Hàng trăm triệu USD đã được đầu tư vào các giống cây mới tại châu Phi, loại giàu dinh dưỡng hơn, chống chịu bệnh dịch, lũ lụt hoặc hạn hán tốt hơn.
 |
| Một nông dân Zambia với sản phẩm ngô giàu vitamin A, kháng hạn. Ảnh: Harvest Plus. |
Từ giống lúa “thợ lặn” có thể sống trong điều kiện ngập nước suốt hai tuần đến các loại đậu giàu sắt chịu được chênh lệch nhiệt độ tới 4 độ C, ngô chịu hạn giàu vitamin cùng khoáng chất, các loại cây trồng mới này đang ngày càng được chú ý. Chúng có ảnh hưởng đáng kể tới quá trình sản xuất lương thực trong bối cảnh môi trường ngày càng thách thức.
Điều quan trọng là những siêu cây trồng được tạo ra thông qua các kỹ thuật lai truyền thống, không phải bị biến đổi gene, đồng nghĩa chúng có thể được trồng mà không cần phải chờ được chấp thuận. Các loại cây mới, vẫn trồng theo phương thức cổ điển, có thể giúp giảm cái gọi là “nạn đói tiềm ẩn”, hoặc thiếu vi chất dinh dưỡng, dự kiến ảnh hưởng hơn 2 tỷ người trên thế giới.
“Chúng tôi biết rằng miền nam châu Phi có tiềm năng sản xuát lương thực rất lớn, nếu khai thác đúng cách có thể giúp đảm bảo an ninh lương thực cho khu vực”, Zuneid Yousuf, chủ tịch tập đoàn MBI, gồm nhiều công ty ở Zambia, nói. “Riêng Zambia đã có diện tích đất canh tác lớn hơn cả Anh. Đất màu mỡ và nguồn nước dồi dào – những điều kiện hoàn hảo cho nông nghiệp”.
Theo Telegraph, khoảng 30 triệu người, tức khoảng 6 triệu hộ gia đình, đã hưởng lợi từ những siêu cây trồng. chủ yếu là ở châu Phi, mục tiêu hiện là 1 tỷ người vào năm 2030. Khoảng 6 triệu nông dân châu Á đang dùng lúa thợ lặn. Các nhà khoa học tin nếu đạt mục tiêu vào năm 2030, họ sẽ giảm được một nửa số nạn nhân của “nạn đói tiềm ẩn”. Câu hỏi được đặt ra là làm thế nào để khai mở tiềm năng rộng lớn này trong lúc đối phó những thách thức do biến đổi khí hậu tạo ra.
“Thông qua công ty Neria’s Investments, chúng tôi đã bước chân vào thị trường Zambia để cung ứng phân bón năm 2015, khi mà những thách thức đó khá rõ ràng”, theo Yousuf. “Miền nam châu Phi đang đối mặt với tình trạng thiếu lương thực trầm trọng do hiệu ứng El Nino, hạn hán cản trở quá trình sản xuất trong khu vực”.
Đổi mới từ lâu được coi là yếu tố then chốt để giải quyết thách thức an ninh lương thực toàn cầu. Những tiến bộ công nghệ đã mang lại nhiều kết quả đáng kể ở châu Âu nhưng để đáp ứng nhu cầu của dân số thế giới, cần có một nỗ lực lớn hơn, mang tính toàn cầu hơn.
Zambia, một trong những quốc gia màu mỡ nhất châu Phi, sản xuất được nhiều loại lương thực như ngô, gạo, kê, lúa miến và khoai lang. Dù vậy, theo Ủy ban Dinh dưỡng và Thực phẩm quốc gia Zambia, 52% số trẻ em thiệt mạng ở nước này là do suy dinh dưỡng, 40% trẻ em dưới 5 tuổi đang phát triển chậm chạp. Phần nào nhờ vào nguồn cung phân bón ổn định từ Neria’s Investments, Zambia đã thành công trong việc tạo ra thặng dư lương thực và xuất khẩu các sản phẩm quan trọng sang những nước láng giềng, cũng đang đối mặt tình trạng thiếu lương thực do ảnh hưởng từ khí hậu khắc nghiệt.
“Còn nhiều việc cần làm để phát triển lĩnh vực nông nghiệp ở miền nam châu Phi nhằm đảm bảo có đủ năng suất, bền vững và đa dạng để giảm thiểu nguy cơ từ biến đổi khí hậu”, ông Yousuf cho biết. “Trong ngắn hạn, chúng tôi có thể chuẩn bị đối phó những vấn đề như hạn hán, sâu bọ hoặc lũ lụt. Tuy nhiên, để cách mạng hóa sản xuất thực phẩm trong khu vực, chúng tôi cần những giải pháp dài hạn thông qua viếc áp dụng đổi mới và đột phá”.
Cơ quan Phát triển Quốc tế của Anh đã đầu tư hơn 100 triệu bảng Anh để tài trợ nghiên cứu tạo ra “các siêu cây trồng”. Dự án sẽ cho thấy ngành nông nghiệp hiệu suất thấp của Zambia có thể được cải thiện nhờ chúng. Tuy nhiên, theo Yousuf, các nước miền nam châu Phi cũng cần phải “đa dạng hóa và hiện đại hóa để khai thác hết tiềm năng. Siêu cây trồng mới chỉ là một mảnh ghép”.
“Quản lý tốt, tưới tiêu hiệu quả, bảo hiểm cho cây trồng và sử dụng những cây phù hơp với khí hậu, điều kiện bản địa cùng các yếu tố quan trọng khác”, Yousuf nói. “Sản xuất hiệu quả trà, cà phê, đường, ngô và các cây trồng dễ xuất khẩu khác phụ thuộc vào thay đổi cách thức canh tác, thoát khỏi các công nghệ thô sơ, hướng đến cơ giới hóa”.
Ưu đãi dành cho các nông dân châu Phi trong việc đón nhận các cây trồng mới cùng lực cầu mạnh mẽ trên thị trường quốc tế sẽ mang lại lợi ích lớn cho họ. Tuy nhiên, hiểu biết về cách trồng và chăm sóc những loại cây mới của họ còn hạn chế và cần chính phủ các nước châu Phi đầu tư đáng kể giúp đào tạo nông dân, tăng cường kiến thức và hỗ trợ họ xuyên suốt giai đoạn đầu.
Cách tiếp cận phối hợp giữa đổi mới phương thức canh tác, sử dụng thuốc trừ sâu và phân bón phù hợp, sử dụng các siêu cây trồng năng suất cao đồng nghĩa nông nghiệp châu Phi sẽ có tương lai tươi sáng. Những thế hệ nông dân châu Phi tiếp theo, khai thác tiềm năng thực sự của đất đai, sẽ không chỉ đủ sức đảm bảo an ninh lương thực mà còn có cơ hội làm giàu kinh tế.
