Phục hồi hệ sinh thái để giữ chân sếu đầu đỏ

UBND tỉnh Đồng Tháp đang triển khai Dự án Bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn Quốc gia Tràm Chim (huyện Tam Nông) với mục tiêu phục hồi, phát triển sếu bằng biện pháp nuôi và thả lại môi trường tự nhiên. Đây là chương trình do Hội Sếu Quốc tế (ICF) và Hiệp hội Vườn thú Việt Nam (VZA) sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc hợp tác giữa các chương trình phục hồi quần thể sếu đầu đỏ.

Theo sự thỏa thuận hai bên, hàng năm Tổ chức Công viên động vật học Thái Lan sẽ cung cấp sếu đầu đỏ con cho Vườn Quốc gia Tràm Chim để nuôi tiếp tục và thả về tự nhiên.

Ông Nguyễn Phước Thiện, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, Trưởng ban Điều hành Dự án Bảo tồn và Phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn Quốc gia Tràm Chim cho biết: Dự án Bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim với mục tiêu phục hồi và phát triển đàn sếu bằng biện pháp nuôi và thả lại môi trường tự nhiên. Trong vòng 10 năm (từ năm 2023 đến 2033), mục tiêu của dự án là nuôi thả 150 cá thể sếu với tối thiểu 100 cá thể sống sót. Đàn sếu thả ra sẽ có thể tự sinh sản và tự tồn tại ngoài tự nhiên.

Dự án có 4 nội dung chính gồm: Nuôi, thả sếu tại Vườn Quốc gia Tràm Chim; cải thiện môi trường sống của sếu; xây dựng vùng sản xuất nông nghiệp hữu cơ xung quanh vườn. Quảng bá, giáo dục môi trường, phát triển sinh kế bền vững dựa vào sếu đầu đỏ và nông nghiệp hữu cơ, vận động sự tham gia của cộng đồng địa phương. Dự toán tổng kinh phí thực hiện hơn 76 tỷ đồng. Trong đó, việc cải thiện môi trường sinh cảnh cho đàn sếu gần 13 tỷ đồng, sản xuất nông nghiệp hữu cơ gần 6 tỷ đồng và quảng bá du lịch gần 8 tỷ đồng.

Hiện nay, UBND tỉnh Đồng Tháp đang quy hoạch khu A4 thuộc Vườn Quốc gia Tràm Chim là nơi thả nuôi sếu ra tự nhiên. Xung quanh khu vực này là vùng đệm với diện tích 1.623ha sẽ sản xuất lúa theo hướng hữu cơ, thay vì trước đây người dân sản xuất lúa sử dụng phân thuốc hóa học là phần lớn.

Hiện có 4 hộ dân ở xã Phú Đức và xã Tân Công Sính tham gia mô hình canh tác với diện tích khoảng 40ha, hiện lúa được trên 80 ngày tuổi, đang trong giai đoạn trổ chín.

Ông Nguyễn Văn Mẫn, nông dân xã Tân Công Sính, huyện Tam Nông, trồng 6ha lúa hữu cơ tại vùng đệm khu A4 cho biết, nông dân trong khu vực vùng đệm Vườn Quốc gia rất ủng hộ trồng lúa hữu cơ, với yêu cầu có đầu ra được bao tiêu ổn định và đảm bảo lợi nhuận là nông dân sẵn sàng mở rộng diện tích trồng.

Mới đây, đoàn công tác do Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp Lê Quốc Phong đến khảo sát vùng lõi Vườn Quốc gia Tràm Chim tại các khu A1, A4, A5 là nơi sếu đầu đỏ từng về kiếm ăn và vận động nông dân trồng lúa theo hướng hữu cơ tại vùng đệm phục vụ dự án bảo tồn sếu. Riêng khu A1 có diện tích gần 5.000ha, đây là vùng lõi của Vườn Quốc gia Tràm Chim, nơi bảo tồn sinh cảnh đất ngập nước làm nơi cư trú, kiếm ăn cho các loài chim nước.

Theo ông Nguyễn Văn Lâm, Giám đốc Vườn Quốc gia Tràm Chim, khu A1 từng là nơi sếu về kiếm ăn trong nhiều năm liền và là nơi cuối cùng sếu về vào năm 2021. Đây là khu vực nằm sâu trong vùng lõi của vườn, hệ sinh thái đa dạng, có những gò đất nhô cao hơn so với mực nước. Giai đoạn đầu của dự án sẽ điều tiết mực nước ổn định, thực hiện phương pháp xử lý riêng để cải tạo đồng cỏ khô nhằm phục hồi đồng cỏ năng kim và lúa ma.

Để sếu có thể trú ngụ quanh năm thì mực nước trong rừng là một trong những yếu tố then chốt và khó thực hiện, vì mỗi năm có mùa nước nổi dâng cao, cần có sự theo dõi và tính toán thêm.

Qua nghe báo cáo, Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp Lê Quốc Phong lưu ý Ban Quản lý Vườn Quốc gia Tràm Chim trong thực hiện phục hồi sinh thái cần có đánh giá hiện trạng nước qua các năm để chủ động mực nước, đảm bảo tốt phục hồi sinh thái nhất là phục hồi bãi năng kim và lúa ma.

Ngoài ra, tại các khu A4, A5, Bí thư Tỉnh ủy đề nghị Ban Quản lý Vườn Quốc gia Tràm Chim giữ nguyên hiện trạng tràm khu vực này, hướng đến tạo hệ sinh thái tốt nhất, trong đó chú trọng phục hồi sinh cảnh tự nhiên Vườn Quốc gia Tràm Chim để bảo tồn, phát triển sếu cũng như các loài động vật khác.

Ông Lê Quốc Phong, Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp nhấn mạnh, điểm cốt lõi của dự án là làm sao phục hồi hệ sinh thái của vườn quốc gia gần giống với môi trường mà sếu có thể sinh sống, hướng tới giữ chân sếu ở lại và nhân đàn. Khi thực hiện, cần giữ nguyên rừng tràm đã trồng, xem xét tỉa thưa tràm tái sinh tạo cảnh quan môi trường thông thoáng làm bãi đáp cho sếu.