100 ngày đầu 'lớn & nhanh' của ông Biden

Tổng thống Joe Biden sẽ báo cáo trước cuộc họp chung của lưỡng viện Quốc hội Mỹ những kết quả ông làm được trong 100 ngày đầu tiên của nhiệm kỳ vào ngày 28/4 tới.

Nhận nhiệm vụ, việc đầu tiên vị Tổng thống 78 tuổi - cao tuổi nhất trong lịch sử Mỹ - lao ngay vào chiến tuyến chống đại dịch Covid-19 với tâm niệm rằng đó là điều đầu tiên ông cần “sửa sai” để ghi điểm.

Lựa chọn của ông Biden không hề sai, vì Covid-19 lúc đó đã làm hỗn loạn nền kinh tế Mỹ, đẩy nạn thất nghiệp lên cao, xóa sổ nhiều thành tích ông Trump gầy dựng. Nhưng vị Tổng thống từ đảng Dân chủ đã hạ quyết tâm “làm lớn” như đúng lời ông, và kết quả là không tệ.

Thăm dò của Pew về mức độ hài lòng với Tổng thống đã đem đến con số ông Biden hẳn là tự hào - 59%, nhất là khi ông chỉ cần 3 tháng để vượt mọi kỷ lục trong cả 4 năm của đối thủ khó chịu bên đảng Cộng hòa.

Làm lớn, làm nhanh

Ông Biden chọn lời hứa như kim chỉ nam hành động là “hàn gắn” xã hội Mỹ và xáo lại chương trình tiêm chủng vacxin Covid-19 mà đến cuối tuần qua đã chạm mốc kỷ lục - 200 triệu mũi đã được tiêm cho công dân Mỹ và những người nước ngoài đang ở Mỹ. Ông đã hoàn thành lời hứa đầu tiên êm đẹp mà bất cứ bên nào cũng không phủ nhận được.

Song song với vacxin, sự lèo lái khéo léo để tập hợp được cả hai đảng đã giúp thông qua Kế hoạch Giải cứu Hoa Kỳ nhằm kích thích nền kinh tế trị giá 1.900 tỷ USD hồi tháng 3. Giới phân tích nói rằng, mọi ngõ ngách của kinh tế Mỹ đã được sạc pin đủ. Họ cũng tin là sau khi được bơm tiền, kinh tế Mỹ sẽ có cú bùng nổ hậu đại dịch.

Đó là những điểm tựa để ông Biden đang tính đến một cú hích thứ hai trị giá 2.000 tỷ USD trong Kế hoạch Việc làm Hoa Kỳ, với tham vọng tạo các bước ngoặt nền tảng cho hạ tầng cơ sở toàn liên bang, từ đường sá, cầu cảng đến mạng lưới internet tốc độ cao và xây dựng nền công nghiệp ô tô điện toàn quốc.

Vậy ông Biden còn những gì trong tay để “làm lớn”. Đó là Kế hoạch Gia đình Hoa Kỳ, với nguồn lực dự kiến 1.000 tỷ USD cấp thẳng cho hệ thống chăm sóc sức khỏe trẻ em và đầu tư vào giáo dục.

Có lẽ quá choáng với những đại kế hoạch của nhà lãnh đạo bên đảng Dân chủ, nhiều nghị sĩ Cộng hòa lại dung đến bài chỉ trích ông tham vọng không cùng, nhưng thước đo của Tổng thống là mức độ hài lòng của dân chúng, mà điều này thì ông Biden đủ tự tin đến lúc nào để tiếp tục thúc đẩy.

Vươn ra toàn cầu

Có cảm giác, nếu được cho cơ hội, ông Biden lúc này sẵn sàng và đủ sức thay đổi vận mệnh cả quả đất.

Vừa bước vào Nhà Trắng, ông đã đưa nước Mỹ trở lại với Nghị định thư Paris về biến đổi khí hậu mà ông Trump rút ra không thương tiếc. Hiện thức hóa quyết định đó, ông mời và chủ trì một hội nghị (trực tuyến) toàn cầu quy tụ 40 quốc gia để tiếp sức cho nỗ lực bảo vệ khí hậu trái đất. Tại đó, ông Biden đã công bố mục tiêu nâng gấp đôi mức khí thải gây hiệu ứng Mỹ sẽ cắt giảm trong những năm tới.

Ở các lĩnh vực khác, ông cũng chọn cách “làm nhanh”. Các đồng minh đã cảm nhận được tinh thần “Nước Mỹ trở lại”. Các đối thủ thì thấy rõ sức nóng Mỹ tạo ra, từ Trung Quốc với các lĩnh vực nhân quyền đến Nga với các vấn đề an ninh và địa chính trị.

Cũng để chứng minh cho khả năng quyết đoán, ông Biden đã đặt thời hạn chót cho các tướng lĩnh phải hoàn tất rút lính Mỹ khởi Afghanistan trước ngày 11/9/2021. Mới nhất, ông phá lệ hàng thập niên trong chính giới Mỹ, công khai thừa nhận tội ác giết người hàng loạt nhằm vào cộng đồng gốc Armenia khiến Thổ Nhĩ Kỳ choáng váng.

“Trở lại bình thường”

Cử tri Mỹ nghĩ rằng, họ “thuê” ông Biden để đưa nước Mỹ trở lại bình thường, sau những mệt mỏi và hỗn loạn với người tiền nhiệm. Ông có vẻ như cũng đã làm được tương đối.

Đã qua thời quyết sách điều hành được phát ra qua các dòng tweet. Đã qua thời các bài phát biểu của Tổng thống kèm các câu thề bồi. Đã qua thời họp báo với truyền thông đi kèm những sự xúc phạm lộ liễu. Đã qua thời các cuộc tuần hành đình đám mang dấu ấn cá nhân.

Nhưng nền dân chủ Mỹ bị cào xé trong những ngày cuối cùng của Tổng thống Trump vẫn chưa lạnh lặn trọn vẹn. Và đại dịch Covid-19 vẫn lơ lửng chứ chưa được xua tan đòi hỏi thời gian xã hội Mỹ mới trở lại bình thường đầy đủ.

Chông gai phía trước

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử chính trị Mỹ, khi Tổng thống phát biểu có cả hai nhà lãnh đạo lưỡng viện đều là nữ điều hành phía sau. Đó là Phó Tổng thống Kamala Harris với vai trò Chủ tịch Thượng viện và Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi - một đồng minh thân cận bên đảng Dân chủ.

Nhưng không phải không có những gương mặt hằn học trong phòng họp lớn. Nhiều đảng viên Cộng hòa đến nay vẫn đồng thuận trong việc phản đối các kế hoạch lớn của ông Biden, dù ông đã thu phục được một thế đa số mong manh. Trước mắt, ông phải đối mặt với cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ, lúc đó thế đa số này có thể bị xóa sổ. Kế hoạch Giải cứu Hoa Kỳ thông qua thúc đẩy tiêm chủng cũng được dự báo không dễ dàng với 200 triệu mũi ở giai đoạn 2 khi rất nhiều công dân Mỹ vẫn đang khước từ tiêm chủng. Chưa kể đến vấn đề nhập cư - đặc biệt ở biên giới giáo Mexico - mà chính quyền của ông Biden đang vất vả vì thực tế hỗn loạn, mất kiểm soát. Ông Biden cam kết nới lỏng nhập cư, nhưng tình hình biên giới không dễ như đã tưởng, thậm chí còn làm cho một bộ phận ủng hộ ông nay quay ra phàn nàn.

Và đặc biệt là từ nước ngoài, các thách thức đến từ Trung Quốc, Iran, Triều Tiên và Nga chỉ mới bắt đầu.

Thành công của ông Biden trong 100 ngày đầu tiên là không thể phủ nhận. Điều ông hy vọng là giai đoạn còn lại sẽ không có bão.

Dù cho những ngày còn lại sẽ xảy ra những gì, việc thi triển quyền lực Tổng thống của Joe Biden đến lúc này đã tiếp thêm năng lượng cho đảng Dân chủ. Các thành viên của đảng này đã bất ngờ về các lời hứa lớn của ông, nhưng cũng bất ngờ không kém việc không điều thành thực thi chúng. Vị thế của ông không còn nghi ngờ gì sẽ được củng cố chí ít là trong nội bộ đảng.

Julian Zelizer - Giáo sư ngành Lịch sử và Quan hệ công chúng Đại học Princeton.