Di cốt người cách ngày nay khoảng 10.000 năm được tìm thấy ở Hà Nam. Ảnh: Viện Khảo cổ học.
Sáng 2/11, ông Mai Thành Chung, Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Hà Nam, đại diện nhóm nghiên cứu, công bố kết quả khai quật tại hang Đội 4, vùng lõi quần thể danh thắng Tam Chúc, thị trấn Ba Sao, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. Cuộc khai quật do Viện Khảo cổ học thực hiện vào tháng 3.
Các nhà khảo cổ phát hiện ba mộ trẻ em và người trưởng thành, trong đó có mộ cải táng và mộ song táng (người đàn ông đang ôm em bé), chôn theo tư thế nằm co bó gối. "Đây là lần đầu tiên phát hiện di cốt người cách ngày nay khoảng 10.000 năm ở Hà Nam", ông Chung nói.
PGS.TS Nguyễn Lân Cường, Tổng thư ký Hội Khảo cổ học Việt Nam cho biết thêm, các mẫu vật trong hang Đội 4 đang được đưa đi xác định niên đại tuyệt đối. Tuy nhiên, từ hình thức mai táng theo tư thế bó gối, song táng, có thể nhận định di cốt thuộc thời kỳ văn hóa Hòa Bình (10.000 - 12.000 năm trước Công nguyên).
Ngoài di cốt người, tại hố khai quật còn có vỏ nhuyễn thể, xương răng các loài thú nhỏ, có thể là nguồn thức ăn của cư dân cổ. Công cụ đá ở đây không lớn. Đặc điểm loại hình và kỹ thuật cho thấy hiện vật đá thuộc văn hóa Hòa Bình.
Cũng trong đợt khai quật tháng 3, Viện Khảo cổ học đã phát hiện dấu tích cổ sinh thời tiền sử và văn hóa vật chất (hóa thạch động vật và mảnh gốm vặn thừng màu nâu đỏ thuộc văn hóa Đông Sơn) tại hang Thung Na 1 và 3 ở thị trấn Ba Sao.
Tại khu vực Tam Quan chùa Tam Chúc, các nhà khảo cổ phát hiện nhiều vỏ nhuyễn thể biển cùng với ốc suối được chặt bên dưới. Ở đỉnh núi trên diện tích khoảng 60 m2 có các mảnh miệng và mảnh thân đồ gốm nằm cùng với mảnh nhuyễn thể.
Nhóm khảo sát cũng phát hiện một di tích giai đoạn tiền sơ sử trên đỉnh núi Lò Vôi gần khu vực Tam Quan ngoại chùa Tam Chúc, trên đỉnh núi phát hiện nhiều vỏ nhuyễn thể biển cùng với ốc suối chặt trôn.
Tại vị trí đỉnh núi với diện tích rộng khoảng 60m2 cũng phát hiện các mảnh miệng, mảnh thân của các đồ gốm nằm cùng với nhuyễn thể biển và nước ngọt. Kết quả khảo sát cho thấy, khu vực này tồn tại nhiều di tích có niên đại cuối thế Pleistonece tới Holocene muộn (cách đây 10.000 - 12.000 năm), được cư dân cổ sử dụng và cư trú qua nhiều thời kỳ.
Vào các năm 2021-2023, cơ quan chức năng đã phát hiện, nhận diện gần 30 di tích, dấu tích có tiềm năng nghiên cứu, đưa vào diện tổ chức thám sát, khai quật ở tỉnh Hà Nam. Riêng vùng lõi danh thắng Tam Chúc đã phát hiện 11 hang động, mái đá thuộc văn hóa Hòa Bình, văn hóa Đông Sơn (khoảng năm 800 trước công nguyên).
