Tiền đình là vùng nằm ở phía sau ốc tai (hai bên), là một hệ thống có vai trò quan trọng trong duy trì tư thế, dáng bộ, phối hợp cử động mắt, đầu và thân mình. Hệ thống tiền đình chủ yếu gồm có: Hệ thống các kinh bán nguyệt (semicircular canals), mê lộ (labyrinth), các utricles, otolith, dây thần kinh sọ não số 8 (vestibulococchlear nerve), túi chứa chất nội dịch (endolymphatic sac).
Ảnh minh họa
Rối loạn tiền đình là một hội chứng thường gặp, là một bệnh lành tính xảy ra với các triệu chứng ban đầu thường ít xuất hiện. Nếu có thì có thể là mất ngủ, người mệt mỏi. Thường vào ban đêm về sáng, người bệnh thức giấc mở mắt ra nhìn mọi vật xung quanh thì có cảm giác không bình thường, trở mình thấy lao đao, ngồi dậy khó khăn.
Nếu cơn nhẹ, bệnh nhân có thể cố gắng đứng dậy được nhưng mất thăng bằng, dễ ngã. Nếu cơn nặng, họ chỉ nằm được ở một tư thế, nghiêng phải hay nghiêng trái không ngồi dậy nổi, buồn nôn và có thể nôn dữ dội gây mất nước, điện giải, mở mắt ra sẽ thấy mọi vật quay cuồng, đảo lộn.
Người bệnh tỉnh táo, đầu không đau nhức nhưng nặng trĩu như bị nén, ép lại, sợ ánh sáng, tiếng động và sự thay đổi tư thế, muốn tìm sự yên tĩnh. Mạch thường nhanh, huyết áp hạ, người mệt lả. Nguyên nhân như sau:
- Viêm thần kinh sọ não số 8, chi nhánh tiền đình. Đây là một tình trạng lành tính, thường hay bị tái phát, thường do siêu vi trùng (virus) gặp ở người trẻ tuổi hoặc trung niên hay người già. Lúc đầu có thể bị nôn, ói, chứng giật mắt về phía bên tai bị. Sau đó bị ói. Chứng này sẽ tự khỏi nhưng sẽ tái phát và không bị ù tai, không bị giảm thính giác.
- Bệnh Benign Paroxysmal Positional Vertigo (tạm dịch chóng mặt lành tính do tư thế). Đây cũng là một tình trạng lành tính, bị chóng mặt do một tư thế nào đó, thí dụ nằm một bên, ngẩng đầu lên để nhìn một cái gì đó. Nguyên nhân: Thoái hóa một trong các cơ quan của hệ thống tiền đình, viêm tai giữa, chấn thương mê lộ, nghẽn tắc động mạch tiền đình...
- Bệnh Meniere's disease biểu hiện chóng mặt nhiều, nôn, ói, ù tai, cảm giác tai bị đầy.
Bệnh có thể diễn biến trong vài ba ngày, rồi hồi phục dần nhưng cũng có thể kéo dài và để lại những di chứng mất thăng bằng, lao đao, mắt mờ nhòe, chân tay tê bì, run rẩy, suy yếu mệt mỏi một thời gian, ảnh hưởng rất nhiều tới sức khỏe.
Việc khống chế những cơn chóng mặt "khủng khiếp" là rất cần thiết và phải kịp thời. Để người bệnh nằm nơi yên tĩnh, tránh ánh sáng mạnh. Chọn tư thế nằm thích hợp như: Nghiêng trái hoặc phải, hoặc nằm ngửa. Nếu buồn nôn thì cho nôn hết ra, nhưng sau đó phải cho uống bù nước và điện giải, orezol là dung dịch được lựa chọn.
Xen kẽ cho người bệnh uống một cốc sữa nhỏ có đường, thật đặc nóng. Việc dùng thuốc nhất thiết phải theo chỉ định của bác sĩ.
