Ồ ạt "móc ruột" tài nguyên ở Đông Nam Bộ

Giữa trưa nắng, những tiếng nổ chát chúa tại mỏ đá ở xã Hoá An (Biên Hoà, Đồng Nai) và Tân Đông Hiệp (Dĩ An, Bình Dương) làm rung chuyển hàng trăm căn nhà thuộc khu vực lân cận. Khủng khiếp hơn, hàng ngàn chuyến xe ben chở đá chất ngọn lấp lu tung hoành đã khiến nhiều tuyến đường khu vực này xuống cấp nghiêm trọng, bụi bay mịt mù, ô nhiễm môi trường khủng khiếp.

Cận cảnh nơi tài nguyên bị xẻ thịt

Mỏ đá Hoá An đang được khai thác hết công suất

Khai thác kiểu nước rút

Trung tuần tháng 7, chúng tôi có mặt tại một số mỏ đá ở Bình Dương, Đồng Nai nhận thấy không khí khai thác đá diễn ra rất sôi động. Tại những mỏ đá này mỗi ngày có hàng chục chiếc máy xúc đá lên xe ben để vận chuyển đi tiêu thụ khắp nơi nhưng chủ yếu là khu vực Đông Nam bộ.

Tại mỏ đá Hoá An, nhiều héc-ta đất nông nghiệp của người dân ở khu vực Cầu Hang đã được Cty CP Hoá An (Cty Hóa An) thuê lại của nông dân để làm nơi chất đá. Theo điều tra của NNVN, có lẽ do biết được thông tin đến ngày 31/12/2010 này mỏ đá Hoá An sẽ bị đóng cửa nên việc khai thác đá những ngày này của Cty Hoá An (30% vốn nhà nước) đang diễn ra vô cùng khẩn trương. Tại mỏ đá này, các phương tiện khai thác hết công suất từ sáng sớm đến tối mịt. Ở khu vực nghiền đá mi (đá dăm) có hàng chục máy nghiền nhưng không được phun nước khiến cho nơi đây như một cái “lò khổng lồ” vô tư xả bụi ra khu dân cư.

Chính vì việc khai thác tài nguyên quốc gia kiểu nước rút khiến cho lượng đá khai thác được chất cao như núi sừng sững kéo dài. Nguy hiểm hơn, khi chúng tôi lên đỉnh những “ngọn” đá này nhìn xuống nhận thấy những nóc nhà dân nằm kế bên trở nên nhỏ bé. Bất giác chúng tôi trộm nghĩ, nếu những khối đá khổng lồ này bị sụp thì chắc chắn nhiều người dân ở khu vực lân cận khó bảo toàn được tính mạng. Mặc dù vậy, việc chất đá vẫn được thực hiện mỗi lúc một cao hơn.

Theo tìm hiểu của NNVN, mỏ đá Hoá An được đánh giá có quy mô cực lớn với trữ lượng lên tới trên 4 triệu m^3, đá với diện tích khoảng 20ha. Mỏ đá này đã khai thác từ những năm 1990 và đến nay đã được UBND tỉnh Đồng Nai nhiều lần gia hạn cho phép Cty Hoá An được khai thác. Lần gia hạn mới nhất là ngày 22/10/2009, UBND Đồng Nai đã ký Quyết định 3083/QĐ-UBND cho phép Cty Hoá An được phép khai thác đến hết ngày 31/12/2010. Điều đáng chú ý, theo quy định việc khai thác đá chỉ cho phép ở độ sâu tôi đa là 70 mét (kể từ mặt hầm), thế nhưng từ trên miệng hầm nhìn xuống chúng tôi ghi nhận độ sâu hun hút, những chiếc máy xúc, xe ben vốn dĩ lớn là vậy nhưng cũng trở nên bé nhỏ như bao diêm. Nhiều người dân cho biết, việc khai thác đá hiện phải sâu hàng trăm mét…Chính vì thế, khu vực khai thác biến thành một hố sâu hoắm khổng lồ. Đáng lưu ý, mỏ đá nằm ngay khu dân cư nhưng toàn bộ khu vực này không hề có rào chắn để mọi người biết nhất là trẻ em…

Xe ben chở đá quá tải từ mỏ đá đi ra

Trái lệnh Chính phủ

Chúng tôi đến mỏ đá Tân Đông Hiệp (xã Tân Đông Hiệp, Dĩ An, Bình Dương). Theo ghi nhận của NNVN việc khai thác mỏ đá này còn rầm rộ hơn nhiều so với mỏ đá Hoá An và Hoá An 1. Tại khu vực khai thác mỗi ngày có đến cả ngàn chuyến xe chở đá các loại toả đi khắp nơi tiêu thụ. Ngay lối vào mỏ đá, tuyến đường QL 1K bằng bê tông nhựa chắc chắn mới được hoàn thành chưa lâu và người dân đang phải gồng mình đóng thuế nhưng đã bị những chuyến xe ben cày nát. Trong khu vực khai thác đá, hàng chục chiếc máy nghiền đá thủ công chạy rầm rầm hết công suất bất kể giờ giấc. Mặc dù theo quy định, việc nghiền đá phải được phun nước nhằm giảm thiểu gây ô nhiễm từ khói, bụi đá làm ảnh hưởng đến môi trường nhất là khu vực này lại đông dân cư.

Theo Quyết định số 77 của Thủ tướng Chính phủ thì đến năm 2010 các mỏ đá Hóa An, Tân Vạn và Tân Hạnh ngừng khai thác để cải tạo thành khu công viên cây xanh, kết hợp với hồ nước phục vụ giải trí, du lịch của người dân TP. Biên Hòa. Thế nhưng, không hiểu sao UBND tỉnh Đồng Nai đã ra quyết định gia hạn thời gian khai thác cho các Cty, cụ thế, đối với các mỏ: Tân Hạnh, Tân Vạn, Tân Bản và Hóa An kéo dài đến 31/12/2010. Riêng, 3 mỏ đá Hoá An 1, Bình Hoá 1A, được phép khai thác đến hết 31/11/2009 và 31/8 (mỏ Tân Hạnh 1A) nhưng đến thời điểm (8/8/2010) này, các mỏ này vẫn đang hoạt động bình chân như vại và chưa có động thái nào cho thấy việc ngưng khai thác đá khiến người dân vô cùng bức xúc vì hàng ngày họ phải sống trong bầu không khí đầy bụi đá.

Nguồn tin của NNVN từ Sở TN - MT Đồng Nai cho biết, một nguyên nhân dẫn đến khai thác đá rầm rộ ở Hoá An là do cuối năm nay Đồng Nai có 10 mỏ đá buộc phải đóng cửa, không cho khai thác. Tuy nhiên những DN đang khai thác vẫn được xay nghiền đá từ lượng đá đã khai thác chính vì thế các DN đang đua nhau nổ mìn để khai thác đá dự trữ để sau khi đóng cửa hầm vẫn có nguyên liệu để xay nghiền buôn bán…(Còn nữa)