Chính thức triển khai cấp 'giấy thông hành' cho gạo thơm ưu đãi thuế sang EU

Ngày 8/9, Bộ NN-PTNT đã tổ chức họp báo thông tin về việc triển khai xuất khẩu gạo thơm sang thị trường EU theo hạn ngạch ưu đãi của Hiệp định EVFTA.

Theo Bộ NN-PTNT, ngày 4/9/2020, Chính phủ đã chính thức ban hành Nghị định số 103/2020/NĐ-CP (sau đây gọi tắt là Nghị định 103) quy định về chứng nhận chủng loại gạo thơm xuất khẩu sang Liên minh Châu Âu (EU).

Sẽ bổ sung thêm các giống gạo thơm xuất sang EU

Nghị định 103 gồm 3 chương, 15 điều, có hiệu lực từ ngày ký (4/9/2020), áp dụng đối với các tổ chức, cá nhân có hoạt động liên quan tới chứng nhận chủng loại gạo thơm xuất khẩu sang EU.

Theo Nghị định, việc xuất khẩu gạo thơm theo hạn ngạch hưởng ưu đãi thuế quan (0%) sang EU phải được chứng nhận đảm bảo đúng giống. Vì vậy, để đảm bảo độ thuần, tính đúng giống trước khi thu hoạch.

Cụ thể, việc kiểm tra ruộng lúa thơm phải thực hiện một lần trong thời gian 20 ngày trước khi thu hoạch. Tổ chức, cá nhân xuất khẩu gạo thơm phải chịu trách nhiệm về độ thuần, tính đúng giống trong suốt quá trình thu hoạch, phơi, sấy, sơ chế, bảo quản, xay, xát, chế biến, đóng gói.

Các tổ chức khảo nghiệm giống cây trồng được Cục Trồng trọt chỉ định sẽ triển khai kiểm tra các lô ruộng lúa thơm trước khi thu hoạch, Cục Trồng trọt căn cứ kết quả kiểm tra và hồ sơ của doanh nghiệp để cấp chứng nhận chủng loại gạo thơm xuất khẩu sang EU...

Theo Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Quốc Doanh, Nghị định 103 là văn bản có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với các doanh nghiệp xuất khẩu gạo sang EU. Tại nghị định, đã nêu rất rõ các trình tự, thủ tục chứng nhận đúng chủng loại gạo thơm xuất khẩu sang EU để cấp cho doanh nghiệp.

Nghị định đã có hiệu lực ngay từ ngày ký, vì vậy Bộ NN-PTNT đề nghị các doanh nghiệp có gạo thơm theo đúng chủng loại trong danh mục của Hiệp định EVFTA giữa Việt Nam - EU và đã có đơn hàng, cần khẩn trương gửi hồ sơ tới Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT) để làm các thủ tục cấp giấy chứng nhận xuất khẩu sang EU trong thời gian sớm nhất.

Về số lượng 9 loại gạo thơm trong danh mục được xuất khẩu sang EU, Thứ trưởng Lê Quốc Doanh cho biết danh mục này đã được hai bên thống nhất đưa vào Hiệp định EVFTA trong quá trình đàm phán từ trước đây. Theo Hiệp định EVFTA, từng năm (hoặc theo thời gian nhất định), Việt Nam và EU sẽ tiếp tục rà soát, cho phép bổ sung thêm số lượng các giống gạo thơm mới.

Ví dụ đối với hai giống lúa thơm có thương hiệu nổi tiếng thời gian qua như ST24 và ST25, do đây là các giống mới được công nhận giống quốc gia chưa lâu, vì vậy thời gian tới, Việt Nam sẽ tiếp tục đàm phán, đề nghị phía EU thêm vào danh mục các loại gạo thơm để xuất khẩu sang thị trường này.

Thứ trưởng Lê Quốc Doanh đánh giá: Việc EU cấp cho Việt Nam số lượng hạn ngạch 30 nghìn tấn/năm gạo thơm được ưu đãi thuế quan (0%) có ý nghĩa rất quan trọng. Bởi đây là thị trường khó tính, có các yêu cầu nghiêm ngặt về điều kiện an toàn thực phẩm, chất lượng, nguồn gốc xuất xứ..., và đã công nhận đối với gạo Việt Nam được xuất vào thị trường này. Điều này khẳng định được chất lượng, giá trị, uy tín, thương hiệu rất lớn của gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Mặc dù số lượng gạo thơm được ưu đãi thuế quan hàng năm xuất khẩu sang EU không lớn, tuy nhiên đây là tín hiệu rất tốt. Nếu chúng ta làm tốt các khâu kiểm tra, kiểm soát, giám sát được tốt về chất lượng, chủng loại, nguồn gốc xuất xứ, đảm bảo các yêu cầu của EU và được người tiêu dùng tại thị trường này đón nhận thì thời gian tới, mức hạn ngạch ưu đãi thuế quan của EU dành cho gạo Việt Nam có thể sẽ được EU tăng thêm.

Sẵn sàng, tự tin chinh phục thị trường EU

Về định hướng sản xuất gạo trong nước nhằm phù hợp với thị trường, khai thác tiềm năng của gạo Việt Nam tại thị trường EU, Thứ trưởng Lê Quốc Doanh cho rằng, Việt Nam hoàn toàn tự tin với các giống lúa đặc sản, chất lượng cao hiện nay đã có và sẽ ngày càng phong phú, chất lượng cao hơn để đủ sức cạnh tranh với gạo của các nước khác tại thị trường EU.

 Trong tái cơ cấu nông nghiệp, lúa gạo là một trong những ngành hàng đã rất thành công trong những năm vừa qua. Nếu như cách đây 5-6 năm về trước, nước ta mới chỉ có 35-40% diện tích lúa là các giống lúa chất lượng thì đến nay, con số này đã được nâng lên bình quân 75-80%, nhiều địa phương đã chiếm 90% diện tích là lúa chất lượng cao.

Đến nay, Việt Nam cũng đã có cơ cấu các giống lúa chất lượng cao một cách rất đa đạng, phong phú nhằm phục vụ cho việc chuyển dịch sản xuất lúa sang hướng chất lượng cao, giá trị cao, với nhiều phân khúc như gạo thơm, gạo đặc sản... Điều này đã giúp giá trị gạo xuất khẩu của nước ta ngày càng tăng nhanh. Trong năm 2020, gạo Việt Nam nhiều thời điểm đã vượt qua giá bán gạo Thái Lan trên thị trường xuất khẩu, đây là điều rất đáng mừng.

Bên cạnh đó, thời gian qua, Chính phủ, Bộ NN-PTNT đã chỉ đạo rất quyết liệt nhằm đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp nói chung (trong đó nhất là về lúa gạo) theo hướng hữu cơ, với các nghị định, đề án, bộ tiêu chuẩn... căn cơ về vấn đề này. Đây là những nền tảng quan trọng để nông nghiệp hữu cơ, trong đó có sản xuất lúa hữu cơ sẽ không ngừng được đẩy mạnh trong thời gian tới.

Thực tiễn thời gian qua, sản xuất lúa gạo hữu cơ tại nước ta cũng đã có bước phát triển rất nhanh chóng, với nhiều địa phương, doanh nghiệp, nông dân, HTX... đã vào cuộc trên phạm vi cả nước. Với những định hướng sản xuất này, Thứ trưởng Lê Quốc Doanh khẳng định thời gian tới, dòng sản phẩm gạo hữu cơ, đặc sản sẽ ngày càng tăng mạnh, đáp ứng được phân khúc thị trường có giá trị cao, tiêu chuẩn, yêu cầu cao về chất lượng và an toàn.

Cũng theo Thứ trưởng Lê Quốc Doanh, đi đôi với việc đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu sang các thị trường giá trị cao, việc xây dựng thương hiệu cho gạo Việt Nam thời gian tới cũng là vấn đề đặc biệt quan trọng. Việc xây dựng thương hiệu cho gạo Việt Nam, vừa phải phù hợp với mục tiêu đảm bảo vững chắc an ninh lương thực trong nước, vừa đảm bảo giành cho xuất khẩu, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt và diện tích đất lúa cũng đang ngày càng phải thu hẹp.

Vì vậy, Việt Nam phải đảm bảo sản xuất lúa gạo đảm bảo yếu tố về năng suất. Hiện nay, mức năng suất lúa bình quân cả nước khoảng 6 tấn/ha/vụ, đây là mức năng suất đã rất cao, và cần phải tiếp tục duy trì. Bên cạnh đó, vừa phải đảm bảo từng bước nâng cao chất lượng gạo, nhằm có giá trị xuất khẩu cao hơn nữa.

Song song đó, phải tiếp tục triển khai các giải pháp đồng bộ nhằm giảm các chi phí về sản xuất lúa, giúp người trồng lúa có lãi cao hơn. Đây cũng là các định hướng mà trong tái cơ cấu ngành lúa gạo những năm qua cũng đã triển khai mạnh mẽ. Nước ta cũng đã xây dựng được đa dạng các nhóm giống lúa, nhằm phù hợp với các phân khúc thị trường khác nhau như tiêu dùng, chế biến... đối với cả thị trường nội địa lẫn xuất khẩu.