Chiều 28/3, tại Hà Nội, Trung tâm Truyền thông tài nguyên và môi trường phối hợp với Trung tâm Bảo vệ môi trường và Ứng phó biến đổi khí hậu (CEPVN) và tổ chức Tọa đàm “Ảnh hưởng của ngành thuốc lá tới môi trường và biến đổi khí hậu tại Việt Nam - Thực trạng và giải pháp”.
Việt Nam là một trong 15 nước có số người hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới và là quốc gia đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN có số người trưởng thành hút thuốc lá cao nhất, chỉ sau Indonesia và Philippines. Tại Việt Nam có khoảng 40.000 người tử vong/năm vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá, đến năm 2030, sẽ tăng lên tới 70.000 người/năm nếu các biện pháp can thiệp không được thực hiện một cách hiệu quả.
Ông Vũ Minh Lý, Phó Giám đốc Trung tâm Truyền thông tài nguyên và môi trường cho rằng, nghiên cứu về những tác động của thuốc lá tới môi trường tại Việt Nam còn khá mới mẻ và chưa thực sự nhận được sự quan tâm đúng mức. Ảnh: Nguyễn Thủy.
Ông Vũ Minh Lý, Phó Giám đốc Trung tâm Truyền thông tài nguyên và môi trường cho biết, nhận thức được tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe con người và gánh nặng kinh tế do thuốc lá gây ra, Việt Nam đã ban hành và thực thi các chính sách nhằm ngăn chặn và kiểm soát tác hại của thuốc lá như: Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá; Chiến lược quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2030; các Nghị định, Quyết định và Thông tư hướng dẫn về kiểm soát tác hại của thuốc lá.
Đặc biệt, công tác nghiên cứu, đánh giá tác hại của thuốc lá tới sức khỏe đã được Việt Nam triển khai từ khá sớm và công tác truyền thông về tác hại của thuốc lá tới sức khỏe cũng được thực hiện khá bài bản.
Tuy nhiên, theo ông Vũ Minh Lý, nghiên cứu về những tác động của thuốc lá tới môi trường tại Việt Nam còn khá mới mẻ và chưa thực sự nhận được sự quan tâm đúng mức từ cơ quan quản lý Nhà nước và cộng đồng nói chung.
Chính vì vậy, Tọa đàm hôm nay được tổ chức nhằm mục tiêu cung cấp thông tin về các tác động của thuốc lá tới môi trường; chia sẻ kinh nghiệm trong việc nhận diện các hoạt động truyền thông, quảng bá của ngành thuốc lá nhằm cố ý gây nhầm lẫn về những tác động tới môi trường; đồng thời đề xuất các giải pháp hạn chế tác động của thuốc lá tới môi trường.
TS Nguyễn Đình Đáp, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho biết, mỗi giai đoạn trong toàn bộ chuỗi cung ứng thuốc lá đều gây ô nhiễm môi trường. Ảnh: Nguyễn Thủy.
Thuốc lá là nguyên nhân gây ra thiệt hại môi trường nghiêm trọng
Chia sẻ về tác động của thuốc lá đến môi trường, TS Nguyễn Đình Đáp, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho biết, mỗi giai đoạn trong toàn bộ chuỗi cung ứng thuốc lá: từ quá trình trồng trọt, chế biến, đóng gói, vận chuyển đến khâu tiêu dùng và xử lý chất thải (đầu lọc, bao bì) đều gây ra ô nhiễm đất, nước, không khí và làm mất cân bằng hệ sinh thái sống của con người.
Thêm vào đó, các sản phẩm như thuốc lá điếu, thuốc lá không khói và thuốc lá điện tử cũng góp phần vào việc tích tụ ô nhiễm nhựa. Đầu lọc thuốc lá chứa vi nhựa và là loại ô nhiễm nhựa cao thứ hai trên thế giới.
Thực tế cho thấy, thuốc lá thường được trồng ở các nước đang phát triển, nơi có nhu cầu thiết yếu về nước và đất nông nghiệp để sản xuất lương thực cho khu vực. Thay vào đó, những nguồn tài nguyên này đang được sử dụng để trồng những cây thuốc lá, trong khi nạn phá rừng ngày càng nhiều.
Hơn nữa, những chi phí cho việc làm sạch chất thải của ngành công nghiệp thuốc lá do những người nộp thuế trên khắp thế giới phải gánh chịu là rất lớn.
TS Nguyễn Đình Đáp cũng cho biết thêm, theo nghiên cứu, chi phí 98 nghìn tỷ VNĐ năm cho ô nhiễm biển và quản lý rác thải từ bao bì và đầu lọc thuốc lá điếu. Rác thải thuốc lá điếu chiếm 25 – 40% tổng rác thải toàn cầu và hiện nay, chưa thể thu gom và xử lý triệt để với loại rác thải này.
Ths. Nguyễn Thị Thu Hương, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) cho rằng, thuế là giải pháp quan trọng và hữu hiệu nhất để đạt mục tiêu kép về phòng, chống tác hại thuốc lá. Ảnh: Nguyễn Thủy.
Nhấn mạnh đến sự cần thiết sử dụng đồng bộ các giải pháp phòng, chống, giảm thiểu tác hại của thuốc lá, Ths. Nguyễn Thị Thu Hương, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) cho rằng, thuế là giải pháp quan trọng và hữu hiệu nhất để đạt mục tiêu kép để giảm tiêu dùng, giảm bệnh tật, tử vong và giúp tăng ngân sách nhà nước.
Theo đó, thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá sẽ điều tiết tiêu dùng, tạo ra nguồn thu ngân sách đáng kể để đầu tư vào các dự án phát triển bền vững và bảo vệ môi trường, góp phần thực hiện các mục tiêu Phát triển bền vững của Việt Nam.
Tọa đàm “Ảnh hưởng của ngành thuốc lá tới môi trường và biến đổi khí hậu tại Việt Nam - Thực trạng và giải pháp” nhằm đề xuất các giải pháp hạn chế tác động của thuốc lá tới môi trường. Ảnh: Nguyễn Thủy.
Các biện pháp được đại diện Bộ Y tế khuyến nghị là: tăng cường thông tin, giáo dục, truyền thông để nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi; áp dụng các biện pháp kiểm soát cung, kiểm soát cầu; thực thi chính sách pháp luật về nhãn quảng cáo khuyến mại, tài trợ; cơ chế kiểm tra, thanh tra, xử phạt vi phạm để nâng cao hiệu lực, hiệu quả, kỷ cương, kỷ luật trong phòng, chống tác hại thuốc lá.
