Chị Nguyễn Thị Thìn ở xã Tây Giang (Tây Sơn, Bình Định) hỏi:
Mẹ tôi bị lạc từ những năm đất nước mới giải phóng. Mẹ được ông ngoại nuôi dẫn về nuôi và không có giấy tờ tùy thân. Hiện nay, mẹ tôi đã sống ở xã Tây Thuận (Tây Sơn) trên 35 năm. Mặc dù gia đình đã tìm được nơi mẹ sinh ra và cha ruột nhưng mọi giấy tờ của mẹ lúc nhỏ không có. Dù gia đình cố gắng đến UBND xã làm thủ tục nhập hộ khẩu cho mẹ nhưng không được. Vậy cho tôi hỏi, còn cách nào giúp mẹ tôi được nhập hộ khẩu, được làm CMTND và các quyền lợi khác không?
Trả lời:
Luật Cư trú được Quốc hội ban hành năm 2006 quy định quyền của công dân về cư trú như sau:
Lựa chọn, quyết định nơi thường trú, tạm trú của mình phù hợp với quy định của Luật Cư trú và các quy định khác của pháp luật có liên quan. Được cấp, cấp lại, đổi sổ hộ khẩu, sổ tạm trú, giấy tờ khác liên quan đến cư trú. Được cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến việc thực hiện quyền cư trú. Yêu cầu cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thực hiện biện pháp bảo vệ quyền cư trú của mình. Khiếu nại, tố cáo, khởi kiện đối với hành vi vi phạm pháp luật về cư trú theo quy định của pháp luật.
Luật quy định trách nhiệm của công dân về cư trú: Chấp hành các quy định của pháp luật về cư trú. Cung cấp đầy đủ, chính xác thông tin, tài liệu về cư trú của mình cho cơ quan, người có thẩm quyền và chịu trách nhiệm về thông tin, tài liệu đã cung cấp. Nộp lệ phí đăng ký cư trú. Xuất trình sổ hộ khẩu, sổ tạm trú, giấy tờ khác liên quan đến cư trú khi cơ quan, người có thẩm quyền yêu cầu. Báo ngay với cơ quan đã đăng ký cư trú khi sổ hộ khẩu, sổ tạm trú, giấy tờ khác liên quan đến cư trú bị mất hoặc bị hư hỏng.
Luật quy định nơi cư trú của công dân bao gồm: Nơi cư trú của công dân là chỗ ở hợp pháp mà người đó thường xuyên sinh sống. Nơi cư trú của công dân là nơi thường trú hoặc nơi tạm trú. Chỗ ở hợp pháp là nhà ở, phương tiện hoặc nhà khác mà công dân sử dụng để cư trú. Chỗ ở hợp pháp có thể thuộc quyền sở hữu của công dân hoặc được cơ quan, tổ chức, cá nhân cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ theo quy định của pháp luật. Nơi thường trú là nơi công dân sinh sống thường xuyên, ổn định, không có thời hạn tại một chỗ ở nhất định và đã đăng ký thường trú.
Từ quy định nêu trên thì mẹ của bạn được ông ngoại nhận nuôi từ nhỏ (do bị lạc và hiện nay đã xác định được nơi sinh ra của mẹ bạn); sống ở gia đình ông ngoại bạn đến nay đã 35 năm. Tuy hiện nay mẹ bạn không có giấy tờ tùy thân về nguồn gốc của mình (do hậu quả của chiến tranh để lại) nhưng theo Luật Cư trú thì mẹ bạn hoàn toàn có quyền được xác định nơi cư trú và nhập hộ khẩu, làm CMTND. Bạn cần làm đơn đề nghị với chính quyền địa phương và cơ quan công an xem xét hướng dẫn hoàn tất các thủ tục cho mẹ bạn.
