Chăn nuôi hữu cơ là gì?
Chăn nuôi hữu cơ là một hình thức của nông nghiệp hữu cơ, nơi các loài vật được nuôi dưỡng bằng các nguồn thức ăn thiên nhiên, hữu cơ, không chứa hóa chất độc hại, không sử dụng thức ăn có thành phần biến đổi gen, thức ăn tăng trọng, kháng sinh, chất kích thích tăng trưởng trong chăn nuôi, đồng thời đảm bảo cho động vật có một môi trường sống thoải mái nhất.
Mục tiêu của chăn nuôi hữu cơ là phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, và góp phần phát triển chăn nuôi bền vững, bảo vệ môi trường sinh thái.
Cơ sở chăn nuôi cũng phải đảm bảo có đủ không gian cho các con vật, có hệ thống xử lý phân và chất thải hiệu quả, tuân thủ các quy định về vệ sinh thú y và bảo vệ môi trường. Ảnh: Minh họa.
Tại cơ sở chăn nuôi hữu cơ, các vật nuôi phải được nuôi theo tiêu chuẩn hữu cơ, bảo đảm phúc lợi động vật, có đủ không gian sống và được ăn uống bằng thức ăn hữu cơ. Nếu không, các vật nuôi đó sẽ không được coi là hữu cơ và phải được cách ly khỏi khu chăn nuôi hữu cơ. Các vật nuôi và đất đai muốn chuyển sang hữu cơ phải trải qua một quá trình chuyển đổi hữu cơ kéo dài một thời gian nhất định.
Mặc dù nhu cầu tiêu thụ thực phẩm từ chăn nuôi hữu cơ ngày càng cao nhưng số lượng chăn nuôi hữu cơ còn ít, quy mô nhỏ, phân tán nên chưa đáp ứng được nhu cầu. Một phần là do chăn nuôi hữu cơ đòi hỏi các yêu cầu tương đối khắt khe như diện tích đất chăn nuôi phải rộng rãi, đất sạch không bị ô nhiễm hoặc đất đã được chuyển đổi từ đất sản xuất thông thường trong thời gian tối thiểu từ 2-3 năm.
Bên cạnh đó, nguồn nước sử dụng cho gia súc uống phải là nước tự nhiên và sạch, thức ăn chủ yếu là tinh bột, rau, củ, quả được sản xuất hữu cơ... Ngoài ra, chăn nuôi hữu cơ cần thời gian nuôi dài ngày, tăng trọng thấp, tiêu tốn nhiều thức ăn và nhân công, chi phí đầu tư lớn.
Những yêu cầu của chăn nuôi hữu cơ
Nếu muốn chuyển sang mô hình chăn nuôi hữu cơ, cần phải tìm hiểu kỹ về các tiêu chuẩn và quy định của mô hình này. Bằng cách nắm rõ các yếu tố quan trọng của chăn nuôi hữu cơ, bạn sẽ có thể lập kế hoạch và thực hiện chuyển đổi một cách hiệu quả và an toàn. Dưới đây là những yêu cầu của chăn nuôi hữu cơ.
1. Đối với khu vực chăn nuôi
- Để đảm bảo tiêu chuẩn hữu cơ, khu vực chăn nuôi phải được cô lập với những nơi có nguy cơ ô nhiễm hoặc trộn lẫn với sản phẩm không hữu cơ. Khu vực này phải có vùng đệm hoặc hàng rào để ngăn chặn sự xâm nhập của các tác nhân gây hại từ bên ngoài, như khu công nghiệp, bệnh viện, hay khu xử lý rác thải.
- Cơ sở chăn nuôi cũng phải đảm bảo có đủ không gian cho các con vật, có hệ thống xử lý phân và chất thải hiệu quả, tuân thủ các quy định về vệ sinh thú y và bảo vệ môi trường.
2. Đối với giống vật nuôi
Để chọn giống vật nuôi và con giống phù hợp cho hệ thống hữu cơ, bạn cần lưu ý những điều sau:
- Chọn các giống vật nuôi có khả năng thích ứng với môi trường địa phương và điều kiện chăn nuôi hữu cơ, ưu tiên các giống bản địa có sức đề kháng cao.
- Chọn các con giống khỏe mạnh, không mang các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm hoặc các vấn đề sức khỏe do lai tạo quá mức, như căng thẳng, sẩy thai,…
- Ưu tiên các phương pháp nhân giống tự nhiên, tránh dùng thụ tinh nhân tạo, ghép phôi, hoóc môn sinh sản hay kỹ thuật gen.
3. Đối với nguồn thức ăn chăn nuôi
- Để đảm bảo chất lượng hữu cơ, các con vật phải được nuôi bằng thức ăn hữu cơ hoàn toàn, kể cả trong giai đoạn chuyển đổi.
- Thức ăn hữu cơ phải chiếm ít nhất 90 % (theo trọng lượng chất khô) cho các loài nhai lại và ít nhất 80 % (theo trọng lượng chất khô) cho các loài không nhai lại.
- Ngoài ra, cơ sở chăn nuôi cũng phải tự sản xuất ít nhất 50 % lượng thức ăn (theo trọng lượng chất khô), có thể là từ các đồng cỏ tự nhiên xung quanh hoặc từ các cơ sở hữu cơ khác trong khu vực.
4. Đối với quản lý sức khỏe vật nuôi
Để phòng ngừa bệnh tật trong chăn nuôi hữu cơ, bạn cần tuân theo những nguyên tắc sau:
- Chọn các giống vật nuôi phù hợp với điều kiện địa phương và hệ thống chăn nuôi hữu cơ
- Nuôi vật nuôi theo các phương pháp thích hợp với đặc điểm của mỗi loài, cung cấp thức ăn hữu cơ chất lượng cao, cho vật nuôi vận động và tiếp xúc với thiên nhiên để nâng cao sức đề kháng và miễn dịch tự nhiên
- Đảm bảo mật độ nuôi thả hợp lý, tránh quá đông đúc và gây ra căng thẳng cho vật nuôi
- Thực hiện các biện pháp an toàn sinh học như vệ sinh chuồng trại, tiêm vacxin, dùng các chất sinh học phòng bệnh, cách ly vật nuôi bệnh hoặc mới nhập.
5. Đối với quản lý cơ sở chăn nuôi
Để bảo vệ quyền lợi của vật nuôi, trong chăn nuôi hữu cơ, các hoạt động gây tổn thương cho cơ thể vật nuôi như buộc đuôi, cắt đuôi, cưa răng, cắt mỏ, cưa sừng đều bị cấm, trừ khi:
- Cần thi hành các biện pháp an toàn và bảo vệ vật nuôi như cắt đuôi, cưa răng, cắt mỏ, cưa sừng để tránh các vấn đề về sức khỏe và hành vi bạo lực
- Cần thiến vật nuôi (như lợn đực, bò đực, gà trống…) để nâng cao chất lượng sản phẩm chăn nuôi
- Cần đánh dấu vật nuôi, như đánh số tai, nhưng không được dùng nhiệt để gây đau đớn cho vật nuôi
- Cần cắt đuôi vật nuôi vì lý do y tế.
6. Đối với quản lý phân và chất thải
Để quản lý chất thải hiệu quả trong chăn nuôi hữu cơ, bạn cần làm những điều sau:
- Bảo vệ đất và nước khỏi sự xuống cấp do chất thải vật nuôi
- Ngăn chặn sự ô nhiễm nước do nitrat và vi khuẩn gây bệnh từ chất thải vật nuôi
- Áp dụng các biện pháp hợp lý để bổ sung các chất dinh dưỡng cho đất từ chất thải vật nuôi
- Không sử dụng các phương pháp đốt chất thải hoặc xử lý bằng các chất không hữu cơ, trừ khi cần thiết để tiêu hủy xác vật nuôi để phòng dịch.
Hiện nay, chăn nuôi hữu cơ cũng là một xu hướng tất yếu, hướng tới một nền chăn nuôi an toàn và bền vững. Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến thực phẩm sạch, an toàn, chất lượng cao và thân thiện với môi trường.
