Sản xuất lúa phía Bắc năm 2021 thắng lợi trong khó khăn

Sản xuất lúa năm 2021 thắng lợi toàn diện

Ngày 9/11, Bộ NN-PTNT tổ chức hội nghị đánh giá kết quả sản xuất năm 2021, triển khai sản xuất vụ đông xuân (ĐX) 2021 - 2022 các tỉnh phía Bắc.

Theo Cục Trồng trọt, năm 2021, dịch bệnh Covid-19 tiếp tục gây ảnh hưởng lớn đến sản xuất. Việc thực hiện giãn cách xã hội đã ảnh hưởng đến công tác chỉ đạo thường xuyên của toàn ngành nông nghiệp. Đặc biệt, giá vật tư phân bón và vận chuyển hàng hóa nông sản tăng đột biến khiến chi phí sản xuất tăng cao…

Tuy nhiên, sản xuất lúa tại các tỉnh phía Bắc đạt thắng lợi cả về năng suất, sản lượng và giá trị. Năm 2021, toàn miền Bắc gieo cấy hơn 2,3 triệu ha (giảm khoảng 19.000 ha so với năm 2020). Năng suất lúa ước đạt 58,2 tạ/ha (tăng 1,5 tạ/ha so với năm 2020). Tổng sản lượng lúa các tỉnh phía Bắc ước đạt hơn 13,4 triệu tấn (tăng 233.000 tấn so với năm 2020).

Về chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất trồng lúa, năm 2021, các tỉnh phía Bắc chuyển đổi hơn 17.000 ha (giảm hơn 2.000 ha so với năm 2020). Trong đó, diện tích chuyển đổi từ đất 2 vụ lúa hơn 12.000 ha, đất 1 vụ lúa hơn 4.000 ha. Vùng có diện tích chuyển đổi mạnh nhất là ĐBSH với gần 10.000 ha (điển hình như Thái Bình hơn 652 ha, Vĩnh Phúc hơn 1.000 ha..). 

Vụ đông xuân 2021 - 2022 đối mặt nhiều thách thức

Theo nhận định của Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia, rét đậm, rét hại trong mùa đông 2021 - 2022 có thể xảy ra sớm, tập trung nhiều trong thời kỳ từ khoảng giữa tháng 12/2021 - 2/2022.

Lượng mưa từ tháng 11/2021 - 3/2022 phổ biến ở mức thấp hơn từ 10 - 25% so với cùng kỳ so với trung bình nhiều năm. Do các đợt mưa lớn, kéo dài trong tháng 10 và các tháng cuối năm 2021 nên diện tích đổ ải vụ đông xuân 2021 - 2022 có xu hướng khó khăn hơn rất nhiều so với các vụ trước. 

Về kế hoạch sản xuất vụ ĐX 2021 - 2022, toàn miền Bắc dự kiến gieo cấy hơn 1 triệu ha (giảm khoảng 6.000 ha so với vụ ĐX 2020 - 2021). Năng suất trung bình phấn đấu đạt 64,4 tạ/ha; sản lượng đạt khoảng hơn 6,9 triệu tấn.

Bên cạnh đó, theo Cục Trồng trọt, nguy cơ thiếu hụt nguồn nước, nhất là nguồn nước từ các hồ chứa lớn thượng lưu lưu vực sông Hồng tiếp tục xảy ra từ tháng 11/2021 - 4/2022.

Nguồn nước đến các hồ chứa lớn trên các lưu vực sông khu vực Bắc Bộ tiếp tục thiếu hụt từ 30 - 50% (đặc biệt, thiếu hụt tại vùng hạ lưu sông Lô và sông Hồng từ 60 - 90%). Mực nước thấp nhất lịch sử có khả năng xuất hiện tại hạ lưu sông Lô và hạ lưu sông Hồng, đặc biệt trong các tháng mùa cạn của năm 2022.

Trước tình hình đó, để đảm bảo thắng lợi vụ ĐX 2021 - 2022, Thứ Trưởng Bộ NN-PTNT Lê Quốc Doanh lưu ý: Đây là vụ ĐX có thời tiết thiên về lạnh, do vậy thời gian sinh trưởng của cây lúa sẽ kéo dài hơn các vụ ĐX ấm. Vì vậy, các địa phương cần bố trí thời vụ, cơ cấu giống để đảm bảo lúa trỗ vào thời gian an toàn, tránh ảnh hưởng của đợt rét nàng Bân, đặc biệt là các tỉnh ĐBSH, Trung du Miền núi phía Bắc (MNPB).

Theo đó, các địa phương tập trung trà xuân muộn là chủ lực, tăng diện tích lúa chất lượng, giống chống chịu tốt với sâu bệnh và điều kiện bất thuận. Khuyến khích sử dụng các giống lúa ngắn ngày, chỉ bố trí giống lúa dài ngày trên các chân đất đặc thù.

Thứ trưởng Lê Quốc Doanh cũng đề nghị các địa phương sớm xây dựng kế hoạch sản xuất lúa, màu vụ ĐX 2021 - 2022 và vụ hè thu, vụ đông của cả năm 2022, trong đó xác định vụ ĐX là vụ có năng suất cao nhất, quan trọng nhất trong năm nên phải ưu tiên bố trí thời vụ tối ưu nhất. Bên cạnh đó, các địa phương cần tính toán thời gian gieo mạ phù hợp để thời gian lúa trỗ tập trung vào thời điểm tối ưu nhất.

Bên cạnh đó, tiếp tục đẩy mạnh thực hiện việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa kém hiệu quả sang cây trồng khác hiệu quả kinh tế cao và bền vững. Làm tốt thủy lợi nội đồng, chủ động tưới tiêu, chỉ đạo chặt chẽ dự tính dự báo sâu bệnh hại, đặc biệt các bệnh nguy hại như đạo ôn, lùn sọc đen. Tăng cường dự tính, dự báo và phòng trừ sâu bệnh kịp thời các đối tượng dịch hại trên cây trồng.

Về khung thời vụ, đối với vùng Bắc Trung Bộ, bố trí thời điểm xuống giống phù hợp cho từng giống và từng trà lúa của từng địa phương để lúa trỗ đúng thời điểm an toàn từ 10/4 - 5/5/2022. Vùng ĐBSH và Trung du MNPB, bố trí thời vụ gieo cấy phù hợp để lúa trỗ từ 5-  20/5/2022, trong đó trỗ tập trung từ 10 - 15/5/2022.

Khuyến cáo mở rộng diện tích lúa lai

Về giải pháp sản xuất lúa, Thứ trưởng Lê Quốc Doanh lưu ý: Diện tích đất được đổ ải vụ ĐX 2021 - 2022 sẽ kém hơn so với vụ ĐX trước, do vậy cần có các giải pháp làm đất kỹ, xử lý tốt rơm rạ và lưu ý hiện tượng ngộ độc hữu cơ, nghẹt rễ và có biện phát xử lý phù hợp.

Công tác chỉ đạo thời vụ gieo cấy, cơ cấu giống phải phù hợp với tình hình thời tiết, diễn biến thị trường. Tập trung mọi nguồn lực để gieo trồng hết diện tích theo kế hoạch, sử dụng các biện pháp tưới tiết kiệm nước, tranh thủ lấy nước tối đa qua các đợt triều cường. Đồng thời, bám sát lịch xả nước từ các hồ chứa để tích nước trong hệ thống, đảm bảo đủ nước phục vụ sản xuất vụ ĐX 2021 - 2022.

Về nguy cơ một số đợt rét đậm, rét hại ở một số địa phương, đặc biệt các tỉnh Trung du MNPB và ĐBSH, các địa phương cần phải có các giải pháp phòng chống rét cho cây trồng, nhất là mạ, lúa mới cấy. Trong đó, hạn chế tối đa trà xuân sớm (chỉ gieo trồng ở những nơi có điều kiện đặc thù), mở rộng tối đa trà xuân muộn bằng những giống lúa ngắn ngày năng suất cao, chất lượng tốt, chống chịu với sâu bệnh và điều kiện ngoại cảnh bất thuận.

Khuyến cáo mở rộng diện tích lúa lai, ưu tiên giống lúa lai có năng suất cao, chất lượng tốt, gạo ngon, hạt dài để tăng sản lượng và hiệu quả kinh tế. Tùy điều kiện cụ thể mỗi địa phương nên lựa chọn 3 - 4 giống chủ lực, 4 - 5 giống bổ sung trong vụ ĐX 2021 - 2022.

Cần đặc biệt lưu ý với những giống mẫn cảm với nhiệt độ thấp như BC15 để bố trí khung thời vụ thích hợp với từng địa phương và thực hiện theo đúng quy trình kỹ thuật, hướng dẫn của đơn vị cung ứng giống…

Tăng cường gieo trồng cây vụ đông ưa lạnh

Ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT) cho biết: Tính đến ngày 2/11, diện tích đã gieo trồng cây vụ đông các tỉnh phía Bắc ước đạt 280.000 ha (đạt 70% kế hoạch). Trong đó, ĐBSH và Trung du MNPB đã gieo trồng được 214.000 ha (đạt 72% kế hoạch), vùng Bắc Trung Bộ đã gieo trồng được 66.000 ha (đạt 64% kế hoạch).

Cũng theo ông Cường, hiện nay, giá rau đang ở mức cao, có thị trường tiêu thụ, đặc biệt là thị trường Trung Quốc, do vậy các địa phương cần tiếp tục chỉ đạo gieo trồng cây vụ đông đảm bảo kế hoạch.

Bên cạnh đó, vụ đông 2021 được đánh giá là lạnh sớm, do vậy cần có giải pháp cụ thể cho từng chủng loại nhóm cây. Hiện thời vụ gieo trồng cây vụ đông ưa ấm đã kết thúc, các địa phương cần điều chỉnh và mở rộng diện tích cây vụ đông ưa lạnh, tận dụng tối đa điều kiện đất đai, nhân lực, đẩy nhanh tiến độ gieo trồng các loại rau ăn lá, khoai tây...

Trong đó, đặc biệt ưu tiên mở rộng diện tích các loại cây có hợp đồng tiêu thụ, đầu ra ổn định và cho hiệu quả kinh tế cao. Đối với các loại rau ăn lá, hướng dẫn nông dân trồng gối, trồng rải vụ để tránh hiện tượng ế thừa lúc chính vụ làm giảm hiệu quả kinh tế.

Đối với khoai tây, thời vụ trồng còn kéo dài đến 20/11 với khoai tây vụ đông chính vụ; khoai tây vụ đông xuân, khoai tây vụ xuân làm giống có thể trồng đến cuối tháng 12. Vì vậy, các địa phương có thể điều chỉnh theo hướng tăng diện tích, nhất là khoai tây chất lượng, phục vụ chế biến, có thị trường tiêu thụ.

Tuy nhiên, cần cân đối các nguồn giống và có kế hoạch nhập khẩu đủ lượng giống phục vụ nhu cầu sản xuất. Tăng cường kiểm tra và giám sát chặt chẽ chất lượng giống khoai tây, đặc biệt khoai tây có nguồn gốc Trung Quốc.