Bài 3: Mã số vùng trồng - Hộ chiếu thanh long xuất ngoại

Nông dân, doanh nghiệp vượt khó

Sau hơn 3 năm đeo đuổi, Anh Võ Văn Khanh ở huyện Bến Lức (Long An) đã chuyển đổi toàn bộ 3ha thanh long phổ thông của gia đình sang thanh long hữu cơ. Nhờ đó, thời gian gần đây, khi nhiều nông dân gặp khó khăn trong tiêu thụ thì sản phẩm của anh vẫn vào được thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ...

Theo anh Khanh, nhận thấy sản xuất thanh long theo kiểu truyền thống tìm kiếm thị trường khó khăn, chi phí đầu tư cao, rủi ro lớn, năm 2019, trên diện tích đất 3ha của cha mẹ để lại đang canh tác thanh long, anh quyết định “đập đi xây lại”. Từ những nỗ lực không ngừng nghỉ, tháng 5/2021 toàn bộ diện tích thanh long của anh được cấp mã vùng trồng và chứng nhận đạt chuẩn Global GAP.

Dẫn chúng tôi thăm vườn thanh long xanh mướt, nặng trĩu quả, anh Khanh chia sẻ, ai cũng biết là trồng thanh long hữu cơ sẽ có cơ hội tìm được thị trường mới nhưng thực hiện thì không hề đơn giản. Hiện nay, giá phân hữu cơ vi sinh, thuốc bảo vệ thực vật đều tăng cao, hàm lượng thuốc công bố trên nhãn hiệu cũng không chính xác và có độ trễ về thời gian nên nếu không cẩn thận thì đến lúc thu hoạch trái thanh long sẽ không đạt tiêu chuẩn và bị trả hàng. Do đó, trong quá trình sản xuất phải đảm bảo quy định về sử dụng phân, thuốc và đảm bảo thời gian cách ly an toàn. Để làm được điều này, anh đã ứng dụng số vào canh tác để quản lý nhật ký sản xuất, mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Đồng thời cập nhật biến động thị trường để điều tiết sản xuất.

“Mặc dù ảnh hưởng phức tạp của Covid-19 nhưng nhờ sản xuất bài bản, khoa học, đáp ứng đầy đủ các tiêu chí, tiêu chuẩn, thông qua đối tác là một công ty XNK ở Cần Thơ, toàn bộ thanh long của gia đình đều được bao tiêu toàn bộ sản phẩm với giá 25.000 đồng/kg”, anh Khanh tiết lộ.

Tương tự, nhờ được cấp mã vùng trồng cùng thực hành sản xuất nông nghiệp tốt, ứng dụng CNC vào sản xuất, hầu hết các thành viên của HTX thanh long Long Hội, xã An Lục Long đều sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, HTX vẫn đứng vững bất chấp dịch Covid-19 và mới đây là lệnh 248, 249 từ phía Hải quan Trung Quốc.

Theo anh Trương Minh Trung - Giám đốc HTX thanh long Long Hội, từ năm 2020 đến nay, mặc dù tình hình thời tiết diễn biến phức tạp cộng với dịch bệnh Covid-19 đang xảy ra, tiếp đó là chủ trương “Zero Covid” từ phía Trung Quốc, thanh long cũng như các mặt hàng nông sản khác của Việt Nam bị xuống giá và ùn ứ khó tiêu thụ. Tuy nhiên, thanh long HTX vẫn bán được giá cao nhờ sản xuất theo quy trình VietGAP và có hợp đồng bao tiêu sản phẩm được ký kết hằng năm.

“Việc cấp mã vùng trồng HTX mạnh dạn ứng dụng CNC vào sản xuất, qua đó, vừa tiết kiệm nhân công, vật tư đầu vào kéo giảm chi phí sản xuất, nông sản làm ra lại sạch được thị trường đón nhận. Hiện mỗi ngày tôi phải nhận hàng chục cuộc gọi đặt mua thanh long từ các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh, nhưng nhiều khi phải từ chối do sản lượng HTX có hạn. Sắp tới nếu các doanh nghiệp muốn hợp tác và ký hợp đồng rõ ràng HTX sẽ không ngàn ngại mở rộng thành viên và diện tích canh tác”, anh Trương Minh Trung khẳng định.

Cùng với người trồng, nhiều doanh nghiệp trên đại bàn tỉnh Long An ý thức được những khó khăn từ phía thị trường Trung Quốc, từ đó, họ đã sớm chuẩn hóa các kho và hoàn thiện các thủ tục và đề nghị cấp mã số doanh nghiệp, mã kho, đảm bảo hàng hóa được thông suốt. Trong đó, Công ty TNHH XNK trái cây Hoa Cương là đơn vị có hệ thống nhà kho thanh long lớn nhất huyện Châu Thành. Hiện mỗi ngày công ty vẫn xuất đều đặn trên 150 tấn hàng đi Trung Quốc, tuy có giảm hơn 25% so với thông thường nhưng tình hình hoạt động của công ty vẫn ổn định.

Chị Võ Thị Thu Hân - Phó Giám đốc Công ty TNHH XNK trái cây Hoa Cương cho biết thêm, thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp chủ yếu đi Trung Quốc, ngay từ khi phía Trung Quốc có động thái siết chặt nhập khẩu thì công ty đã chuẩn hóa các hồ sơ thủ tục pháp lý. Tuy nhiên, về mã vùng trồng, theo nguyên tắc là do cơ quan quản lý nhà nước xem xét và Hải quan Trung Quốc cấp nên không phải nhà vườn nào cũng được cấp mã số vùng trồng, chính điều này, doanh nghiệp giới hạn lượng hàng xuất đi.

“Nói chung là bên công ty cũng cố gắng thu mua hết khả năng có thể, cụ thể thời điểm bên mình bị cấm cửa khẩu đột xuất, nhằm chia sẻ khó khăn với người nông dân, công ty vẫn hỗ trợ nhà vườn được 1 đợt với mức 3000 đồng/sản lượng họ đã đăng ký bán cho công ty. Công ty mong muốn ngành nông nghiệp sở tại phối hợp làm việc tư tưởng với nông dân để họ chú tâm xây dựng các thủ tục đúng quy trình sản xuất để được cấp mã vùng trồng, thì khi đó thanh long xuất khẩu của mình mới thông thoáng được”, chị Hân nói.

Nâng cấp mã vùng trồng

Theo Sở NN-PTNT tỉnh Long An, để được cấp mã số vùng trồng, nông sản được sản xuất theo một quy trình nhất định từ yêu cầu về diện tích canh tác, điều kiện canh tác đến sổ sách ghi chép, vệ sinh trên đồng ruộng, thành phần dịch hại trong vùng sản xuất, yêu cầu về thuốc bảo vệ thực vật. Như vậy, việc xây dựng mã số vùng trồng không những giúp truy xuất nguồn gốc, đảm bảo các điều kiện khắt khe nhất về ATTP mà còn làm thay đổi nhận thức, hành động của người dân, doanh nghiệp và cán bộ quản lý tại địa phương trong việc nâng cao năng suất, diện tích, chất lượng và đầu ra cho sản phẩm. Vì vậy, hằng năm, Sở đều có văn bản đề nghị các địa phương tăng cường và nâng cao chất lượng việc cấp mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói nông sản phục vụ nhu cầu sản xuất và xuất khẩu. Tính đến tháng 4/2021, tỉnh Long An có 54 mã vùng trồng thanh long với diện tích hơn 9.800ha, sản lượng hơn 47.000 tấn/năm.

Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Long An Nguyễn Thanh Truyền cho biết thêm, với tình hình các thị trường xuất khẩu ngày càng khó tính, không còn cách nào khác tỉnh Long An phải nâng cấp vùng trồng thanh long. Từ bài học kinh nghiệm nông sản tắc nghẽn thông quan vào thị trường Trung Quốc cuối năm ngoái, ngay trong đầu năm 2022, Sở NN-PTNT tăng cường hơn nữa tuyên truyền và hỗ trợ nông dân đăng ký mã số vùng trồng cho cây ăn trái  kết hợp với liên kết doanh nghiệp, hợp tác xã tiêu thụ sản phẩm, đồng thời Sở cũng tiến hành cấp mã số cho các cơ sở thu mua, sơ chế trái cây, tạo thuận lợi nhất cho xuất khẩu.     

“Tỉnh đã lên kế hoạch quy hoạch lại vùng trồng thanh long, gắn với tiêu chuẩn, chất lượng, cũng như cấp mã vùng trồng. Tỉnh sẽ không mở rộng vùng trồng thanh long. Thời gian tới ngành nông nghiệp chủ yếu nâng cao chất lượng, tiêu chuẩn thanh long. Ngoài ra, Sở tăng cường giám sát việc quản lý, sử dụng mã vùng trồng, mã đóng gói thanh long đã được cấp theo các quy định của Bộ NN-PTNT, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, lưu ý đối với các cơ sở được cấp mã số xuất khẩu sang Trung Quốc. Bên cạnh đó, tăng cường công tác quản lý về chất lượng, an toàn thực phẩm; đảm bảo kiểm soát chặt chẽ tình hình sử dụng hóa chất, chất kích thích, chất tăng trọng... trong toàn chuỗi sản xuất - tiêu thụ thanh long”, ông Nguyễn Thanh Truyền khẳng định.

Theo Bộ NN-PTNT, trong tháng 5/2022, các đơn vị của Bộ đã cấp 144 mã số vùng trồng xoài, thanh long, chanh không hạt, sầu riêng, ớt, thạch đen; 3 mã số cơ sở đóng gói đối với các loại quả như chuối, vải... xuất khẩu tới thị trường Trung Quốc. Đến nay, nước ta đã có 3.646 mã số vùng trồng, 1.800 mã số cơ sở đóng gói cho tất cả các loại quả tươi để xuất khẩu, với 50/63 tỉnh/thành đã được cấp mã số vùng trồng.

Riêng thanh long của 3 tỉnh Bình Thuận, Long An và Tiền Giang hiện có 292 mã số vùng trồng và 1.100 mã cơ sở đóng gói, với tổng diện tích đã cấp mã số hiện vào khoảng 44.231ha. Do đó, có thể nói mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói phục vụ cho thanh long đã đáp ứng tốt nhu cầu xuất khẩu của các doanh nghiệp sang thị trường Trung Quốc và các thị trường khác.