 |
| Nếu ăn phải gạo nhiễm cadimi trong thời gian dài, con người có nguy cơ mắc nhiều loại ung thư cùng nhiều căn bệnh khác (Ảnh minh họa: AP) |
Tháng 5/2013, dư luận Trung Quốc sôi sục sau khi chính quyền Quảng Châu, thủ phủ tỉnh Quảng Đông, thông báo gần một nửa số gạo được kiểm nghiệm tại các nhà hàng trong thành phố có dư lượng cadimi quá lớn. Đây là kim loại nặng có thể gây ung thư cùng nhiều căn bệnh khác cho con người, theo New York Times.
Nhà chức trách Trung Quốc lúc bấy giờ phải tìm mọi cách để trấn an dư luận trong bối cảnh người dân ngày càng phẫn nộ trước tình trạng thực phẩm, đồ uống bị nhiễm độc thuốc trừ sâu, chất bảo quản và phụ gia cấm cũng như việc rác thải công nghiệp và kim loại nặng đang gây ô nhiễm nghiêm trọng môi trường đất và nước. Thông tin gạo, nguồn lương thực chính xuất hiên trên bàn ăn gần như mọi gia đình Trung Quốc mỗi ngày, càng khiến dư luận giận dữ.
“Giờ đây, trước mỗi bữa ăn, điều chúng ta phải tự hỏi đầu tiên là liệu cơm này có nhiễm cadimi không? Liệu rau chúng ta ăn có nhiễm thuốc trừ sâu không?”, một người dùng trên mạng xã hội Trung Quốc viết. Một người khác lại đặt vấn đề hài hước rằng liệu anh ta có nên bỏ ăn cơm giống như cai thuốc lá không.
Làn sóng bất bình dấy lên kể từ thời điểm Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Quảng Châu công bố thông rin 8 trên 18 mẫu gạo lấy ngẫu nhiên từ các canteen và quán ăn của thành phố trong ba tháng đầu năm 2013 có hàm lượng cadimi vượt quá giới hạn quốc gia.
Chính quyền địa phương đã cố gắng giải thích trên trang web chính thức rằng các cuộc thử nghiệm chỉ sử dụng một lượng nhỏ mẫu phẩm và chúng không mang tính đại diện. Dù vậy, nhiều người dân tỏ ra không tin tưởng. Họ đi tới kết luận nửa số gạo trong thành phố có thể bị nhiễm cadimi quá mức.
Trên mạng Internet, rất nhiều người dân cáo buộc chính quyền che đậy những mối nguy hại từ thực phẩm không an toàn để tránh tạo ra những tác động chính trị. Tờ Southern Metropolitan Daily cho rằng phản ứng dữ dội từ công chúng là một bài học cho chính quyền trong việc giữ minh bạch thông tin với người dân.
“Không có đủ thông tin minh bạch liên quan đến lợi ích chung của cộng đồng”, bài xã luận trên tờ báo viết.
Nhà chức trách cho biết gạo nhiễm độc đến từ tỉnh Hồ Nam lân cận, khu vực tập trung số lượng lớn nhà máy, lò luyện kim, mỏ khai thác chen chúc nhau bên cạnh những cánh đồng lúa. Cadimi thường được tìm thấy trong quặng kẽm. No còn dùng để tráng ngoài pin cho điện thoại, máy quay phim, máy tính, những sản phẩm mà Trung Quốc sản xuất mạnh. Nếu tích tụ quá nhiều trong cơ thể người, cadimi có thể gây hại cho gan, thận, đường hô hấp và suy yếu xương ở mức độ nguy hiểm. Nó cũng liên quan tới nhiều bệnh ung thư.
Không giống các bê bối thực phẩm khác như sữa nhiễm melamine hay thịt chuột giả làm thịt cừu bán ra thị trường... bắt nguồn từ sự thiếu lương tâm của người bán hàng, gạo nhiễm cadimi cho thấy thực trạng ô nhiễm kim loại nặng có thể được tìm thấy trên khắp các vùng nông trại ở Trung Quốc, đất nước thiệt hại khoảng ba tỷ USD mỗi năm do ô nhiễm đất.
 |
| Bê bối gạo nhiễm cadimi gây giận dữ trong dư luận Trung Quốc hồi năm 2013 (Ảnh minh họa: Reuters) |
Không có cơ quan nào ở Trung Quốc thời điểm đó chịu trách nhiệm giám sát tình trạng ô nhiễm đất, đồng thời Hội đồng Nhà nước còn vừa bãi bỏ một kế hoạch thiết lập hệ thống chống ô nhiễm đất trong giai đoạn 2015 - 2020, bất chấp thực tế là từ 40 đến 70% đất của Trung Quốc đã bị ô nhiễm bởi kim loại nặng và phân bón.
Giới chức tỉnh Quảng Đông tìm cách thuyết phục người dân rằng họ đã ngăn chặn việc buôn bán mọi loại gạo nhiễm độc. Sau khi công chúng giận dữ, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Quảng Châu đã công bố tên các nhà hàng và canteen bị phát hiện có gạo chứa hàm lượng cadimi quá cao. Một nhà hàng hải sản phục vụ thực khách gạo với lượng cadimi trung bình 0,4 mg/kg, gấp đôi tiêu chuẩn cho phép của chính phủ.
Chính quyền cho hay các cuộc thử nghiệm ở những chuỗi cửa hàng lớn ở Quảng Châu, nơi hầu hết người dân mua sắm thực phẩm, không phát hiện trường hợp gạo nhiễm cadimi vượt mức cho phép nào.
Tuy nhiên, các thanh tra ở thành phố Thuận Đức, gần Quảng Châu, cho hay họ phát hiện 9 trường hợp gạo nhiễm cadimi. Cảnh sát ở hạt Du, tỉnh Hồ Nam, cũng mở các cuộc điều tra để tìm ra những nhà cung cấp sai phạm, đồng thời thu hồi tất cả những lô hàng có vấn đề.
Mối lo trước làn sóng giận dữ của người dân về tình trạng thực phẩm nhiễm độc đã chạm tới giới lãnh đạo cấp cao. Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tuyên bố sẽ tăng cường giám sát chính phủ để dập tắt các mối nguy hại an toàn thực phẩm.
“Chúng ta không thể cho phép một cuộc khủng hoảng lòng tin khác như bê bối sữa nhiễm melamine xảy ra”, Thủ tướng Trung Quốc nhấn mạnh. “Người dân ăn ba bữa mỗi ngày. Thực phẩm là sinh mệnh đối với họ”.
