La Bằng lặng lẽ lên hương

Ông Trần Trọng Bình được tặng danh hiệu Đôi bàn tay vàng

Chủ tịch Hội Nông dân xã La Bằng Lương Văn Minh phấn khởi cho biết: Xã La Bằng có 10 xóm thì cả 10 xóm được tỉnh công nhận là làng nghề sản xuất chế biến chè. Với La Bằng, Lễ hội Trà Quốc tế Thái Nguyên (diễn ra từ 10 - 15/11) được tỉnh chọn làm một điểm đến trong "tua" du lịch, vui đấy mà cũng bận rộn nhiều hơn. Trong suốt thời gian diễn ra Lễ hội, 10 xóm đều có biển quảng bá thương hiệu chè, có quầy bán chè phục vụ du khách. Đặc biệt là nhân dân xóm Tiến Thành và xóm Kẹm đang vận động nhau cùng phát tuyến, dọn cỏ, chăm sóc cho vườn chè đẹp hơn để đón khách tham quan.

Bà Vân cho biết: Hôm nay chị em trong tổ hợp tác tập trung lên hương chè. Bà Vân giải thích thêm: Lên hương là công đoạn cuối cùng của quá trình sao, sấy chè. Công đoạn này không đòi hỏi độ nhiệt cao, song quan trọng là phải biết lượng nhiệt như thế nào cho vừa, khi thấy mốc trắng, có mùi thơm nếp cốm là được.

Nhìn những động tác vào chè, lên hương, ra chè và đóng gói sản phẩm, tôi biết các chị đều là dân làm chè có kinh nghiệm. Như nhà bà Vân có 4 sào chè, mỗi năm thu hái từ 8 đến 9 lứa. Do đồi đất dốc, năng suất chỉ đạt 12 kg chè búp khô/sào/lứa, nhưng chè bà Vân có giá bán cao hơn từ 20 đến 30.000 đồng/kg so với chè cùng loại ở xã.

Nhà ông Vĩnh cũng có 4 sào chè, nhờ đất tốt, thuận nước tưới nên năng suất chè đạt 18 kg chè búp khô/sào/lứa. Năng động trong làm chè ở xã phải kể tới bà Hà, ngoài 4 sào chè của gia đình, bà còn nhận làm thuê thêm 8 sào. Để thu hái chè kịp lứa, bà Hà thường xuyên thuê thêm 5 lao động, với mức tiền công 100.000 đồng/người/ngày. Hỏi thu nhập từ chè hằng năm, bà Hà khiêm tốn, bảo: Tổng thu được 120 triệu đồng/năm, trừ chi phí như phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, công thu hái… còn lãi khoảng 80 triệu đồng/năm.

Trong khi trò chuyện chúng tôi còn được biết thêm: Đầu năm 2011, ông Lương Thanh Nhã, Giám đốc Cty Cổ phần Hùng An Trà Việt Nam, có trụ sở tại Sài Đồng (Long Biên, Hà Nội) đã tìm đến đặt thu mua chè của tổ hợp tác. Ông chủ doanh nghiệp chuyên kinh doanh chè này biết đến sản phẩm chè của người dân La Bằng là dạo Xuân Canh Dần 2011, ông được bạn bè biếu tặng mấy ấm, uống thử, thấy chất lượng ngang ngửa với chè được sản xuất từ Tân Cương (TP Thái Nguyên), Minh Lập (Đồng Hỷ) và Phúc Thuận (Phổ Yên). Vậy là ông về La Bằng, đặt hàng trực tiếp với người làm chè. Tuy chỉ là hợp đồng miệng, song Hùng An Trà bắt đầu gắn bó khăng khít với La Bằng.

Nhâm nhi chén trà sóng sánh xanh, ông Lương Văn Minh cho chúng tôi biết: Trên khu đất thuộc đèo Khế, núi Điệng của xã hiện còn có những bãi chè cổ thụ, nhiều cây có đường kính rộng tới 50cm. Mới đây, người dân trong xã còn phát hiện trên đó có những bãi chè ra búp đỏ, hái về hãm nước chè xanh uống rất ngon…

 Chuyện về gốc tích, lai lịch cây chè, ở La Bằng không ai biết. Các cụ cao tuổi cũng chỉ đưa ra giả định là khoảng vài trăm năm trước, chim muông tha hạt chè về đây, thả xuống đất, hạt chè nảy thành cây, lên thành bụi. Người dân địa phương đi rừng lấy gỗ, săn thú cũng chỉ hái lá về đun uống. Đến đầu thế kỷ XX, La Bằng có cụ Khuông, chủ đồn điền đã cho người lên rừng lấy hạt chè về trồng ở gò Treo Trống, nay thuộc đất xóm Na Cút. Sau này, chè cụ Khuông bị nhân dân phá lấy đất trồng lúa, màu.

Chợ chè La Bằng họp 12 phiên/tháng. Trung bình mỗi phiên chợ có từ 7 đến 10 xe ô tô tải về nhập chè. Ngoài chè La Bằng còn có chè từ các xã lân cận mang sang bán, gọi chung là chè La Bằng. Ông Đỗ Xuân Thìn, Trưởng xóm Kẹm bảo: Người đi buôn chè rất rành, chỉ nhìn màu, ngửi hương là họ biết đâu là chè La Bằng, hoặc chè từ các vùng khác mang đến.

Chạng vạng chiều, trên các trục đường về ngõ xóm, chúng tôi gặp những nông dân tất bật với gánh chè nặng vai. Ngay sau bữa cơm chiều, bếp lò lên lửa, máy sao, máy vò chè lặp lại từng vòng quay, đều đặn như chiếc kim đồng hồ, để từ đây, chè lặng lẽ tỏa hương, hiến dâng cho cuộc đời những gì tinh túy nhất.