Phân bón Lâm Thao góp phần xóa nạn 'bưởi đặt vòng'

Những vườn bưởi bội thu

Từ một thủa lao đao

Kết thúc dự án phát triển cây bưởi Đoan Hùng giai đoạn 2003 - 2007 huyện Đoan Hùng đã trồng được 1.093 ha bưởi đặc sản. Sau đó UBND tỉnh Phú Thọ đã chỉ đạo Sở NN-PTNT, Sở Khoa học - Công nghệ phối hợp với UBND huyện Đoan Hùng rà soát đánh giá thực trạng cây bưởi, tỷ lệ sống bình quân đạt 78%, diện tích thực tế còn lại khoảng 850 ha, một kết quả không hề tồi.

Năm 2010, Đại hội Đảng bộ huyện Đoan Hùng lần thứ XXI tiếp tục định hướng phát triển cây bưởi theo hướng đặc sản tập trung. Năm 2012 UBND tỉnh Phú Thọ còn phê duyệt cho Đoan Hùng dự án trồng mới, mở rộng diện tích bưởi Diễn ở 10 xã phía Nam của huyện với quy mô 300 ha. Một khí thế bừng bừng khát vọng làm giàu từ bưởi.

Tuy nhiên, trời lại không chiều lòng người. Đây cũng là thời điểm mà nông dân ở Đoan Hùng “nếm trái đắng” nhất khi liên tục mấy năm ròng nhiều vườn bưởi ra hoa mà không chịu đậu quả, bị người đời chế diễu gọi là hiện tượng “bưởi đặt vòng” khiến cho năng suất, sản lượng suy giảm nghiêm trọng.

Nhiều chủ vườn buồn chán bỏ mặc không quan tâm đầu tư, thâm canh, chăm sóc diện tích bưởi đã có, đặc biệt hơn đã có hộ dân phá bỏ một phần hoặc hoàn toàn vườn bưởi để chuyển sang trồng cây khác.

Tình trạng “bưởi đặt vòng” là chủ đề nóng của các cuộc họp HĐND, UBND các cấp khi đó khiến cho lãnh đạo huyện Đoan Hùng đứng ngồi không yên, cầu cứu lên tỉnh còn tỉnh thì phải cầu cứu các vụ viện, các doanh nghiệp cùng các nhà khoa học vào cuộc.

Một gian hàng bưởi Đoan Hùng tại hội chợ;

Trong 5 năm liền, từ 2011-2015, UBND huyện đã phối hợp với Sở NN-PTNT tỉnh Phú Thọ, Viện Nghiên cứu Rau quả Trung ương, Công ty CP Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao thực hiện các mô hình áp dụng nhiều biện pháp kỹ thuật mới nhằm khắc phục tình trạng “bưởi đặt vòng”. Mô hình được triển khai tại 2 xã có diện tích bưởi đặc sản lớn, tập trung nhất của huyện là Chí Đám 2 ha và Bằng Luân 4 ha với tổng số 17 hộ tham gia.

Tiếng là đất bưởi nhưng phần lớn các nhà vườn trước đây phó mặc hết cho… ông trời mà không chịu chăm sóc, được thì ăn còn mất thì chịu. Bởi thế mà tham gia vào mô hình, lần đầu tiên các chủ vườn được thực hành những kỹ thuật lạ lẫm kiểu như: Tỉa cành, tạo tán vào 3 thời điểm chính là vụ xuân, vụ hè và vụ thu nhằm thường xuyên cắt bỏ những cành vượt trong tán, cành bị sâu bệnh, dồn sức cho các cành chính. Bón phân theo công thức cân đối 50 kg phân hữu cơ + 5 kg Lâm Thao NPK-S 12.5.10-14+1 kg vôi bột/cây chia làm 3 lần. Lần 1 sau thu hoạch bón 100% phân chuồng+2kg NPK-S+100% vôi, lần 2 tháng 4 bón 1,5 kg NPK-S, lần 3 tháng 7 bón nốt 1,5kg NPK. Tưới nước bề mặt kết hợp với che tủ gốc bằng rơm rạ để giữ ẩm.

Đặc biệt nhất phải nói đến là thụ phấn bổ sung bằng tay, sử dụng phấn hoa bưởi chua hay bưởi Diễn để thụ phấn cho bưởi đặc sản từ khi cây bắt đầu nở hoa đến khi cây tắt hoa. Thời gian thụ phấn từ 8-10 giờ sáng và 2-4 giờ chiều, lúc nhiệt độ mát mẻ, thích hợp nhất cho việc đậu quả. 

Đến thành “xương sống” kinh tế nông nghiệp của tỉnh

Cây bưởi trong mô hình dần được hồi sinh, phát triển tươi tốt, đang từ 5-7 quả của những vụ trước đã đạt từ 55-70 quả/cây với bưởi Chí Đám, từ 51-95 quả/cây với bưởi Bằng Luân, cá biệt cây bưởi Chí Đám nhà ông Phùng Đức Nguyên đạt trên 150 quả, cây bưởi Bằng Luân nhà ông Lã Đức Cường, ông Nguyễn Văn Toàn đạt 200-300 quả. Tổng thu cho 1 ha bưởi Chí Đám là 818 triệu, lãi thuần đạt 744 triệu, bưởi Bằng Luân là 361 triệu, lãi thuần đạt 287 triệu. 

“Tiếng lành đồn xa”, nhiều chủ vườn khác trong và ngoài vùng đã tự tìm đến học tập. Bởi thế, lúc đầu mô hình chỉ có tác động trên một diện tích rất hẹp nhưng dần dà được loang xa và trở thành những kỹ thuật phổ biến nhất của Đoan Hùng hiện nay.

Sản lượng bưởi tăng đột biến, năm 2010 mới chỉ từ 2.000 tấn thì năm 2017 đã đạt 12.400 tấn, giá trị trên 230 tỷ đồng trong đó, sản lượng bưởi đặc sản 10.000 tấn, giá trị sản phẩm đạt trên 180 tỷ đồng. Năm 2018 sản lượng quả ước đạt khoảng 16.000 tấn (bưởi đặc sản khoảng 11.000 tấn), giá trị sản phẩm ước đạt 260 tỷ đồng.

Bưởi Sửu cho thu nhập bình quân 600 triệu đồng/ha (khoảng 2 triệu đồng/cây từ 8-12 năm tuổi), bưởi Bằng Luân 400 triệu đồng/ha (khoảng 1-1,5 triệu đồng/cây với cây từ 15 đến trên 20 năm còn bưởi Diễn 250-300 triệu đồng/ha (từ 600 - 800 ngàn đồng/cây từ 7-15 năm tuổi). So sánh với các cây trồng khác thì hiệu quả của bưởi cao gấp 6 lần trồng lúa, gấp 20 lần trồng cây lâm nghiệp, gấp 5 lần trồng chè.

Nhiều mô hình hộ có thu nhập khá điển hình như các hộ ông Nguyễn Minh Chính ở xã Bằng Luân có 150 cây bưởi mỗi năm thu nhập trên 200 triệu đồng, ông Trương Văn Lễ ở xã Bằng Luân có 100 cây bưởi mỗi năm thu nhập 150 triệu đồng, ông Nguyễn Minh Mạch, ông Nguyễn Văn Hoạch ở xã Chí Đám có 50 cây bưởi thu nhập mỗi năm 100 triệu đồng…