Lão nông thách thức cơn thịnh nộ của thủy tề

Vườn cây “miễn nhiễm” với biến đổi khí hậu

Đứng trên cầu Rạch Miễu, dưới chân chúng tôi là thảm xanh mướt mát của cù lao Thới Sơn và cồn Phụng nằm lọt giữa dòng sông Tiền ngầu đục. Nước Cửu Long vẫn ngày đêm san sẻ, chở phù sa bón vườn cây trái trĩu cành để tạo nên cả “rừng” dừa trù phú.

Cây dừa ăn đời ở kiếp với người Bến Tre, dệt nên câu chuyện tình đất, tình người thật đẹp. Người Bến Tre đã khiến cả thế giới phải thán phục khi lập kỷ lục chế biến 222 món ăn từ dừa. Ngược lại, cây dừa âm thầm chắt chiu tinh hoa từ đất để tạo nên trái ngọt trả ơn người, từ đó hình thành nên những tỷ phú nông dân. Ông Phan Văn Chiến, ấp Phú Lợi, xã Bình Phú, thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre là một trong số đó.

Khu vườn rộng gần 3ha của ông Chiến nằm ở vị trí đắc địa, sát Bệnh viện Đa khoa Bến Tre. Nhiều đại gia bất động sản gõ cửa trả giá vài chục tỷ đồng để đầu tư kinh doanh nhưng vợ chồng ông đều lắc đầu từ chối.

Gắn bó cả đời với mảnh vườn, ông đã nếm đủ ngọt bùi, đắng cay của nghề nông; đã quá quen thuộc với điệp khúc trồng – chặt các loại cây ăn trái. Để rồi, khi đến tuổi lục tuần, ông quyết định gắn bó quãng đời còn lại với cây dừa xiêm xanh.

Lão nông sinh năm 1958 kể, trước đây nhà vườn chủ yếu trồng nhãn xuồng cơm vàng và bưởi da xanh. Có thời điểm, mỗi tháng gia đình xuất bán mấy ô tô bưởi tải trọng 3,5 tấn. Dịp cận tết, giá bưởi da xanh có lúc lên tới 60.000 – 70.000 đồng/kg. Ngoài ra, hàng năm ông còn thu được vài trăm triệu đồng từ những gốc nhãn cổ thụ. Rủng rỉnh kinh tế, ông Chiến đầu tư cho con đi học ở quốc đảo Singgapore – nơi được mệnh danh là “con rồng châu Á” với nền kinh tế phát triển vượt bậc.

Thế nhưng, ông trời nào chịu nằm yên, sau hai đợt hạn mặn lịch sử vào năm 2016 và 2020. Nước mặn từ biển theo triều cường qua sông Hàm Luông xâm nhập vào đất liền 40 – 75km khiến những vườn cây ăn trái kiệt sức, chết dần chết mòn. Vườn cây cho thu tiền tỷ mỗi năm của ông Chiến cũng theo đó lụi tàn.

Vay ngân hàng 1 tỷ đồng đầu tư hệ thống trữ nước khổng lồ

“Thay đổi hay là chết?” là câu hỏi luôn luẩn quẩn trong đầu lão nông này. Và, ông quyết định làm lại từ đầu với ý tưởng kiến thiết vườn dừa xiêm xanh “miễn nhiễm” với biến đổi khí hậu. Việc đầu tiên ông Chiến nghĩ tới là đào ao và xây đập trữ nước, cùng với đó là hệ thống mương dẫn nước song song theo đường kẻ sọc khắp vườn. Những dải đất xen giữa hai mương chính là vị trí trồng cây.

Để đầu tư hệ thống trữ nước 8.000m3 lấy nguồn từ sông Hàm Luông, đủ để tưới cho vườn cây cả mùa khô hạn hàng năm, ông Chiến tìm đến Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank) chi nhánh tỉnh Bến Tre thế chấp sổ đỏ vay 1 tỷ đồng và được ngân hàng chấp thuận.

Khi bài toán về nguồn nước chống hạn được giải quyết cũng là lúc những cây dừa xiêm xanh do ông tự ươm giống đến kỳ gieo trồng. Vườn dừa được bổ sung dinh dưỡng bằng phân bón hữu cơ, chỉ sau 3 năm đã bắt đầu cho thu hoạch.

Ông Chiến bảo, khi dừa đến thời kỳ ổn định về năng suất, cây ra trái quanh năm, sau khoảng 20 ngày thu hoạch một đợt (tương đương khoảng 18 đợt/năm), mỗi đợt bình quân 10 quả/cây.

Như vậy, Với 750 gốc dừa, nếu bán với mức giá thấp ở thời điểm hiện tại (khoảng 7.000 đồng/quả), doanh thu từ bán dừa có thể đạt gần 1 tỷ đồng, trừ chi phí phân bón, nhân công chăm sóc, thu hoạch vẫn lãi lớn. Ngoài ra, hàng năm lợi nhuận từ cây nhãn trong vườn giúp thu nhập của gia đình ông Chiến tăng thêm khoảng 200 triệu đồng.

Ngoài thu nhập cao và ổn định hàng năm, điều ông Chiến mãn nguyện nhất, đó chính là thiết lập được vườn cây ăn trái “miễn nhiễm” với biến đổi khí hậu. Bởi chỉ cần vào cuối mùa mưa, nước sông Hàm Luông dâng cao, ông chỉ cần đưa nước ngọt vào kho trữ nước khổng lồ của mình là có thể ung dung sống qua các đợt hạn mặn trong tương lai.

Ông Phan Văn Chiến chia sẻ, để có thành công như ngày hôm nay, ngoài việc thay đổi tư duy sản xuất và quyết đoán trong đầu tư hạ tầng canh tác nông nghiệp thông minh, ông còn được “trợ lực”, tiếp sức vào những thời điểm “sống dở chết dở” từ Agribank chi nhánh tỉnh Bến Tre.

Ví dụ, từ  khoảng tháng 6/2021, khi dịch bệnh Covid-19 bùng phát mạnh, tỉnh Bến Tre thực hiện nghiêm Chỉ thị 16 của Chính phủ. Toàn bộ vườn nhãn đến kỳ thu hoạch của gia đình chín rục trên cây nhưng không thể bán được, toàn bộ quả phải đổ xuống hồ cho cá ăn. Không có tiền, ông Chiến hết cách trả nợ gốc và lãi vay ngân hàng trong nhiều tháng tới. Khó khăn chồng chất khó khăn.

May mắn thay, hộ ông Chiến được Agribank chi nhánh tỉnh Bến Tre cho lùi thời gian trả nợ gốc và lãi vay trong 6 tháng. Sự hỗ trợ kịp thời ấy thực sự rất chân quý, giúp chủ vườn vượt qua giai đoạn cam go nhất. “Đối với Agribank, tôi là khách hàng lâu năm. Qua đại dịch vừa rồi, nếu vợ chồng tôi không có ngân hàng giúp đỡ, phải vay ngoài lãi cao, nợ chồng nợ thì cũng chết”, ông Chiến tâm sự.

Chỉ tay vào hồ nước rộng lớn trong vườn nhà, vợ ông Chiến nói vui, ngoài tác dụng trữ nước, trong hồ nuôi rất nhiều cá, gia đình chưa bao giờ thu hoạch nên trọng lượng con cá to nhất lên tới chục kg. Chẳng may bị vỡ nợ ngân hàng, gia đình tôi bán cá cũng gần đủ trả nợ. Cả đoàn khách được trận cười giòn tan, bởi chắc chắn viễn cảnh ấy chẳng bao giờ có.

Theo UBND tỉnh Bến Tre, hạn mặn mùa khô 2019-2020 đã gây ra thiệt hại rất lớn đối với kinh tế, xã hội của tỉnh. Trong đó, gần 28.000 ha cây ăn trái, 1,2 triệu hoa kiểng các loại, 600 ha cây giống tại huyện Chợ Lách, 168 ha hoa màu và trên 3.000 ha nuôi thủy sản bị thiệt hại. Tổng giá trị thiệt khoảng 1.660 tỉ đồng.

Để chủ động nguồn nước ngọt, Bến Tre thực hiện một số giải pháp như: Quản lý tốt nguồn nước ngầm, vận động người dân trữ nước mưa phục vụ sinh hoạt; sớm hoàn thành kế hoạch phòng chống, ứng phó hạn mặn, đến năm 2023 không còn ảnh hưởng hạn mặn, nhất là tình trạng thiếu nước ngọt

Bà Nguyễn Thị Hồng Nhung – Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Bến Tre cho biết: Trong xây dựng nông thôn mới, chủ trương của tỉnh là phát huy vai trò chủ thể của người dân, nhà nước thực hiện các nội dung về mặt chính sách, hỗ trợ đầu tư công trình, dự án để thay đổi diện mạo nông thôn, đặc biệt là các mô hình phát triển kinh tế nông thôn, tạo bước đột phá, phát triển bền vững.

Bà Nhung cũng chia sẻ, Bến Tre là địa phương đặc biệt, chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu rất nặng nề. Cụ thể, năm 2020, độ mặn 4‰ phủ khắp 164 xã, phường, thị trấn, tác động rất lớn đến kinh tế xã hội và đời sống của bà con nông dân.

Trong thời gian vừa qua, nhất là giai đoạn cao điểm của hạn hán và xâm nhập mặn, Agribank rất tích cực phối hợp với Mặt trận và các cơ quan cùng chung sức để hỗ trợ cung cấp dụng cụ, công trình trữ nước cục bộ, phục vụ sản xuất, sinh hoạt và tái thiết, phát triển sản xuất nông nghiệp nói riêng, kinh tế nông thôn nói chung.