 |
| Ban nhạc nam thần tượng BTS. Ảnh: SCMP. |
Giống như vẻ ngoài hào nhoáng, chau chuốt của các nam nghệ sĩ hay vòng eo thon hút mắt của những nữ nghệ sĩ, ngành công nghiệp K-pop là một thứ gì đó được xây dựng lên, một hệ thống tỉ mỉ giúp đẩy âm nhạc đại chúng Hàn Quốc ra thế giới, theo South China Morning Post.
Sự nổi tiếng của văn hóa đại chúng Hàn Quốc trên toàn cầu không phải điều mới mẻ. Hồi đầu những năm 2000, người dân Trung Quốc bị ám ảnh với các chương trình truyền hình và ca sĩ đến Hàn Quốc đến nỗi truyền thông địa phương bắt đầu gọi hiện tượng này bằng cái tên rất kêu là “làn sóng Hàn Quốc”.
Kể từ đó, thuật ngữ trên được sử dụng rộng rãi cả ở phương Đông lẫn phương Tây. Khái niệm K-pop cũng vì thế mà trở nên phổ biến.
Nhóm nhạc K-pop thành công nhất trên toàn cầu đến nay là BTS. Ban nhạc với 7 nam thành viên không chỉ có hai bài hát được Hiệp hội Công nghiệp Ghi âm Mỹ công nhận mà còn trở thành nghệ sĩ âm nhạc được nhắc tới nhiều nhất trên mạng xã hội Twitter vào năm 2017.
Vậy vì sao K-pop lại đạt được mức độ nổi tiếng khủng khiếp như vậy? Theo giáo sư Lee Dong-yeon, giảng viên lý thuyết văn hóa tại Đại học Nghệ thuật Quốc gia Hàn Quốc, thị trường âm nhạc tương đối nhỏ của Hàn Quốc dẫn tới việc các công ty truyền thông kiểm soát một lượng lớn doanh thu, đồng nghĩa họ có thêm động lực để tìm kiếm lợi nhuận ở nước ngoài.
“Ngành công nghiệp K-pop phản ánh mối quan hệ nguyên nhân - kết quả”, Lee nói. “Các sản phẩm âm nhạc nổi tiếng của Hàn Quốc có giá trị sản xuất cao và đòi hỏi đầu tư lớn. Nó không thể tồn tại nếu chỉ dựa vào nguồn thu nhập trong nước. Nó phải mở rộng ra bên ngoài duy trì sự sống”.
Lee tin rằng sự nổi tiếng của K-pop có thể bắt nguồn từ nỗ lực tập trung để mở rộng và xuất khẩu. Ví dụ, nhiều ban nhạc K-pop thu âm một bài hát bằng cả tiếng Hàn và tiếng Nhật, cho thấy tâm thế sẵn sàng thích nghi với các nền văn hóa khác để mở rộng thị trường.
“Các thần tượng K-pop rõ ràng là nóng bỏng và quyến rũ hơn” so với những nghệ sĩ từ các nước châu Á khác, Vivian Lam Pui-sze, thành viên fan club của nhóm nhạc Girls’ Generation ở Hong Kong, cho hay. “Tôi đang muốn nói đến cả hai giới. Những nam thần tượng K-pop có thể hình đẹp hơn, nữ nghệ sĩ thì có nhiều đường cong hơn so với các ngôi sao Hong Kong”.
Có một sự tương đồng giữa hai giả thuyết trên. Một phần của các “khoản đầu tư khổng lồ” Lee đề cập tới đến từ những cỗ máy nuôi dưỡng và đào tạo ngôi sao chuyên nghiệp. Đôi khi, họ còn chăm sóc cả những khía cạnh không liên quan tới âm nhạc của người ca sĩ. “Các công ty lớn như JYP, SM hay YG vừa là hãng thu âm, vừa là công ty giải trí và quản lý”, Lee nhận xét. “Họ duy trì một hệ thống mà hầu hết chúng ta gọi là ‘trang trại thần tượng’”.
Các công ty sẽ đào tạo ngôi sao từ 3 đến 5 năm. Bên cạnh huấn luyện những kỹ năng âm nhạc, họ còn được dạy ngoại ngữ (thường là tiếng Anh và tiếng Nhật) và phải tham gia vào một chế độ định hình cơ thể nghiêm ngặt, bao gồm cả phẫu thuật thẩm mỹ.
Một báo cáo năm 2009 tiết lộ rằng thực tập sinh thần tượng Hàn Quốc thường có lịch trình làm việc mỗi ngày vô cùng gian khổ, gồm 2 tiếng tập thể dục, 4 tiếng tập nhảy và biên đạo, 2 tiếng tập hát cùng ba tiếng học ngoại ngữ.
Trong khi rất nhiều công ty quản lý tài năng trên thế giới cũng nuôi dưỡng và đào tạo ngôi sao nhưng không nơi nào đạt tới mức độ chuyên nghiệp và bao quát như K-pop, chuyên gia đánh giá. Hàng năm, ba ông lớn là JYP, SM và YG đều tổ chức các cuộc tuyển chọn thần tượng tiềm năng. Mỗi cuộc thi có thể thu hút tới 50.000 thanh thiếu niên tham gia.
Nhưng mọi việc chưa hoàn thành dù thần tượng đã “tốt nghiệp” và trở thành ngôi sao. Theo Frances Cha, phóng viên giải trí ở Seoul, các ngôi sao K-pop liên tục được hướng dẫn về cách hành xử trước công chúng và phải ký hợp đồng đảm bảo luôn duy trì trạng thái độc thân hoặc ít nhất là tỏ ra như vậy.
“Khi Jonghyun, thành viên ban nhạc Shinee, bị báo chí tiết lộ có bạn gái, những phản ứng chỉ trích dữ dội ngay lập tức xuất hiện”, cô nhớ lại. Jonghyun đã tự tử vào năm 2017 vì căn bệnh trầm cảm.
“Khi mà K-pop trở thành mặt hàng xuất khẩu chính của quốc gia, cuộc cạnh tranh sẽ ngày càng trở nên khốc liệt hơn”, giáo sư Lee bình luận.
 |
| Ban nhạc thần tượng nữ Girls’ Generation. Ảnh: SCMP. |
Ngay cả fan hâm mộ K-pop cũng có tính tổ chức và hệ thống. Cha cho biết các fan club K-pop thường phân phát card visit tại các buổi hòa nhạc lớn với hy vọng tuyển được thêm người hâm mộ.
Dù nhiều người lên án tính khắc nghiệt đến vô cảm của thế giới giải trí Hàn Quốc, K-pop tỏ ra miễn nhiễm trước mọi lời chỉ trích.
“Các nhà phê bình có thể nói rằng ngôi sao Hàn Quốc là những sản phẩm công nghiệp và nổi tiếng chỉ dựa vào vẻ bề ngoài, nhưng ai hoạt động trong ngành giải trí lại không như vậy, từ Elvis Presley tới The Beatles”, Jose Wendell Capili, giáo sư văn học tại Đại học Philippines, nhấn mạnh.
Capili cho rằng sự phát triển của “làn sóng Hàn Quốc” có thể khởi nguồn từ sự sụp đổ kinh tế năm 1998. “Chính phủ Hàn Quốc tìm đến âm nhạc và các bộ phim truyền hình để quảng bá hình ảnh đất nước, đồng thời thúc đẩy du lịch và xuất khẩu”, ông nói. “Khi nền kinh tế đi lên, họ tiếp tục đổ thêm nhiều nguồn lực để đưa các sản phẩm văn hóa ra toàn thế giới”
“Tôi nghĩ K-pop vẫn sẽ tồn tại và phát triển một thời gian dài nữa”, Capili cho hay.
