Bộ phim 'Vợ ba' giữa ranh giới nghệ thuật và pháp lý

Bấm máy từ năm 2017, bộ phim “Vợ ba” đã từng nhận được nhiều giải thưởng nho nhỏ ở vài liên hoan phim nho nhỏ. Điện ảnh và đời thường vốn khác biệt, nhưng ranh giới giữa nghệ thuật và pháp lý lại rất mong manh!

Cảnh trong phim "Vợ ba"

Bộ phim “Vợ ba” phản ánh thân phận những người phụ nữ phải chịu đựng quan hệ đa thê ở xã hội tàn dư phong kiến. Trong đó có nhân vật Mây về làm lẽ cho một gia đình điền chủ, lúc vừa 14 tuổi. Diễn viên nhí Trà Mi được chọn đóng vai Mây, và đến phim trường khi mới 13 tuổi. Những tình huống nhạy cảm mà Mây thể hiện trên màn ảnh khiến công chúng băn khoăn về tâm lý tiêu cực nảy sinh cho trẻ vị thành niên.

Đạo diễn Nguyễn Phương Anh với tư cách người chịu trách nhiệm về giá trị nghệ thuật của bộ phim “Vợ ba”, cho rằng: "Tôi đã làm xong tác phẩm của mình, mọi người nhận xét thế nào, tôi cũng không quan tâm đâu. Với các cảnh nóng của Trà My, tôi không thấy ai phản đối vì mọi người đều khen cô bé rất tuyệt vời".

Còn nhà sản xuất Trần Bích Ngọc giải thích: “Trà My được bao bọc rất kỹ và chưa bao giờ thấy lo lắng hay sợ hãi gì cả. Trà My tuy nhỏ tuổi nhưng không phải là một diễn viên tay ngang, em ấy đã diễn xuất trong một số phim trước đó. Cả gia đình cũng ủng hộ em theo nghiệp diễn nên em cũng không bỡ ngỡ hay quá lo lắng khi vào vai".

Bây giờ đã 15 tuổi, diễn viên Trà My thổ lộ về vai Mây mà mình đã đóng vào 2 năm trước: “Trong kịch bản, ngay trang thứ 2 có cảnh nóng của nhân vật Mây đêm tân hôn. Ngay lập tức, mẹ yêu cầu tôi ngừng đọc ngay. Cảm thấy khá thích thú, bị cuốn vào câu chuyện nên tôi lại đọc đến hết. Cuối cùng, tôi nhắn tin cho mẹ: Tởm quá, con không đóng đâu!". Tuy nhiên, ê-kíp làm phim “Vợ ba” đã thuyết phục, và diễn viên Trà My đã nhận lời đóng phim, với sự giám sát của mẹ ruột. Khi bộ phim ra mắt, khán giả dành không ít lời tán thưởng cho khả năng nhập vai của diễn viên Trà My, nhưng cũng đặt ra nghi ngại về những hình ảnh hơi lệch lạc so với nhận thức và hành vi ở một cô bé 13 tuổi.

Giới điện ảnh có những góc nhìn khác nhau về nhân vật Mây trong bộ phim “Vợ ba”. Đạo diễn Lưu Trọng Ninh chia sẻ: "Điều quan trọng không nằm ở độ tuổi mà là câu chuyện của phim có được dẫn dắt hợp lý hay không, có làm lay động trái tim người xem; đạo đức làm nghề của đạo diễn có thuyết phục hay không. Phim ảnh cũng như cuộc sống, nên nhìn ở khía cạnh con người, không nên cấm đoán hay o ép.

Có như vậy mới tạo không khí cởi mở và phát triển. Khi cô bé và gia đình đi đến quyết định thì họ đã suy nghĩ, cân nhắc kỹ càng. Chúng ta không cần phải lo lắng cho họ. Ý kiến đó thuộc về một hoặc một vài cá nhân, không đại diện cho những người còn lại. Vì vậy không nên dựa vào đó để truy xét một tác phẩm nghệ thuật”.

Ngoài câu chuyện cô gái nông thôn Mây được gả làm vợ lẻ của một người đàn ông trung niên, phải học cách làm việc nhà cũng như học cách thỏa mãn chồng rồi mang thai và sinh con, bộ phim “Vợ ba” còn bị nhắc nhở về vấn đề sử dụng lao động tuổi vị thành niên.

Cái “Hợp đồng diễn viên” giữa đơn vị làm phim với bé gái 13 tuổi - Trà My có vi phạm pháp luật không? Theo nhà sản xuất thì diễn viên có người đại diện là bà Võ Thị Mỹ Na khi thỏa thuận các quyền lợi liên quan. Ký kết "Hợp đồng diễn viên" không chịu sự điều chỉnh của Bộ Luật Lao động, mà là hợp đồng dịch vụ theo Bộ Luật Dân sự. Điện ảnh là một lĩnh vực nghệ thuật riêng biệt, nên khi có vai diễn phù hợp thì có thể sử dụng người dưới tuổi 15.

Những rắc rối xung quanh bộ phim “Vợ ba” dường như nằm ngoài khả năng kiểm soát của Công ty Ba Sắc Cầu Vồng”, nên họ đã nhờ một công ty luật chuyên nghiệp PA Law Firm giúp đỡ giải quyết khủng khoảng.

Bằng lý lẽ riêng, PA Law Frim phát ra văn bản phân tích khá chi tiết: "Theo phản hồi từ nhà sản xuất, toàn bộ quá trình quay phim đối với những cảnh quay có sự xuất hiện của diễn viên Trà My đều được nhà sản xuất tổ chức một cách chuyên nghiệp, phù hợp với lứa tuổi và tâm lý của nhân vật.

Cụ thể khi quay phim chỉ có mặt của đạo diễn, phó đạo diễn, quay phim và mẹ của nữ diễn viên (đều là nữ) ở lại. Toàn bộ cảnh quay đều tham khảo ý kiến của mẹ diễn viên, tất cả ê-kíp làm phim luôn bảo vệ Trà My một cách tuyệt đối. Ngoài ra, đoàn phim cũng cung cấp các trang thiết bị bảo hộ đặc biệt để đảm bảo không xâm hại tới bất kỳ bộ phận nhạy cảm trên cơ thể diễn viên.

Không hề có việc diễn viên Trà My "hở ngực" và bộ phận nhạy cảm như vài mạng xã hội, báo chí bóp méo. Do đó, việc đồn thổi không có căn cứ trên không chỉ ảnh hưởng tới uy tín của nhà sản xuất, tính nghệ thuật của bộ phim mà còn vô ý xâm hại trực tiếp tới uy tín, danh dự của diễn viên Trà My và người đại diện là mẹ của cháu.

Vai Mây trong phim "Vợ ba"

Với chủ đề tư tưởng của "Vợ ba" nhằm tái hiện nền văn hoá phong kiến không những đã tồn tại, ăn sâu lâu đời tại Việt Nam, mà hiện vẫn còn xuất hiện nạn tảo hôn tại một số vùng quê hẻo lánh.

Thông qua ngôn ngữ điện ảnh bộ phim đã gióng lên tiếng nói mạnh mẽ bảo vệ phụ nữ, bảo vệ trẻ em chống lại các hủ tục lạc hậu phong kiến lâu đời còn sót lại. Với tính nhân văn cao được thể hiện qua ngôn ngữ điện ảnh chuyên nghiệp và tinh tế, chính vì vậy bộ phim đã giành được giải thưởng và được đón nhận nồng nhiệt khắp ở những thị trường mà Vợ Ba được công chiếu thời gian vừa qua.

Ngay cả những nước có nền văn hoá khác biệt như Ấn Độ hay các nước Hồi Giáo, bộ phim cũng được đánh giá cao bởi nó không chỉ dừng ở chỗ lên án hủ tục phong kiến mà nó còn khuyến 3 khích người phụ nữ vươn lên bảo vệ chính mình. Bộ phim còn giúp cho bạn bè thế giới hiểu thêm về đất nước con người Việt Nam”.

Sự kiện bộ phim “Vợ ba” chỉ sau 4 ngày trình chiếu đã phải tạm ngưng, thực sự là một điều đáng bận tâm trong xu hướng hội nhập. Ở đây, bên cạnh sơ sót của nhà sản xuất, cũng không thể không nhắc đến trách nhiệm của Cục Điện ảnh trong việc thẩm định nội dung và cho phát hành rộng rãi trên toàn quốc.

Kèm theo Giấy phép phổ biến phim số 21/GPPBP-CĐA/2018VN, Cục Điện ảnh đã đánh giá về tác phẩm “Vợ ba” như sau: "Bộ phim thuộc thể loại phim tâm lý xã hội, nội dung kể về những uẩn khúc và bi kịch trong gia đình địa chủ cuối thể kỷ 19 mà một thiếu nữ được lấy về làm vợ ba đã chứng kiến, nếm trải. Phim thể hiện chuyện tình yêu, tình dục của người trưởng thành, không phù hợp với khán giả dưới 18 tuổi".

Rõ ràng, Cục Điện ảnh ý thức được giới hạn dãn nhãn “18+” nhưng lại quên mất nữ diễn viên Trà My khi tham gia “Vợ ba” chỉ mới 13 tuổi! Với tư cách nhà sản xuất đang có nguy cơ thiệt hại kinh tế vì bộ phim “Vợ ba” không còn được phép xuất hiện tại hệ thống rạp chiếu, bà Trần Bích Ngọc ngao ngán cho dấu chấm hết một dự án điện ảnh: "Chúng tôi thật sự rất buồn vì quyết định ngưng chiếu, sau tất cả những nỗ lực của đoàn làm phim. Chúng tôi cũng gởi lời xin lỗi chân thành đến dàn diễn viên, ê-kíp làm phim cùng những khán giả đã ủng hộ bộ phim và hi vọng với thông tin này sẽ tôn trọng quyết định của nhà sản xuất cũng như không tiếp tục đưa tin về thông tin ảnh hưởng đến tâm lý, cuộc sống của Trà My. Và chúng ta sẽ khép lại câu chuyện ở đây!".