Thủy điện đẩy trách nhiệm, gần 2 năm người dân chưa được đền bù

Trước đó, vào năm 2020, ảnh hưởng của cơn bão số 9 cộng với việc Thủy điện Đăk Psi 5 (xã Đăk Pxi, huyện Đăk Hà) xả lũ đã khiến nhà cửa của 62 hộ dân xung quanh lòng hồ bị ngập lụt, hoa màu mất trắng. Sau đó, chính quyền địa phương tiến hành thống kê, đo đạc thiệt hại để đền bù cho người dân.

Tuy nhiên, đến nay các hộ dân vẫn chưa được đền bù mà nguyên nhân chính do các thủy điện đã đẩy trách nhiệm về việc xả lũ gây ảnh hưởng đến người dân.

Theo tìm hiểu được biết, trên dòng sông Đăk Psi chảy qua địa phận 3 huyện Tu Mơ Rông, Đăk Tô, Đăk Hà có tới 11 dự án thủy điện. Trong đó, 7 dự án đã hoàn thành đóng điện, 2 dự án đang triển khai xây dựng, 2 công trình đang lập dự án để đầu tư. Đặc biệt, con sông đoạn chảy qua xã Đăk Pxi, huyện Đăk Hà có 5 dự án thủy điện.

Ngay sau khi người dân phản ánh cây trồng, nhà ở quanh lòng hồ Thuỷ điện Đăk Psi 5 bị ảnh hưởng, UBND xã Đăk Pxi đã phối hợp với thuỷ điện này đi kiểm tra, xác định các hộ nằm trên cao trình và ngoài phạm vi cắm mốc có cây cối bị ngập phát sinh, gây ảnh hưởng. Tại các buổi làm việc, Thuỷ điện Đăk Psi 5 cho rằng, một phần ảnh hưởng do thuỷ điện thượng nguồn xả lũ về. Do vướng mắc vấn đề này nên gần 2 năm nay, các hộ dân vẫn chưa nhận được đền bù.

Trước việc chưa chịu đền bù, mới đây Sở Công thương tỉnh Kon Tum đã yêu cầu Công ty cổ phần Đức Thành Gia Lai (chủ đầu tư Thuỷ điện Đăk Psi 5) phối hợp với chính quyền địa phương và các hộ dân bị ảnh hưởng kiểm tra, rà soát, thống kê thiệt hại. Ngoài ra, Công ty Đức Thành Gia Lai phải hoàn thành công tác chi trả tiền hỗ trợ 1 lần cho các hộ bị ảnh hưởng trước ngày 30/6/2022.

Trong đó, Sở Công thương tỉnh Kon Tum cũng nhấn mạnh, nếu đến thời gian đó Công ty Đức Thành Gia Lai chưa hoàn thành hỗ trợ cho người dân bị ảnh hưởng thì Sở sẽ tham mưu UBND tỉnh Kon Tum đề nghị Tổng Công ty Điện lực miền Trung dừng huy động công suất nhà máy Thuỷ điện Đăk Psi 5.

Trước sự việc trên, Công ty Đức Thành Gia Lai đã có văn bản gửi Bí thư Tỉnh uỷ Kon Tum và cho rằng, việc xả lũ của các thuỷ điện phía thượng nguồn mới là nguyên nhân trực tiếp gây ngập lụt cho 62 hộ dân ở xã Đăk Pxi.

Theo lý giải của công ty, Thủy điện Đăk Psi 5 thiết kế đập là tràn tự do kết hợp với cống xả nên nước về bao nhiêu xả bấy nhiêu, không tích nước. Thủy điện Đăk Psi 5 cũng vận hành hồ chứa theo đúng quy trình được Bộ Công thương phê duyệt. Vì vậy nguyên nhân gây ngập lụt làm ảnh hưởng đến các hộ dân xung quanh lòng hồ không phải do thủy điện tích nước gây ra.

Cũng theo Công ty Đức Thành Gia Lai, nguyên nhân xả lũ hạ du gây ngập lụt là do thủy điện trên vùng thượng lưu xả lũ không đúng quy trình, xả lũ với lưu lượng quá lớn vượt quá dung tích của lòng hồ. Cụ thể, các thuỷ điện phía thượng nguồn dung tích hồ chứa 19,994 triệu m3 sử dụng van cung, khi lũ về sẽ xả với lưu lượng  lớn, vượt quá sức chứa lòng hồ thuỷ điện Đăk Psi 5.

Mặt khác, Thuỷ điện Đăk Psi 5 đi vào vận hành được 10 năm và trải qua nhiều trận mưa lũ lịch sử nhưng không gây ngập cho các hộ dân. Trong khi đó, các thuỷ điện phía thượng nguồn đi vào hoạt động từ năm 2020 đã xả lũ xuống hạ du vượt quá 13 lần thiết kế của lòng hồ thuỷ điện Đăk Psi 5, dẫn đến gây ngập lụt cho 62 hộ dân.

Ông Nguyễn Văn Quý, Tổng Giám đốc Công ty Đức Thành Gia Lai cho biết, Thuỷ điện Đăk Psi 5 là bậc cuối, phía thượng nguồn sông Đăk Psi còn có 6 thuỷ điện bậc thang khác. Nguyên nhân ngập lụt cho 62 hộ dân là do thuỷ điện phía trên xả lũ.

Mặc dù vậy, Công ty Đức Thành Gia Lai vẫn phối hợp chính quyền địa phương và người dân đi kiểm kê thiệt hại. Tuy nhiên, các thuỷ điện phía thượng nguồn cũng phải có trách nhiệm hỗ trợ cho 62 hộ bị ảnh hưởng.

Theo ông Quý, đơn vị cũng đã đề nghị cơ quan chức năng kiểm tra lại quy trình xả lũ đối với các thuỷ điện phía thượng nguồn để không xảy ra ngập lụt lòng hồ thuỷ điện Đăk Psi 5, dẫn đến ảnh hưởng đến người dân.