Xã vùng cao nhân nuôi thành công dúi má đào

Ở nơi kiếm con gà bản cũng khó

Những ngày đầu tháng 3, đến xã Xy, huyện Hướng Hóa (tỉnh Quảng Trị) hỏi mua gà thả vườn, dân bản đều lắc đầu. Gà thả vườn ở xã Xy nổi tiếng thơm ngon, người tứ xứ đến hỏi mua nhưng đều không có. Dân bản nuôi không đủ sử dụng nên khi cần vẫn phải ra các tiệm tạp hóa hoặc đánh xe đi chợ xa để mua.

Các điểm bán hàng tạp hóa rải rác tại xã Xy vẫn thường nhốt 5-7 con gà trong lồng chờ người dân đến hỏi mua. Gà nuôi theo hình thức chăn nuôi tập trung, công nghiệp từ dưới xuôi lên đây bán lẻ không ngon bằng gà dân bản nuôi nhưng thường vẫn bán với cao do quãng đường vận chuyển xa cũng như nguồn thức thức ăn ở đây khan hiếm.

Ông Hồ Hen, Chủ tịch UBND xã Xy cho biết, thực tế này đã tồn tại ở các bản làng xã Xy từ xa xưa tới nay và rất khó để thay đổi. Người dân ở đây chỉ biết chăm lo cho nương rẫy để kiếm cái ăn trước mắt còn chăn nuôi gần như không phát triển.

“Ở đây đất đai rộng nhưng chăn nuôi lại không phát triển. Mỗi nhà chỉ nuôi 5-7 con gà, dịp Tết làm thịt hết. Các dự án hỗ trợ vật nuôi ở đây thường kết thúc chóng vánh, hết chính sách hỗ trợ thì không thể nhân rộng được. Một phần vì khí hậu ở đây khắc nghiệt, một phần vì kỹ thuật chăn nuôi của đồng bào còn hạn chế”, ông Hen cho hay.

Xã Xy đa phần là đồng bào dân tộc Pa Kô, Vân Kiều. Diện tích đất nông nghiệp của xã rộng lớn, bằng phẳng nhưng chủ yếu chỉ để trồng sắn, trồng keo, hiệu quả kinh tế thấp. Cả xã không có một trang trại, gia trại chăn nuôi nào. Cũng không có hộ dân nào dám đầu tư để nuôi gia cầm với quy mô vài ba chục con. Vì thế, kinh tế xã Xy kém phát triển, tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo còn cao.

Đất đai rộng, làm nông nghiệp là chính nhưng gia đình ông Hồ Văn Tèo tại thôn Ra Man chỉ nuôi vài con bò, dăm con gà và gần như không trồng rau. Tết vừa rồi, gần như toàn bộ gà nuôi được đều làm thịt sử dụng. Nay nếu muốn thết đãi khách một bữa thịnh soạn, vợ chồng anh lại phải đi mua.

Nguồn thức ăn của gia đình ông Hồ Hen chủ yếu được mua từ các xe hàng của người dưới xuôi lên đây buôn bán. Thực phẩm chính trong bữa ăn hàng ngày của gia đình ông là rau. Nhưng ngay đến cả rau cỏ, hoặc đi kiếm rau dại trong rừng, hoặc phải đi mua rau từ dưới xuôi đưa lên.

“Ở đây nuôi gà khó lắm! Giống gà địa phương thì không nhiều trong khi giống gà nơi khác đưa về nuôi không được, không chịu được điều kiện khí hậu ở đây. Đồng bào xã Xy vẫn chủ yếu trồng sắn, trồng keo và nuôi mỗi nhà vài ba con bò thả trong rừng thôi”, ông Tèo cho hay.

Ông Hồ Hen, Chủ tịch UBND xã Xy xác nhận, khi đi tập huấn triển khai các mô hình chăn nuôi, người dân đều rất chăm chú lắng nghe. Nhưng nghe rồi để đó, chỉ được một vài hộ làm theo nhưng cũng rất hời hợt. Thành ra, trong xã không có lấy một mô hình chăn nuôi nào hiệu quả, quy mô lớn.

Tín hiệu khả quan từ mô hình nuôi dúi má đào

Ông Bùi Xuân Thủy, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Phát triển Nông nghiệp và Du lịch bền vững Xy cho biết, trong kế hoạch sản xuất nông nghiệp tuần hoàn, nội sinh, ông và một số người bạn đi khắp cả nước để tìm những miền đất hứa. Khi đến xã Xy, thấy đất đai màu mỡ, bằng phẳng, khí hậu ôn hòa quanh năm, ông và những người bạn đã quyết định dừng lại.

“Chúng tôi cứ ngỡ vào đây tìm quán ăn, mua vài sản vật địa phương không có gì khó. Thế nhưng, mọi thứ đều ra quán tạp hóa và cũng không có gà bản, lợn bản… như nhiều người nghĩ. Chúng tôi quyết định dừng lại để phát triển và nhân rộng các mô hình sản xuất, xây dựng thương hiệu cho cây trồng vật nuôi tại địa phương này”, ông Thủy chia sẻ.

Tháng 8/2022, HTX Phát triển Nông nghiệp và Du lịch bền vững Xy thuê thêm đất của người dân để trồng các loại cây thảo dược; trồng cây làm thức ăn cho vật nuôi và đưa dúi má đào vào nhân giống.

Đàn dúi má đào hiện đã phát triển thành 210 con dúi bố mẹ. HTX đã tập huấn kỹ thuật cho người dân và trao dúi giống cho một số hộ dân để nuôi thử. Nhìn chung, người dân sau khi được chuyển giao kỹ thuật đã nhân nuôi thành công, một số cá thể đã đến thời kỳ sinh sản.

“Kế hoạch của chúng tôi là sẽ phát triển trên 1 nghìn con dúi bố mẹ vào năm 2026. Lúc đó HTX sẽ cung ứng khoảng 12 nghìn con dúi giống mỗi năm cho người dân xã Xy và các xã lân cận. Đồng hành với người dân, chúng tôi sẽ thu mua dúi thịt để cung ứng ra thị trường”, ông Thủy cho hay.

Ông Hồ Văn Tèo, một hộ dân tại thôn Ra Man cho hay, dúi má đào thích nghi rất tốt với vùng đất xã Xy. Dúi ít dịch bệnh, nguồn thức ăn địa tại địa phương như tre nứa, mía… lại sẵn có. Người dân cần học hỏi kỹ thuật, đưa vật nuôi này vào để phát triển kinh tế.

“Dúi chịu lạnh rất tốt. Mùa hè thì chuồng nuôi cần thoáng mát. Từ lúc nuôi đến nay dúi chưa có dấu hiệu dịch bệnh gì. Người nuôi chịu khó cung cấp thức ăn, chú ý thời kỳ động dục để ghép đôi cho dúi sinh sản. Chúng tôi mong muốn được học hỏi thêm về kỹ thuật và được hỗ trợ để phát triển đàn dúi”, ông Tèo hi vọng.

Không chỉ phát triển đàn dúi, HTX Phát triển nông nghiệp và du lịch bền vững Xy còn thuê đất trồng các loài cây dược liệu để làm thức ăn cho gà. Dự tính, trong ít ngày tới, HTX sẽ vào đàn giống gà Ai Cập chuyên lấy trứng để cho ra trứng gà thảo dược. Nguồn phân gà, phân dúi sẽ được tận dụng để sản xuất phân bón hữu cơ.

“Chúng tôi xây dựng mô hình chuồng trại nuôi gà gần gũi với môi trường tự nhiên. Trong một không gian rộng được vây lưới xung quanh, chúng tôi thiết kế rất nhiều ô chuồng. Gà sẽ được chăn thả bán tự nhiên, tự tìm chỗ đẻ trứng giống như ở ngoài môi trường tự nhiên vậy”.

Ông Hồ Hen, Chủ tịch UBND xã Xy phấn khởi khi mô hình dúi má đào được đưa về địa phương, chuyển giao kỹ thuật và cung cấp giống cho đồng bào. Ông Hen hi vọng, mô hình sẽ sớm được nhân rộng, người dân sẽ thay đổi tư duy, tận dụng nguồn thức ăn sẵn có tại địa phương để phát triển chăn nuôi, đem lại hiệu quả kinh tế cao trong thời gian tới.

HTX Phát triển Nông nghiệp và Du lịch bền vững Xy đạt giải Ba cuộc thi Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Quảng Trị năm 2024 với Dự án Ứng dụng giải pháp công nghệ số đảm bảo chất lượng và minh bạch thông tin trong mô hình sản xuất và kinh doanh con dúi đặc sản. Sắp tới, để hoàn thiện mô hình này, HTX gắn mã vạch cho toàn bộ đàn dúi bố mẹ.