Nhiều loại hải sản Việt Nam đối mặt nguy cơ bị cấm vào Hoa Kỳ

Nguyên nhân là do Hoa Kỳ ra phán quyết sơ bộ không công nhận tương đồng các biện pháp quản lý và bảo tồn thú biển của Việt Nam theo Luật Bảo vệ thú biển.

Số lượng lô hàng thủy sản bị cảnh báo dư lượng kháng sinh giảm

Sáng 19/3, tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (Bộ NN-MT) tổ chức Hội nghị triển khai nhiệm vụ quý II của khối thủy sản, kiểm ngư. Thứ trưởng Phùng Đức Tiến chủ trì.

Ông Phạm Quang Toản, Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư, cho biết, tổng sản lượng thủy sản 2 tháng đầu năm 2025 đạt 1,23 triệu tấn, tăng 2,4% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó sản lượng thủy sản khai thác đạt gần 551.000 tấn, sản lượng thủy sản nuôi trồng đạt hơn 692.000 tấn.

Kim ngạch xuất khẩu thủy sản 2 tháng đạt hơn 1,4 tỷ USD, tăng 18% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó kim ngạch xuất khẩu tôm đạt 532 triệu USD, tăng 26,4%; cá tra 221 triệu USD, giảm 6,2%.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến cho biết, phải ưu tiên giải quyết ngay vấn đề về Luật Bảo vệ thú biển. Ảnh: Hồng Thắm. — Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến cho biết, phải ưu tiên giải quyết ngay vấn đề về Luật Bảo vệ thú biển. Ảnh: *Hồng Thắm*.

Ông Lê Bá Anh, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, cho biết, số lượng lô hàng thủy sản bị cảnh báo dư lượng kháng sinh tính đến nay đã giảm nhẹ so với năm trước, với chỉ 16 lô hàng, chiếm 0,1%, so với 0,16% trong quý I/2024.

Năm 2024, Việt Nam đã đón 5 đoàn thanh tra nước ngoài đến kiểm tra về an toàn thực phẩm. Trong đó, EU đã thanh tra chương trình kiểm soát dư lượng trong nuôi trồng thủy sản và mật ong. Đáng chú ý, lần đầu tiên EU không gửi dự thảo báo cáo mà đưa ra kết luận ngay "ghi nhận Việt Nam tuân thủ đúng các quy định của châu Âu về kiểm soát dư lượng trong hai lĩnh vực này".

Ngoài ra, trong năm 2024, Việt Nam còn đón các đoàn thanh tra từ Nhật Bản, Canada, Hàn Quốc và Indonesia. Cùng với đoàn châu Âu, các đoàn này đều đánh giá Việt Nam tiếp tục duy trì hệ thống kiểm soát an toàn thực phẩm đối với thủy sản, đáp ứng các yêu cầu đề ra.

Dự kiến năm nay, số lượng đoàn kiểm tra sẽ tương đương năm 2024. Hiện châu Âu chưa có lịch chính thức, trong khi Trung Quốc đã thông báo kế hoạch cử đoàn sang Việt Nam vào khoảng tháng 6 để đánh giá hệ thống kiểm soát an toàn thực phẩm thủy sản, đặc biệt tập trung vào các mặt hàng sống như cua, tôm và tôm hùm…

Theo đó, ông Lê Bá Anh đề nghị: "Cục Thủy sản và Kiểm ngư tiếp tục phối hợp chặt chẽ nhằm duy trì hiệu quả kiểm soát dư lượng hóa chất và kháng sinh trong thủy sản nuôi".

Không công nhận tương đồng các biện pháp quản lý và bảo tồn thú biển của Việt Nam

Ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, VASEP nhận được thông tin về việc Hoa Kỳ thực thi các quy định của Luật Bảo vệ thú biển (MMPA), có tác động trực tiếp đến xuất khẩu nhiều loài thủy hải sản của Việt Nam sang Hoa Kỳ trong thời gian tới, cụ thể:

Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển Hoa Kỳ (NOAA), Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã gửi thông báo về phán quyết sơ bộ không công nhận tương đồng các biện pháp quản lý và bảo tồn thú biển của Việt Nam đối với 12 nghề khai thác hải sản, gồm: Nghề lưới rê, lưới cuốn, lưới vây, câu, lưới kéo đơn/đôi... Các loài hải sản bị ảnh hưởng bao gồm cá ngừ mắt to/vây xanh/vây vàng/vằn, cá kiếm, mực, cá mú, cá thu, cá hồng, cua...

Lý do NOAA không công nhận tương đồng là do chưa có sự đảm bảo chắc chắn về việc Việt Nam triển khai các biện pháp quản lý, giám sát để hạn chế gây sát thương, đánh bắt không chủ ý đối với thú biển, đồng thời đảm bảo tương thích với quy định của Hoa Kỳ. NOAA đánh giá Việt Nam mới chỉ dự kiến một số hoạt động giám sát thú biển bị đánh bắt không chủ ý mà chưa ban hành thành quy định cụ thể.

Hội nghị triển khai nhiệm vụ quý II của khối thủy sản, kiểm ngư diễn ra sáng 19/3 tại Hà Nội. Ảnh: Hồng Thắm. — Hội nghị triển khai nhiệm vụ quý II của khối thủy sản, kiểm ngư diễn ra sáng 19/3 tại Hà Nội. Ảnh: *Hồng Thắm*.

NOAA yêu cầu Việt Nam khẩn trương bổ sung bằng chứng và tiến độ thực hiện kế hoạch quản lý đối với các nghề khai thác, đảm bảo tương thích với quy định của Hoa Kỳ trước ngày 1/4/2025. NOAA sẽ công bố kết luận cuối cùng trước ngày 30/11/2025.

Nếu sản phẩm hải sản có nguồn gốc từ các nghề khai thác không được công nhận tương đồng với quy định của Hoa Kỳ, chúng sẽ bị cấm nhập khẩu vào Hoa Kỳ kể từ ngày 1/1/2026.

Đồng thời, Hoa Kỳ cũng có kế hoạch mở rộng Chương trình giám sát thủy sản nhập khẩu (SIMP) áp dụng cho các loài thủy sản, đi kèm với yêu cầu cung cấp nhiều thông tin hơn từ nhà nhập khẩu, làm tăng chi phí tuân thủ.

“Hoa Kỳ đang là thị trường quan trọng và lớn nhất đối với thủy sản Việt Nam, với kim ngạch nhập khẩu thủy hải sản đạt 1,8 tỷ USD năm 2024. Quy định của MMPA và kết quả sơ bộ kể trên của NOAA sẽ nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến xuất khẩu hải sản của Việt Nam sang Hoa Kỳ cũng như uy tín của ngành hàng”, ông Nam nhấn mạnh.

Ưu tiên giải quyết ngay vấn đề về MMPA

Tổng Thư ký VASEP kiến nghị, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tập trung, hoặc thành lập tổ công tác do đại diện Bộ chủ trì (với sự tham gia của Bộ Ngoại giao, Bộ Công Thương), ưu tiên việc rà soát hồ sơ đăng ký tương đương đối với các nghề khai thác hải sản cũng như có kế hoạch/cam kết phù hợp về hoàn thiện hệ thống quy định/quản lý, bảo vệ thú biển; bổ sung đầy đủ, kịp thời các thông tin theo yêu cầu của Hoa Kỳ trong tháng 3/2025.

Thông qua Bộ Ngoại giao và Đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ, làm việc và có thư đề nghị NOAA cho thêm thời gian (thay vì hạn chót trước 1/4/2025).

Các loài hải sản bị ảnh hưởng bao gồm cá ngừ mắt to/vây xanh/vây vàng/vằn, cá kiếm, mực, cá mú, cá thu, cá hồng, cua... Ảnh: Hồng Thắm. — Các loài hải sản bị ảnh hưởng bao gồm cá ngừ mắt to/vây xanh/vây vàng/vằn, cá kiếm, mực, cá mú, cá thu, cá hồng, cua... Ảnh: *Hồng Thắm*.

Theo kinh nghiệm làm việc các vụ việc tương tự với Hoa Kỳ, đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường báo cáo Chính phủ và cùng Bộ Ngoại giao, tìm chọn và thuê tư vấn là chuyên gia từ Hoa Kỳ có chi phí hợp lý và đáng tin cậy (đề xuất chuyên gia là người về hưu từ NOAA) để thực hiện và hỗ trợ thực hiện hiệu quả các công việc có mục tiêu. Kinh phí thuê tư vấn chuyên gia Hoa Kỳ do Chính phủ chi trả, Hiệp hội và cộng đồng doanh nghiệp sẽ chia sẻ một phần chi phí này.

Bộ Ngoại giao Chỉ đạo Đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ tìm hiểu và làm việc với NOAA về việc cho Việt Nam thêm thời gian. Phối hợp cùng Bộ Nông nghiệp và Môi trường tìm chọn và thuê tư vấn là chuyên gia từ Hoa Kỳ (chuyên gia NOAA về hưu).

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến khẳng định, xuất khẩu thủy sản Việt Nam 3 tháng đầu năm 2025 rất triển vọng, trong đó Hoa Kỳ là thị trường lớn, theo đó cần ưu tiên giải quyết ngay vấn đề về MMPA.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng chỉ đạo, phải hoàn thiện ngay các văn bản quy phạm pháp luật; quy chuẩn, tiêu chuẩn, nhất là cho nuôi biển; đồng thời khẩn trương hoàn thiện tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ.

Đối với lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, ngoài tôm, cá tra, cần tính toán đối tượng nuôi mới như rong, tảo biển, bào ngư… Với nhuyễn thể hai mảnh vỏ, cần rà soát lại các tỉnh có tiềm năng để thúc đẩy phát triển. Dư địa cho nuôi trồng thủy sản còn rất lớn.

Kim ngạch xuất khẩu thủy sản 2 tháng đạt hơn 1,4 tỷ USD, tăng 18% so với cùng kỳ năm 2024. Ảnh: Hồng Thắm. — Kim ngạch xuất khẩu thủy sản 2 tháng đạt hơn 1,4 tỷ USD, tăng 18% so với cùng kỳ năm 2024. Ảnh: *Hồng Thắm*.

Đối với lĩnh vực khai thác thủy sản, mặc dù mục tiêu đặt ra là giảm khai thác, nhưng thực tế sản lượng hàng năm vẫn có xu hướng tăng. Hiện cả nước có tổng cộng 83.024 tàu khai thác, đòi hỏi phải đảm bảo an toàn trên biển và có chiến lược khai thác hợp lý. Cần xem xét cụ thể việc phân bổ tàu theo từng vùng khai thác - vùng lộng, vùng bờ, vùng khơi - cũng như tập trung vào những đối tượng phù hợp.

Với lĩnh bảo tồn nguồn lợi thủy sản, công tác này chưa có nhiều chuyển biến tích cực, trong khi đây là yếu tố then chốt để đảm bảo sự bền vững của ngành khai thác. Việc chú trọng bảo tồn là điều kiện tiên quyết để duy trì nguồn lợi lâu dài.

Riêng với nuôi biển, hiện nay sản lượng đã đạt 832.000 tấn, kim ngạch xuất khẩu 800 triệu USD. Sang giai đoạn phát triển mới, cần thu hút các doanh nghiệp lớn đầu tư bài bản, đẩy mạnh nuôi biển theo hướng bền vững, Thứ trưởng nói thêm.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh: “Nếu chúng ta đồng lòng, đoàn kết và triển khai đồng bộ các giải pháp, tôi tin rằng tiềm năng, lợi thế và dư địa của ngành thủy sản sẽ được phát huy tối đa, giúp đạt mục tiêu tăng trưởng 4,35% như chỉ tiêu được giao. Rất mong toàn ngành cùng hiệp đồng, tận tâm tận lực để đưa thủy sản Việt Nam vươn tầm quốc tế”.

Hồng Thắm