Một trong những điểm đáng chú ý của Chỉ thị là Chính phủ yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố đẩy mạnh công tác giao rừng, cho thuê rừng gắn với giao đất, đặc biệt là diện tích rừng do UBND cấp xã đang quản lý.
"Kiên quyết thu hồi rừng đối với các chủ rừng không thực hiện nghĩa vụ bảo vệ rừng, để xảy ra mất rừng", Chỉ thị 05 nêu rõ.
Bên cạnh việc nâng cao trách nhiệm cho chủ rừng, Chỉ thị 05 cũng đề ra phương án bổ sung, nâng cao nguồn lực cho lực lượng liểm lâm. Trong đó, tập trung ưu tiên bố trí đủ lực lượng cho kiểm lâm địa bàn cấp xã, kiểm lâm cơ động bảo vệ và phòng cháy, chữa cháy rừng.
Thu nhập cũng như mức đãi ngộ dành cho lực lượng kiểm lâm từng được Báo Nông nghiệp Việt Nam phản ánh. Theo đó, mỗi cán bộ kiểm lâm phải quản lý hàng trăm, hàng nghìn ha rừng, nhưng thu nhập hàng tháng chỉ vỏn vẹn vài triệu đồng.
Với chủ trương từ Chỉ thị 05, lực lượng kiểm lâm sẽ có thêm điều kiện để ngăn chặn có hiệu quả tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất rừng trái pháp luật, đồng thời góp phần thực hiện các cam kết quốc tế, đặc biệt là cam kết tại COP 26.
Tại Chỉ thị 05, Chính phủ cũng chỉ đạo UBND các tỉnh, thành phố kiểm soát chặt chẽ việc chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác, tránh tình trạng lợi dụng việc chuyển mục đích sử dụng rừng để phá rừng trái pháp luật; xử lý nghiêm các trường hợp san ủi đồi núi để phân lô, bán nền, xây dựng trên đất rừng trái quy định.
Đồng thời, địa phương có trách nhiệm xử lý chủ rừng và các tổ chức, cá nhân có liên quan khi để xảy ra tình trạng phá rừng, khai thác rừng trái pháp luật trên địa bàn quản lý nhưng không có biện pháp ngăn chặn, xử lý kịp thời.
Với Bộ NN-PTNT, Chính phủ giao nhiệm vụ tham mưu các cơ chế, chính sách để nâng cao hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng; nâng cao đời sống, thu nhập người làm nghề rừng; huy động các nguồn lực hợp pháp để đầu tư phát triển sản xuất lâm nghiệp, tiêu thụ nông, lâm sản tại các tỉnh nhằm giảm áp lực lên rừng.
Chỉ thị 05 cũng nhấn mạnh công tác chuyển đổi số; ứng dụng công nghệ cao, hiện đại trong công tác quản lý, bảo vệ rừng, phát hiện sớm mất rừng, cháy rừng đảm bảo hiệu quả.
Chính phủ cũng yêu cầu Bộ Công an phối hợp Bộ NN-PTNT và các cơ quan chức năng điều tra, xử lý nghiêm tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất rừng trái pháp luật, nhất là trên địa bàn các tỉnh khu vực Tây Nguyên.