuộc sống sau hòa bình khí thế lắm. Cả làng như trở thành một HTX tiểu thủ công nghiệp với lò gạch, lò nung vôi, rồi phát triển nghề biển... Nhờ vậy mà đời sống kinh tế cũng được cải thiện dần lên”.

Bí thư Chi bộ Trần Phú Hà lấy xe máy chở tôi đi một vòng quanh làng. Bên cạnh những con đường được rải nhựa là những ngôi nhà xây kiên cố, màu sơn tường còn mới. Bí thư Hà cho hay: “Hiện làng có trên 230 hộ dân và có khoảng 30% số hộ khá giả trở lên. Mấy năm trước tỷ lệ hộ nghèo chiếm trên 20%, nay cả làng phấn đấu giảm hẳn… Toàn bộ làng có trên 30 ha rừng trồng. Sắp tới đây, hàng trăm ha rừng thông phía sau lưng làng đang được Lâm trường Quảng Trạch và UBND xã làm thủ tục chuyển giao cho người dân quản lý, khai thác thì kinh tế hộ gia đình càng được cải thiện hơn nữa”.

Cái khó của làng ai cũng biết, đất đai thì sỏi đá, bạc màu; biển bãi ngang tôm cá không dồi dào. Từ trong cái khó, người dân làng 19 tháng 5 vẫn chăm chỉ đội nắng, dầm mưa sản xuất. Ngày biển yên thì dong thuyền ra khơi, ngày biển động thì lên đồi trồng rừng phủ xanh đồi trọc.

Nói giàu thì chưa, nhưng làng 19 tháng 5 có đội thuyền gần 100 chiếc cũng đủ lo cơm gạo cho mỗi gia đình.

Đi một vòng quanh làng, chúng tôi thấy nhà nào cũng trang trọng treo ảnh Bác Hồ ở gian giữa. Trên con đường chính đi qua làng, một tốp trẻ em vừa tan trường đi một hàng bên phải, thấy khách lạ đều đứng lại khoanh tay thưa chào. Khuôn mắt các em sáng lên, ửng hồng trong nắng. Tôi hỏi một cháu nhỏ vừa tan lớp mẫu giáo về tên làng. Cháu vòng tay lễ phép: “Thưa chú, làng cháu mang tên 19 tháng 5 là ngày sinh nhật Bác Hồ kính yêu ạ. Cô giáo dạy cháu phải ngoan ngoãn, nghe lời bố mẹ để trở thành cháu ngoan của Bác”.

Trước trường mầm non là công trình trường tiểu học thôn đang được xây dựng mới. Bí thư Chi bộ Trần Phú Hà giới thiệu: “Năm học tới con em làng có chỗ học mới khang trang rồi. Còn sát sân vận động là quy hoạch để xây dựng nhà văn hóa thôn để có chỗ sinh hoạt cho bà con rộng rãi và trang trọng”.