 |
| Tổng thống Bouteflika điều hành đất nước trên xe lăn |
Vị tổng thống “ẩn dật điều hành đất nước trực tuyến”
Theo BBC, với việc đương kim Tổng thống Abdelaziz Bouteflika hiện đang bị đột qụy phải ngồi xe lăn tuyên bố ra ứng cử trong cuộc bầu cử vào ngày 18/4 tới khiến dư luận Algeria dậy sóng bằng những cuộc biểu tình rầm rộ trên khắp đất nước. Tuy là người đứng đầu quốc gia trong gần 20 năm qua nhưng hiếm khi dân chúng được nhìn thấy ông, nhất là từ khi ông bị đột quỵ vào năm 2013.
Trong khi đó, Thủ tướng Ahmed Ouyahia lại tuyên bố sẵn sàng từ chức để nhường ghế cho Bộ trưởng Nội vụ Noureddine Bedoui, người được giao nhiệm vụ sẽ thành lập một chính phủ mới.
Đầu tháng Ba, Abdelaziz Bouteflika cam kết sẽ từ chức nếu được bầu lại, nhưng sự bảo đảm này không xoa dịu được những cuộc biểu tình rầm rộ đang diễn ra trên khắp đất nước Bắc Phi này.
Làn sóng biểu tình rất hùng hậu và rộng khắp, bao gồm học sinh, giáo viên, luật sư, thậm chí các nhà báo cũng xuống đường để phản đối. Dường như mọi người đều quyết tâm không chấp nhận tình trạng lãnh đạo gần như vô hình của Abdelaziz Bouteflika. Nhiều người lo lắng, việc không tìm được người kế nhiệm cho vị tổng thống già yếu, bệnh tật này thì đất nước sẽ rơi vào bất ổn nếu như Bouteflika qua đời đột ngột khi đang tại vị. Áp lực buộc Bouteflika phải rút lui lên tới đỉnh điểm vào hôm 11/3 vừa qua sau khi hơn 1.000 thẩm phán cho hay họ sẽ từ chối giám sát cuộc tổng tuyển cử theo kế hoạch nếu Bouteflika vẫn là một ứng cử viên. Còn tham mưu trưởng của quân đội, Trung tướng Gaed Salah thì nói, quân đội và người dân sẽ có “một tầm nhìn thống nhất về tương lai”, nhấn mạnh sự ủng hộ của quân đội đối với những người biểu tình.
Lần cuối cùng dư luận Algeria nhìn thấy tổng thống xuất hiện công khai là vào năm 2014 khi Bouteflika phát biểu cảm ơn người dân Algeria vì lòng tin đối với sự lãnh đạo của ông sau khi ông giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống. Bouteflika cũng đã đề cập đến các kế hoạch tương lai sau khi đột quỵ được 1 năm. Ngoài ra, dư luận còn may mắn bắt gặp ông Bouteflika xuất hiện thoáng qua trên truyền hình nhà nước khi ông đến thăm các quan chức nước ngoài, hoặc đến dự lễ khai mạc một công trình mới vào năm 2016 nhưng lại thấy ông ngồi trên xe lăn, trong dáng điệu mệt mỏi và yếu ớt.
Sang năm 2018, đảng Mặt trận giải phóng dân tộc (FLN) vẫn tiếp tục đẩy ông lên vũ đài để trở thành ứng viên cho cuộc bầu cử năm nay, thông tin này đã được FLN đưa ra hồi tháng 2-2019. Để khởi động cho chiến dịch trang cử nhiệm kỳ 5, gần đây người ta thấy Bouteflika đã đến dự lễ khai trương một nhà thờ Hồi giáo được xây dựng lại và hai trạm tàu điện ngầm ở thủ đô Algiers. Vài tuần sau đó, Bouteflika còn tham quan công trình xây dựng Nhà thờ Hồi giáo Lớn Algiers, dự án trị giá 2 tỷ USD, được dự tính sẽ trở thành nhà thờ Hồi giáo lớn thứ ba trên hành tinh.
Gần 20 năm quyền bính, Abdelaziz Bouteflika đã trải qua 4 nhiệm kỳ, nhiệm kỳ đầu tiên (1999), nhiệm kỳ thứ hai (2004), nhiệm kỳ thứ ba (2009) và nhiệm kỳ thứ tư (từ năm 2014). Trong nhiệm kỳ thứ tư, tuy tuổi cao sức yếu nhưng Bouteflika không gặp bất kỳ thách thức nào dù không hề thực hiện chiến dịch tranh cử cá nhân. Dư luận băn khoăn vì sao liên minh cầm quyền, phe đối lập, kể cả quân đội vẫn không đưa ra được các ứng cử viên khả thi khác, riêng Mặt trận Dân tộc Giải phóng (FLN) đã nắm quyền quá lâu kể từ khi Algeria giành được độc lập từ Pháp năm 1962. Do quyền lực đang bị những người “cao niên cướp mất” khiến các nỗ lực cải cách bị đình trệ, đời sống nhân dân bị ảnh hưởng. Bằng việc biểu tình rầm rộ cho thấy người Algeria không còn sẵn sàng chấp nhận hiện trạng, khi mà tình tình thế giới đang biến động thì đất nước lại do một vị lãnh đạo già nua, ẩn dật điều hành. Nhiều người Algeria lo ngại về sức khỏe của Bouteflika trong nhiệm kỳ thứ năm có thể gây bất ổn, đưa đất nước đến bên bờ vực thẳm không thể lường trước.
 |
| Tổng thống Abdelaziz Bouteflika xuất hiện trước công chúng lần cuối vào năm 2014 |
Abdelaziz Bouteflika và di sản
Theo Bách khoa thư mở bản Anh văn, Abdelaziz Bouteflika sinh ngày 2 tháng 3 năm 1937 tại Oujda, Ma-rốc thuộc Pháp, là con đầu của mẹ và là thứ của cha. Ông là tổng thống thứ 5 của Algeria kể từ năm 1999, người chủ trì xử lý việc kết thúc cuộc chiến tranh đẫm máu dân sự Algeria trong năm 2002, kết thúc tình trạng khẩn cấp trong tháng 2 năm 2011 trong bối cảnh tình trạng bất ổn tại khu vực. Ông cũng đã từng là chủ tịch của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc.
Năm 1960, Abdelaziz Bouteflika được giao nhiệm vụ lãnh đạo Mặt trận Malian ở miền nam Algeria với cái tên cách mạng là Abdelkader al-Mali và tên gọi này tồn tại cho đến ngày nay. Ông từng là thủ tướng trong cuộc đảo chính quân sự do Houari Boumediene cầm đầu lật đổ Ben Bella hồi tháng 6 năm 1965. Bouteflika tiếp tục làm Bộ trưởng Ngoại giao cho đến khi Tổng thống Boumedienne qua đời vào năm 1978.
Ông từng là chủ tịch của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc vào năm 1974 và của phiên họp đặc biệt thứ bảy vào năm 1975. Năm 1981, ông bị cáo buộc về tội biển thủ coogn quỹ của đại sứ quán Algeria trong khoảng thời gian từ năm 1965 đến năm 1979. Tháng 8 năm 1983, Bouteflika đã bị Tòa án Kiểm toán Tài chính kết án về tội lừa đảo lấy 60 triệu dinar. Ngay sau đó, Bouteflika “sửa sai” bằng cách dành số tiền nói trên xây dựng một tòa nhà mới cho bộ ngoại giao, nhưng tòa án cho rằng đây là hành động ngụy biện.
Năm 1979, ngay sau cái chết của Boumediene, Bouteflika đã hoàn trả hơn 12 tỷ dinar trong số 70 triệu dinar được gửi tại ngân hàng Thụy Sĩ. Mặc dù Bouteflika đã được Tổng thống Chadli Bendjedid ân xá, các đồng nghiệp của ông Senouci và Boudjakdji đã bị bỏ tù. Sau khi được ân xá, Bouteflika đã được trả lại hộ chiếu ngoại giao của mình, một biệt thự từng sống nhưng không sở hữu và tất cả các khoản nợ đều được xóa. Tuy nhiên, Bouteflika không bao giờ trả lại số tiền đã hứa dùng cho xây nhà mới cho ngoại giao.
 |
| Tổng thống Abdelaziz Bouteflika những năm 70 ở thế kỷ trước (thứ 3 trái sang) |
Sau cái chết bất ngờ của Boumedienne năm 1978, Bouteflika được coi là một trong hai ứng cử viên chính để kế vị chức tổng thống quyền lực. Bouteflika là đại diện cho "cánh hữu" của đảng cởi mở hơn với cải cách kinh tế và quan hệ với phương Tây. Bouteflika đã trải qua 4 nhiệm kỳ tổng thống, nhiệm kỳ đầu vào năm 1999, nhiệm kỳ hai năm 2004, nhưng trong nhiệm kỳ này sức khỏe bắt đầu suy sụp phải nhập viện năm 2005. Bouteflika được đưa vào bệnh viện ở Pháp ngày 26/11/2005, do bị xuất huyết loét dạ dày và xuất viện ba tuần sau đó. Tuy nhiên, Bouteflika vẫn gần như không truyền tin bị bệnh nặng vì ung thư dạ dày.
Năm 2006, Bouteflika đã cho sửa đổi hiến pháp để chuẩn bị cho nhiệm kỳ thứ ba. Một cuộc trưng cầu dân ý ban đầu được lên kế hoạch cho năm 2007, nhưng đã bị hủy vì những lý do không bao giờ giải thích. Tháng 11 năm 2008 việc sửa đổi hiến pháp thành công, điều này mở đường cho Bouteflika nắm quyền vô thời hạn. Nhiệm kỳ thứ ba của Bouteflika bắt đầu vào năm 2009 với chiến thắng áp đảo với 90,24% phiếu bầu. Trong nhiệm kỳ này, Bouteflika đã bị đột quỵ vào năm 2013, phải nằm viện gần bốn tháng tại Paris, đến tháng 11/2016 lại nhập viện tiếp.
Nhiệm kỳ thứ tư từ năm 2014 đến nay, đây là thánh quả Bouteflika đạt được sau lần một sửa đổi hiến pháp tiếp. Lần này, Bouteflika đã đáp ứng luật bầu cử yêu cầu ứng cử viên thu thập hơn 60.000 chữ ký từ những người ủng hộ ở 25 tỉnh mặc dù ông rất hiếm khi xuất hiện trực tiếp trong chiến dịch tran cử. Ngày 18 tháng 4 năm 2014, Bouteflika đã giành được 81% phiếu bầu, còn đối thủ khác, Benflis đứng thứ hai với 12,18%. Tỷ lệ này của Bouteflika là 51,7%, so với 75% của nhiệm kỳ 3. Một số đảng đối lập đã tẩy chay cuộc bầu cử và cáo buộc gian lận.
Vào ngày 10/2/2019, một thông cáo báo chí được ký bởi Bouteflika tuyên bố rằng ông sẽ tìm kiếm một nhiệm kỳ thứ năm đã gây xôn xao dư luận. Dân chúng yêu cầu gỡ bỏ hình ảnh của Bouteflika khỏi hội trường thành phố Kenchela và Annaba trong những ngày trước cuộc biểu tình quốc gia vào ngày 22/2. Ngày 11/3 mới đây, sau hàng loạt các cuộc biểu tình rầm rộ kéo dài, Bouteflika tuyên bố sẽ không tìm kiếm một nhiệm kỳ nữa, song điều này dư luận đang còn bán tín bán nghi bởi chưa có khẳng định từ đảng FLN, song cũng là tín hiệu đáng mừng, khiến nhiều người từ biểu tình chuyển sang ăn mừng ngay trên đường phố đông đúc.
 |
| Người dân Algeria từ biểu tình chuyển sang ăn mừng sau khi nghe tin Bouteflika không ra tranh cử nữa |
