Xuất thân từ gia đình có nghề làm chè ngon, thanh niên trẻ Dương Quang Phú, 25 tuổi đã quyết tâm nối nghiệp làm chè truyền thống lâu đời của gia đình, với hy vọng một ngày gần nhất sẽ được vinh danh nghệ nhân xứ chè như mẹ đẻ mình.
Sinh ra và lớn lên ở vùng đất có giống chè ngon nức tiếng đó là thôn Trại Cài, xã Minh Lập, huyện Đồng Hỷ (Thái Nguyên), lại ở trong gia đình vốn có nghề làm chè lâu đời, Phú có tình yêu với chè từ nhỏ. Hơn nữa, mẹ đẻ lại là nghệ nhân làm chè, từng nhiều lần đạt danh hiệu bàn tay vàng qua các cuộc thi về chế biến chè, đã làm cho Phú say mê với cây chè quê hương.
Chè tươi sau khi hái phải chế biến, đóng gói ngay mới giữ được hương vị thơm ngon.
Tâm sự với NNVN, Phú trải lòng: “Trước đây, gia đình em là một trong những hộ khó khăn nhất của xóm, bố mẹ em làm chè rất vất vả mà thu nhập lại chẳng được là bao. Mặc dù có sẵn nghề trong tay, nhưng do không áp dụng được khoa học kỹ thuật vào sản xuất, mà chủ yếu vẫn làm thủ công nên năng suất và sản lượng chè làm ra không cao, bởi vậy mãi vẫn không thoát được cảnh nghèo khó. Để có được như ngày hôm nay là cả một quá trình nỗ lực phấn đấu của em và sự giúp sức đắc lực của gia đình”.
Để mở rộng sản xuất, tháng 7/2019 Phú đầu tư xây dựng thêm một nhà xưởng quy mô lên tới 600m2, rồi tiến tới thành lập HTX chè Sáo Thịnh, tại xóm Trại Cài, với 8 thành viên chủ yếu là người thân trong gia đình, với một quyết tâm xây dựng một thương hiệu chuẩn cho cây chè Trại Cài.
Lợi thế của HTX là chế biến chè với nguyên liệu tại chỗ, do đó chi phí rất thấp. Hơn nữa, gia đình lại có truyền thống làm chè từ lâu đời, từ ông bà, bố mẹ đều là những nghệ nhân làm chè có kinh nghiệm, nên trợ giúp cho Phú rất nhiều trong kỹ thuật sản xuất, chế biến để những mẻ chè đều vị đặc trưng riêng.
Chè Trại Cài luôn có vị chát và ngọt hậu, một đặc trưng của chè Thái Nguyên. Ảnh: Ngọc Ninh.
Điểm khác biệt so với chè ở nơi khác đó là chè Trại Cài đậm nước, có vị chát và ngọt hậu, bởi thế khi mới uống sẽ cảm thấy chát trong miệng, nhưng càng uống càng thấy vị ngọt nơi đầu lưỡi. Theo bà Nguyễn Thị Sáo, mẹ anh Phú, một trong những nghệ nhân làm chè lâu năm chia sẻ: Để làm được một mẻ chè ngon, thì điều quan trọng nhất là nguồn nguyên liệu đầu vào phải ngon và đảm bảo an toàn, không được để chè dập nát, muốn thế sau khi hái về chè phải được chế biến ngay.
Trong quá trình chế biến, giai đoạn ốp chè rất quan trọng vì phải chú ý điều chỉnh nhiệt độ sao cho phù hợp, nếu ốp lửa to quá chè sẽ bị cháy xém cánh dẫn đến mất đi hương thơm đặc trưng của chè, nhưng cũng không được quá nguội, vì như thế sẽ khiến cho cánh chè thành phẩm bị bạc. Bên cạnh đó, qua quá trình đi tham quan, học hỏi kinh nghiệm chế biến chè ở nhiều nơi, anh Phú đúc kết được rằng, nên sử dụng tôn quay ga vừa có thể ốp chè, vừa vào khô lại vừa lên hương do đó tiện lợi hơn rất nhiều. Còn đối với tôn quay ống, mặc dù tiết kiệm được nhân công và thời gian nhưng lại có bất tiện là tôn này chỉ có tác dụng ốp chè.
Ngoài vùng nguyên liệu 7ha chè sạch của HTX, anh Phú còn liên kết với 50 hộ dân bên ngoài để đảm bảo nguồn cung. Đối với nguồn nguyên liệu đầu vào, anh Phú cho biết HTX kiểm soát chặt chẽ theo ngày, kỹ lưỡng từ khâu cách ly, bón phân, phun thuốc và có sổ ghi chép cẩn thận, đảm bảo có nguồn gốc rõ ràng.
Đến thời điểm này, các sản phẩm chè của HTX đều đã có tem truy xuất nguồn gốc và đảm bảo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Trung bình mỗi ngày HTX sản xuất khoảng 6 – 7 tạ chè tươi, tương đương 1,5 – 2 tạ chè khô. Trong đó sản phẩm bình quân có giá bán 200.000đ/kg, còn sản phẩm giá trị cao hơn lên tới 1,5 – 2,5 triệu đồng/kg.
Chè HTX Sáo Thịnh luôn có tem để khách hàng truy xuất nguồn gốc về chất lượng
Nhờ thay đổi quy mô và cách thức sản xuất nên sản lượng chè làm ra của gia đình anh Phú lớn hơn nhiều lần so với cách làm thủ công truyền thống trước đây. Do đó điều kiện kinh tế của gia đình được cải thiện đáng kể.
Ngoài làm tốt việc phát triển kinh tế hộ gia đình, HTX chè Sáo Thịnh còn đào tạo nghề và giải quyết công ăn việc làm cho rất nhiều lao động tại địa phương từ những lao động ít tuổi với mức thu nhập ổn định. Trong đó, chỉ tính riêng 5 lao động làm việc thường xuyên tại xưởng đã có mức lương trung bình 9 triệu đồng/người/tháng chưa kể tăng ca. Bên cạnh đó, HTX còn bao tiêu sản phẩm chè tươi cho 70 lao động hái chè trên một ngày với mức thu nhập bình quân 150.000đ/người/ngày.
Đến nay, thị trường sản phẩm chè của HTX đã cơ bản ổn định. Khó khăn lớn nhất là nguồn vốn đầu tư còn hạn hẹn. Dự kiến trong thời gian tới anh Phú sẽ đầu tư thêm máy móc để đáp ứng nhu cầu sản xuất tại xưởng, góp phần giảm thiểu tối đa công sức lao động. Đồng thời mở rộng thị trường vào các tỉnh phía Nam, đưa sản phẩm chè Trại Cài nói chung và chè HTX Sáo Thịnh nói riêng vươn xa trên thị trường, được khách hàng tin tưởng đón nhận.
