Từ năm 1993-1997 Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản 1 (gọi tắt là Viện 1-Bộ NN-PTNT) đã hợp tác với Viện Công nghệ thủy sản Châu Á (trụ sở tại Thái Lan) nghiên cứu sinh sản thành công giống cá rô phi đơn tính (RPĐT). Đây là tiến bộ trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, cá rô phi giống được chuyển thành giới tính đực; đưa vào thả nuôi cho năng suất, chất lượng cao. Viện 1 cũng là cơ sở đầu tiên ở trong nước làm chủ quy trình công nghệ SX giống cá này. 
Kỹ sư Viện 1 kiểm tra cá giống rô phi bố mẹ
Trao đổi với NNVN, TS Trần Đình Luân, Phó Viện trưởng Viện 1 cho biết, hầu hết các cơ sở mà Viện chuyển giao đều SX giống RPĐT rất tốt. Tuy nhiên đây là giống rất “mẫn cảm” với thời tiết, ở miền Bắc chỉ SX cá giống RPĐT được 1 vụ từ tháng 4 đến tháng 5.
Vì sao miền Bắc chỉ SX giống cá RPĐT được 1 vụ, thưa ông?
Phải khẳng định rằng nhân giống RPĐT là rất kỳ công, bởi nuôi từ cá hương lên cá bố mẹ 2-3 năm mới cho sinh sản. Trong khi cá bố mẹ phải lưu giữ qua đông, khi thời tiết ấm (tháng 4 - 5) mới sinh sản được. Vì vậy các trại SX giống trong nước cung ứng giống cho người nuôi rất hạn chế. Trong khi đó bất kể mùa nóng hay lạnh, nguồn giống RPĐT không rõ nguồn gốc, trôi nổI trên thị trường tràn vào bán với giá rẻ, không đảm bảo chất lượng khiến người nuôi điêu đứng.
Theo ông, điều kiện nào các CSSX giống cá RPĐT ngoài nước có thể SX và cung ứng giống quanh năm?
Thú thật đến thời điểm này bản thân tôi cũng không biết các đơn vị SX giống bên Trung Quốc làm lai xa (lai giống rô phi vằn với rô phi xanh ra giống rô phi đực) bằng cách nào? Họ xử lí pooc-môn gì để “chuyển giới” thành RPĐT thì dân mình cũng không biết, vì thế họ cứ “nhân bản” giống ra ào ào. Tất nhiên chất lượng con giống sẽ không đảm bảo, tỷ lệ RPĐT thấp, số lượng con cái nhiều nên thả nuôi năng suất rất thấp. Tôi dẫn chứng rằng ở Hưng Yên hiện nay nhiều hộ rất sợ nuôi cá RPĐT “ngoài luồng” vì năng suất rất thấp, nuôi 6 tháng chỉ đạt 200g/con. Trong khi nuôi cá giống SX trong nước đạt 500g/con.
Do chỉ SX giống được 1 vụ nên Viện 1 và các trại giống trong nước chưa thể đáp ứng được nhu cầu nuôi thả của bà con?
Đúng vậy. Hiện Viện 1 và các cơ sở trực thuộc mới chỉ SX được khoảng 6 triệu giống RPĐT, các trại ở miền Bắc cũng chỉ SX được vài chục triệu con giống. Trong khi đó nhu cầu về giống của 2 tỉnh Hưng Yên, HảI Dương là 40 triệu con/năm. Như vậy chúng ta SX giống cá này là quá ít.
Rõ ràng chúng ta làm chủ được công nghệ nhân giống nhưng SX giống lại rất đì đẹt, chất lượng giống liệu có đảm bảo, thưa ông?
Sở dĩ chúng ta nhân giống chậm do chi phí SX trong nước cao. Theo tôi tìm hiểu thì bên Trung Quốc chi phí SX giống RPĐT rẻ, thức ăn thủy sản, vật tư SX chỉ bằng 1/2 nước ta. Vào mùa đông dây chuyền SX của họ có hệ thống mái che và hệ thống xử lí nâng nhiệt nên đã cho “ra lò” được hàng triệu cá giống. Còn ở ta chưa áp dụng công nghệ SX hiện đại, lại chỉ SX được 1 vụ nên “thua” họ là điều dễ hiểu.
Tuy nhiên phải khẳng định chất lượng giống của Viện chúng tôi rất đảm bảo uy tín. Cứ vào vụ nuôi, hàng loạt hộ nuôi trong Vũng Tàu đều đặt hàng lấy cá giống của Viện. Viện 1 còn chuyển giao công nghệ SX cá giống RPĐT và cung ứng giống cá bố mẹ cho Mexico, Nicaragoa, Cu Ba, đảo Hải Nam (Trung Quốc). Một số chủ trại SX giống cá ở Mexico cho biết, họ nuôi cá giống của Việt Nam đạt tới 2-3 kg/con/năm, trong khi cá rô phi bản địa chỉ 500g/con.
Hiện nhu cầu thả nuôi giống cá nói chung và giống RPĐT nói riêng ở trong nước là rất lớn. Viện 1 có biện pháp nào SX chủ động được giống để bà con nuôi thả?
Vừa qua, làm việc tại Trung tâm giống cá nước ngọt Phú Tảo (Hải Dương), Bộ trưởng Bộ NN-PTNT đã giao nhiệm vụ cho Viện 1 xây dựng các đề tài chọn giống và SX giống cá nước ngọt. Riêng giống cá RPĐT, Bộ trưởng giao Viện phải chủ động SX tốI thiểu 40 triệu cá giống/năm để cung cấp cho bà con miền Bắc, hạn chế thả nuôi giống nhập ngoại. Thực hiện nhiệm vụ giao, chúng tôi đang triển khai dự án SX giống cá RPĐT trên diện tích 7 ha mặt nước hồ Phú Ninh, TX Tam Kỳ (Quảng Nam) . Khu vực này khí hậu ôn hòa, dường như không có mùa đông, là điều kiện lý tưởng SX giống cá RPĐT để cung cấp giống cho miền Bắc.
Xin cảm ơn ông!
