Kế toán của Cty Kim Ngoan giải thích đợt tăng giá bất thường này do nhà nước áp thuế tự vệ đối với phân DAP và MAP.
Tìm hiểu thêm, được biết, nhà nước áp mức thuế tự vệ 1.855.790 đ/tấn do phân DAP và MAP bán vào Việt Nam với giá quá rẻ làm đình đốn sản xuất 2 nhà máy DAP Đình Vũ và DAP Lào Cai. Đây là 2 nhà máy trong số 12 dự án “thua lỗ nghìn tỷ” của Bộ Công thương, trong đó DAP Đình Vũ lỗ lũy kế 520 tỷ, DAP Lào Cai lỗ 900 tỷ. Từ ngày Quốc hội không cho phép lấy tiền ngân sách bù lỗ cho doanh nghiệp thì khả năng đóng cửa 2 nhà máy này lúc nào cũng lơ lửng trên đầu.
Để giải cứu, Tổng công ty Phân bón và hóa chất (Vinachem) đã đề xuất Chính phủ áp dụng nhiều biện pháp như giãn nợ, giảm lãi vay, áp thuế phòng vệ. Điều tra của Bộ Công thương theo quyết định ngày 12/5/2017 cho biết năm 2016 sản xuất và tiêu thụ của 2 nhà máy này chỉ đạt 219.000 tấn, giảm 47% so với năm 2015, trong lúc hàng nhập khẩu cùng thời điểm chỉ giảm 11,6% từ 1,2 triệu tấn xuống 1,1 triệu tấn. Sự suy giảm không tương xứng ấy là cơ sở để Bộ này ra lệnh áp thuế phòng vệ tạm thời ở mức 1.855.790 đ/tấn, áp dụng từ 19/8/2017, có thời hạn 200 ngày.
Theo chiều ngược lại, cũng để bảo vệ thị trường nội địa do nếp từ VN được nhập quá nhiều, từ 1/8/2017, Trung Quốc, bạn hàng mua đến 90% lượng nếp xuất khẩu của VN, thay đổi chính sách áp thuế với gạo nếp, theo đó doanh nghiệp phải mua đổi quota từ gạo hạt ngắn sang gạo hạt dài. Trước đây khi áp dụng quota hạt ngắn thì mức thuế phải nộp thông thường là 20 USD/tấn, còn nay phí quota 110 USD/tấn + 1% thuế nhập khẩu. So với cách tính thuế trước đây thì cao hơn nhiều. Chính vậy mà giá mua nếp VN của các thương nhân Trung Quốc lập tức giảm từ 500 USD/tấn xuống còn 430 USD/tấn và kéo theo giá bán lúa nếp của nông dân ĐBSCL từ 5.600 đ/kg xuống chỉ còn 4.600 - 4.800 đ/kg, thậm chí 4.500 đ/kg.
Mỗi năm Việt Nam nhập khẩu trên 1,1 triệu tấn DAP, trong đó nhập khẩu từ Trung Quốc trên 900.000 tấn. Lệnh áp thuế tự vệ có hiệu lực trong 200 ngày, tính ra ngân sách có khoản thu thêm khoảng 1.000 tỷ đồng và chắc chắn 2 nhà máy đang khắc khoải sẽ được hồi dương vì có thêm mấy trăm tỷ nhờ tăng giá. Theo chiều ngược lại, VN xuất khẩu nếp sang Trung Quốc mỗi năm trên 1 triệu tấn, diện tích trồng lúa nếp 2017 của các tỉnh ĐBSCL ước 230.000 ha, sản lượng 2,6 triệu tấn lúa, người nông dân bị thiệt trên 2.000 tỷ đồng vì giảm giá.
Theo nhiều chuyên gia, việc áp thuế tự vệ có thời hạn trên không ngăn nổi hàng DAP nhập khẩu, việc giải cứu 2 nhà máy trên chỉ là trước mắt còn sau 200 ngày khi chiếc phao cứu sinh không còn thì nguy cơ đóng cửa vẫn còn đấy bởi bản chất là chất lượng sản phẩm của 2 nhà máy này thua xa so với hàng ngoại nên dù cho hàng nội bán với giá thấp hơn nhưng vẫn không hấp dẫn.
Vẫn biết rằng việc áp thuế tự vệ tạm thời để bảo vệ sản xuất trong nước là cần thiết nhưng nông dân vẫn rất tủi thân vì họ bị thiệt cả đầu ra lẫn đầu vào mà không được chia sẻ, bảo vệ.
