Tìm hướng đi cho đặc sản bưởi hồng Quang Tiến

Đề tài nghiên cứu giống bưởi hồng Quang Tiến (phường Quang Tiến, thị xã Thái Hòa, Nghệ An) do Trung tâm Nghiên cứu Cây ăn quả và Cây công nghiệp Phủ Quỳ thực hiện đã áp dụng thành công vào sản xuất. Thương hiệu bưởi hồng Quang Tiến hiện đã nức tiếng khắp mọi miền, đem lại cho nhà vườn lợi nhuận hơn 500 triệu đồng/ha/năm.

Xuất xứ giống bưởi hồng Quang Tiến cho tới nay vẫn chưa rõ ràng. Thông tin từ những cụ cao niên trên vùng đất trồng bưởi này cho biết, cách đây khoảng hơn 40 năm, khi đó trong vườn nhà ông Đành (đã mất) thuộc xóm Dốc Cao, xã Nghĩa Quang (nay là phường Quang Tiến) có một cây bưởi rất sai quả, múi bưởi bóc ra có màu hồng, ai ăn cũng trầm trồ khen ngon, không chê vào đâu được. Cũng từ đây, nhiều gia đình trong xóm đã xin ông Đành chiết cành đem về trồng trong vườn để ăn. Ăn không hết thì đem đi làm quà và bán. Nhiều năm sau, danh tiếng thơm ngon của giống bưởi này đã lan tỏa khắp trong và ngoài tỉnh.

Xác định đây là giống cây ăn quả có tiềm năng đem lại hiệu quả kinh tế cao nên vào tháng 10/2004, Trung tâm Nghiên cứu Cây ăn quả và Cây công nghiệp Phủ Quỳ đã tiến hành lập đề tài nghiên cứu và trồng khảo nghiệm. Diện tích đưa vào khảo nghiệm giống bưởi này là 1,3ha, được trồng trên đất Feralit 0,7ha và đất đỏ bazan 0,6ha; nguồn giống được chiết từ những cây bưởi điển hình trong các vườn hộ ở khối Dốc Cao (xã Nghĩa Quang, nay là phường Quang Tiến). Bên cạnh vườn bưởi khảo nghiệm, Trung tâm còn trồng các giống bưởi Pumelo và Phúc Trạch để làm đối chứng.

Kết quả sau 4 năm trồng và chăm sóc theo đúng quy trình kỹ thuật, bưởi hồng Dốc Cao đã cho thu bói đạt 0,92 tấn/ha (mỗi cây có 6 - 7 quả).

Đến tháng 9/2011, tức sau 7 năm nghiên cứu và trồng khảo nghiệm giống bưởi mới, Trung tâm Nghiên cứu Cây ăn quả và Cây công nghiệp Phủ Quỳ đã có báo cáo chính thức và đã được hội đồng khoa học của Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Bắc Trung bộ, cùng các nhà khoa học của tỉnh Nghệ An chấp thuận đánh giá cao.

Theo đó, giống bưởi này được mang tên là Bưởi hồng Quang Tiến. Qua thống kê ở vườn khảo nghiệm, bưởi hồng Quang Tiến ở năm thứ 4 thu hoạch (sau 7 năm trồng) đã cho năng suất trái 62,5 tấn/ha (trung bình hơn 144 quả/cây), bình quân qua 4 năm thu hoạch đạt năng suất hơn 27,5 tấn quả/ha. Trong khi đó giống Phúc Trạch đến vụ thu hoạch thứ 4 đạt hơn 29 tấn quả/ha, bình quân 4 năm thu hoạch gần 10 tấn quả/ha. Bưởi Pumelo đến vụ thu hoạch thứ 4 đạt gần 58 tấn quả/ha, bình quân 4 năm thu hoạch đạt hơn 27,7 tấn/ha. Cả 3 giống bưởi đều trồng với mật độ 400 cây/ha.

Hội đồng nghiệm thu đề tài có chung nhận xét bưởi Phúc Trạch có chất lượng cao nhất, nhưng năng suất lại thấp nhất. Bưởi Pumelo có năng suất cao, nhưng chất lượng kém. Còn bưởi hồng Quang Tiến có năng suất cao tương đương với bưởi Pumelo và chất lượng thì rất chuẩn, mẫu mã quả đẹp, thịt quả mịn, mọng nước, có màu hồng bắt mắt, ăn giòn, ngọt thanh, không có vị the và đắng.

Tại thời điểm năm 2011, qua nghiên cứu và trồng khảo nghiệm, Trung tâm Nghiên cứu Cây ăn quả và Cây công nghiệp Phủ Quỳ đã đưa ra tính hiệu quả của giống bưởi hồng Quang Tiến: Trồng mới mật độ 400 cây/ha và chăm sóc đến năm thứ 3 hết hơn 63 triệu đồng; đến năm thứ 2 thu hoạch (sau 5 năm trồng) đã cho thu lãi 36 triệu đồng/ha; từ năm thứ 4 thu hoạch trở đi (sau 7 năm trồng) cho thu lãi ròng hơn 534 triệu đồng/ha/năm.

Cùng thời gian Trung tâm thực hiện đề tài nghiên cứu và liên tiếp các năm sau đó, phường Quang Tiến đã tổ chức cho nhân dân phát triển trồng giống bưởi này ra diện rộng. Kết quả ở các khối Dốc Cao, Trung Nghĩa, Lam Sơn, Lê Lợi (phường Quang Tiến) nhà nào cũng trồng phủ hết vườn bằng giống bưởi hồng Quang Tiến. Tổng cộng đã có hơn 100ha đi vào kinh doanh ổn định.

Các nhà vườn luôn áp dụng các biện pháp chăm bón bưởi theo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật, do vậy thương hiệu thơm ngon của bưởi hồng Quang Tiến đã lan tỏa khắp mọi miền. Sản phẩm xuất bán ra thị trường luôn có nhãn mác, đăng ký truy xuất nguồn gốc. Hàng năm khi mùa bưởi chín, thương lái đến tận các nông hộ để đăng ký thu mua. Lợi nhuận các nhà vườn luôn đạt hơn 500 triệu đồng/ha.