Để đánh giá chính xác trình độ giáo viên hiện nay còn thiếu các văn bản quy định chi tiết, hoặc các văn bản đã lạc hậu so với thực tế cuộc sống.
Thực trạng đội ngũ giáo viên
Thế nhưng, cái khó nhất để xếp loại, đánh giá nhà giáo bây giờ là không có gì… để đánh giá chính xác ngoài việc nhìn vào bằng cấp.
Thành thử, chẳng có thầy cô nào tự đánh giá, xếp loại mình là “không hoàn thành nhiệm vụ” và cũng chẳng mấy ai bị nhà trường xếp loại “không hoàn thành nhiệm vụ” qua mỗi năm công tác.
Bởi, cứ nhìn vào hàng loạt các minh chứng đánh giá, xếp loại giáo viên hàng năm thì chúng ta còn phải ngạc nhiên vì đó là những số liệu, từ ngữ đẹp đến bất ngờ.
Nguồn giáo viên trong các trường phổ thông hiện nay rất đa dạng và tất nhiên cũng hình thành chất lượng giảng dạy rất khác nhau.
Cùng một trường- nhất là cấp tiểu học, trung học cơ sở thì có thầy cô học hệ cấp tốc, có người học từ xa, tại chức, có thầy cô được đào tạo căn bản từ các trường đại học sư phạm hệ chính quy và tất nhiên đầu vào của các hệ đào tạo hoàn toàn khác nhau.
Nhưng, mẫu số chung nhất về xếp loại bằng cấp của các thầy cô giáo là khi ra trường trước đây thì chủ yếu xếp loại tốt nghiệp trung bình, trung bình khá, một số ít xếp loại khá còn loại giỏi thì gần như rất hiếm.
Nhưng những năm gần đây thì lại ngược lại, hệ đào tạo nào thì dù đầu vào có thấp nhưng khi ra trường đa phần đều xếp loại tốt nghiệp từ khá trở lên. Rất ít sinh viên sư phạm ra trường xếp loại trung bình khá chứ chưa nói đến trung bình.
Như vậy, ngay nguồn đào tạo, chất lượng đào tạo của mỗi trường, mỗi thời điểm đã khác nhau nên khi giảng dạy cũng cho chất lượng khác nhau. Có những thầy cô tốt nghiệp loại khá giỏi thì dạy giỏi nhưng cũng có những thầy cô tốt nghiệp loại khá, giỏi nhưng lại dạy…không giỏi.
Rất khó đánh giá chính xác
Hiện có rất nhiều văn bản để đánh giá, xếp loại giáo viên qua mỗi năm công tác nhưng thực tế thì đều được thực hiện chưa đi vào chiều sâu, còn qua loa, chiếu lệ và cảm tính. Thành thử, người có chuyên môn tốt, cố gắng phấn đấu, nhiệt tình trong giảng dạy cũng giống những người hời hợt, thiếu tâm huyết với nghề.
Đánh giá viên chức thì gần như ai cũng hoàn thành tốt nhiệm vụ, người nào có sáng kiến kinh nghiệm thì được xếp loại xuất sắc. Vì thế, chỉ cần một sáng kiến kinh nghiệm đạt giải cấp trường (cấp trung học phổ thông), cấp huyện (đối với giáo viên các cấp học còn lại) là đứng trên tất cả mọi cố gắng, thành tích của các giáo viên khác.
Xếp loại chuẩn giáo viên thì đa số đều tự xếp và được xếp ở mức 2 (mức khá), chẳng có giáo viên nào xếp ở mức chưa đạt. Xếp loại đảng viên cuối năm thì cũng chủ yếu là đảng viên hoàn thành tốt nhiệm vụ trở lên, hoàn thành nhiệm vụ gần như cũng không có.
Xếp loại tay nghề thì căn cứ vào phiếu dự giờ, đa phần giáo viên đều đạt danh hiệu giáo viên giỏi cấp trường trở lên. Người không tham dự thi giáo viên giỏi thì các phiếu dự giờ cũng xếp từ khá trở lên.
Chất lượng giảng dạy ở các trường học thì phần nhiều là học sinh khá, giỏi (trung học cơ sở, trung học phổ thông) và học sinh xuất sắc (tiểu học). Hiếm hoi mới có học sinh yếu.
Càng giáo viên dạy thêm nhiều cho học sinh của mình thì tỉ lệ khen thưởng cuối năm càng cao, học sinh khá giỏi càng nhiều. Những trường không có dạy thêm thì những giáo viên có chuyên môn cứng thì tỉ lệ khá, giỏi thấp, giáo viên có chuyên môn yếu hơn thì tỉ lệ học sinh giỏi cao hơn.
Nghe qua có phần nghịch lý nhưng thực tế mỗi khi báo cáo điểm, báo cáo chất lượng giảng dạy thì nó lại thường có kết quả như thế.
Cũng chính vì vậy, việc đánh giá, xếp loại giáo viên cuối năm ở các nhà trường bây giờ thực sự là… rất khó. Chính vì khó nên dẫn đến tình trạng đánh giá giáo viên không chính xác được và tất nhiên không có cơ sở để xếp loại giáo viên ở mức “không hoàn thành nhiệm vụ”.
Muốn đánh giá chính xác được phẩm chất, năng lực chuyên môn của nhà giáo còn khó hơn bởi một số văn bản hướng dẫn đánh giá, xếp loại giáo viên vẫn thiên về hình thức. Cách thực hiện ở các nhà trường còn nể nang, qua loa, bệnh thành tích trong giáo dục thì chưa kiềm chế được mà lại còn có chiều hướng ngày càng nhiều hơn.
