Theo tài liệu bạn đọc cung cấp cho thấy, Công ty Cổ phần Đường bộ 2 Điện Biên (sau đây gọi là Công ty Đường bộ 2 Điện Biên) dường như có quá trình gắn bó khá mật thiết, lâu dài tại Sở Giao thông vận tải tỉnh Điện Biên (Sở GTVT tỉnh Điện Biên) khi trong vai trò liên danh hoặc độc lập đã tham gia và trúng 43/44 gói thầu từ năm 2018 cho đến nay, tổng giá trị trúng thầu lên đến 733.726.776.428 đồng.
Ngoài ra, trong lịch sử đấu thầu, nhà thầu này chỉ có quan hệ khi tham gia và trúng 1/3 gói thầu tại Trung tâm Kỹ thuật đường bộ 1 với giá trị trúng thầu hơn 5 tỷ đồng; với vai trò liên danh đã tham gia và trúng 1 gói thầu tại Ban Quản lý dự án các công trình giao thông tỉnh Điện Biên với giá trị trúng thầu gần 98 tỷ đồng.
Được biết, Công ty Đường bộ 2 Điện Biên có địa chỉ trụ sở chính tại tổ dân phố 15, phường Him Lam, thành phố Điện Biên Phủ. Vốn điều lệ theo giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp thay đổi lần thứ 2, ngày 10/12/2021 là 7,5 tỷ đồng. Người đại diện pháp luật là ông Lương Thanh Tùng giữ vai trò Giám đốc.
Các gói thầu lựa chọn nhà thầu qua mạng tại Sở GTVT tỉnh Điện Biên dường như không có cạnh tranh khi chỉ thu hút duy nhất 1 nhà thầu tham dự tại mỗi gói thầu, với giá trúng thầu luôn sát giá gói thầu. Ảnh: Thiên Trường.
Từ những cuộc thầu “độc quyền” cho đến tỉ lệ tiết kiệm thấp
Điều tra của phóng viên cho thấy, dù với vai trò liên danh hay độc lập, những gói thầu có sự tham gia của Công ty Đường bộ 2 Điện Biên đều có điểm chung là chỉ có duy nhất một nhà thầu tham dự và trúng thầu mà không vấp phải sự cạnh tranh nào và có tỉ lệ tiết kiệm cho ngân sách ở mức rất thấp.
Như tài liệu bạn đọc cung cấp, ngày 19/4/2024, Sở GTVT tỉnh Điện Biên đã công bố kết quả mở thầu của “Gói thầu: Thi công xây dựng công trình, Công trình: Sửa chữa hư hỏng nền, mặt đường và công trình đoạn Km66+500 - Km71; Km73 - Km73+417, QL.4H, tỉnh Điện Biên”, gói thầu có giá dự toán 20.559.418.000 đồng được sử dụng từ nguồn vốn ngân sách (nguồn kinh phí sự nghiệp chi hoạt động kinh tế đường bộ).
Mặc dù được đấu thầu rộng rãi qua mạng, tuy nhiên thương vụ này chỉ ghi nhận duy nhất một nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu với giá dự thầu 20.548.463.073,538 đồng. Sau đấu thầu, nhà thầu là liên danh Công ty Đường bộ 2 và Công ty Cổ phần Đầu tư xây dựng & Thương mại Huy Hoàng trúng thầu với giá 20.548.463.073 VNĐ, số tiền tiết kiệm sau đấu thầu khoảng 10,9 triệu đồng, tương ứng tỉ lệ 0,05% so với mức giới hạn ngân sách mà chủ đầu tư đưa ra.
Ở gói thầu này, ông Phạm Trọng Tài, Phó Giám đốc Sở GTVT tỉnh Điện Biên là người ký Quyết định phê duyệt.
Trước đó, tại “Gói thầu: Thi công xây dựng công trình. Công trình: Sửa chữa hư hỏng nền, mặt đường, gia cố lề, công trình thoát nước và hệ thống ATGT đoạn Km196+560 - Km200+300; Sửa chữa cống thoát nước ngang tại Km195+900, QL.12, tỉnh Điện Biên”, gói thầu có giá dự toán là 21.154.571.000 đồng.
Tại gói thầu này cũng chỉ có Công ty Đường bộ 2 Điện Biên là nhà thầu duy nhất tham gia và trúng thầu với giá 21.150.089.587 VNĐ, tiết kiệm hơn 4,4 triệu đồng cho ngân sách ở một gói thầu hơn 21 tỷ và được đấu thầu rộng rãi qua mạng, tương ứng tỉ lệ tiết kiệm 0,02%. Ở gói thầu này, ngày 08/4/2024, ông Phạm Văn Sỹ, Phó Giám đốc Sở GTVT tỉnh Điện Biên là người ký Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu.
Ông Phạm Văn Sỹ, Phó Giám đốc Sở GTVT tỉnh Điện Biên ký Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu cho Công ty CP Đường bộ 2 Điện Biên - nhà thầu duy nhất tham gia và trúng thầu.
Tương tự, tại “Gói thầu số 2: Quản lý, bảo dưỡng thường xuyên đường và cầu tuyến QL.279C và QL.12 đoạn Km138+650 - Km281+00. Công tác: Quản lý, bảo dưỡng thường xuyên kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ trên các tuyến QL.6; QL.12; QL.279; QL.279B; QL.279C; QL.4H thuộc địa phận tỉnh Điện Biên (giai đoạn từ 1/4/2024 đến 31/3/2027)”, gói thầu có giá dự toán 27.984.794.000 VNĐ.
Ở bản hợp đồng này, ngày 29/3/2024, ông Phạm Văn Sỹ, Phó Giám đốc Sở GTVT tỉnh Điện Biên đã ký Quyết định phê duyệt cho Công ty Đường bộ 2 Điện Biên trúng thầu trong điều kiện là nhà thầu duy nhất tham dự và trúng thầu với giá trúng thầu là 27.979.194.456 đồng, số tiền tiết kiệm sau đấu thầu là gần 5,6 triệu đồng, tương đương tỉ lệ tiết kiệm 0,02% - một con số vẫn cực kỳ khiêm tốn.
Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu Gói thầu số 2: Quản lý, bảo dưỡng thường xuyên đường và cầu tuyến QL.279C và QL.12 đoạn Km138+650 - Km281+00.
Hay như “Gói thầu số 1: Quản lý, bảo dưỡng thường xuyên đường và cầu tuyến QL.4H (bao gồm cả đoạn nhánh 4H1, 4H2). Công tác: Quản lý, bảo dưỡng thường xuyên kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ trên các tuyến QL.6; QL.12; QL.279; QL.279B; QL.279C; QL.4H thuộc địa phận tỉnh Điện Biên (Giai đoạn từ 01/4/2024 đến 31/3/2027)”, gói thầu có giá dự toán 35.813.912.000 đồng.
Sau khi kết thúc giai đoạn mở thầu, gói thầu do Sở GTVT tỉnh Điện Biên mời thầu chỉ ghi nhận duy nhất một đơn vị nộp hồ sơ dự thầu. Và trong điều kiện "trải thảm đỏ", không tồn tại bất kỳ sức ép cạnh tranh nào, Liên danh Công ty Cổ phần đường bộ I Điện Biên và Công ty Cổ phần Đường bộ 2 Điện Biên được lựa chọn trúng gói thầu nói trên với giá trúng thầu là 35.806.644.814 đồng tiết kiệm gần 7,3 triệu đồng, tương đương tỉ lệ tiết kiệm vẫn là 0,02% so với mức giới hạn ngân sách mà chủ đầu tư đưa ra. Ở gói thầu này, ông Phạm Trọng Tài, Phó Giám đốc Sở GTVT tỉnh Điện Biên là người ký Quyết định phê duyệt.
Trong điều kiện không tồn tại bất kỳ sức ép cạnh tranh nào, Liên danh Công ty Cổ phần đường bộ I Điện Biên và Công ty Cổ phần Đường bộ 2 Điện Biên được lựa chọn trúng thầu.
Chưa hết, tại “Gói thầu: Thi công xây dựng công trình. Công trình: Sửa chữa hư hỏng nền mặt đường và công trình đoạn Km124+100-Km126+00, QL.12, tỉnh Điện Biên”, gói thầu có giá dự toán 6.588.675.000 đồng. Công ty Đường bộ 2 Điện Biên vẫn là nhà thầu duy nhất tham dự và trúng thầu với giá 6.586.424.700 đồng, số tiền tiết kiệm chỉ vỏn vẹn 2,2 triệu đồng, tương ứng tỉ lệ tiết kiệm 0,03%.
Trên đây chỉ là ví dụ điển hình về tỉ lệ đấu thầu kém cạnh tranh khi có sự tham gia của Công ty Đường bộ 2 Điện Biên được thống kê từ đầu năm 2024 cho đến nay, sẽ còn rất nhiều nếu tiếp tục thống kê như vậy. Hơn nữa, việc trúng nhiều gói thầu trong khoảng thời gian gần nhau, năng lực về nhân sự, thi công của Công ty Đường bộ 2 Điện Biên được sắp xếp như thế nào cũng là vấn đề đáng lưu tâm.
Có thể thấy, không chỉ sở hữu tỷ lệ thắng rất cao, cách mà Công ty Đường bộ 2 Điện Biên trúng thầu cũng khiến dư luận cũng như giới chuyên môn bất ngờ, bởi lẽ gần như nhà thầu được cứ "một mình một sân", thuận lợi "ẵm" những gói thầu mang giá trị hàng chục tỷ mà chẳng có bất kỳ đối thủ cạnh tranh nào, để rồi nghiễm nhiên giành thắng lợi. Đáng nói, tỉ lệ tiết kiệm ở những gói thầu đó có chỉ mang tính chất “tượng trưng”.
“Góc khuất” cần được soi rọi
Thông tin trên báo chí, chuyên gia kinh tế, TS. Huỳnh Thanh Điền từng nhìn nhận, dự án chỉ có độc nhất một doanh nghiệp đăng ký dự thầu là thực trạng đã tồn tại từ rất lâu. Điều này có thể xuất phát từ 2 vấn đề: Một là năng lực thu hút đầu tư của địa phương kém, dự án không đủ hấp dẫn, địa phương cũng không cho thấy những ưu đãi của mình đối với các doanh nghiệp phát triển dự án nên doanh nghiệp không mặn mà tham gia đầu tư; Hai là không loại trừ các địa phương đang thực hiện đấu thầu mang tính hình thức, còn bản chất đã ấn định nhà đầu tư nên mới xảy ra hiện trạng chỉ có một nhà đầu tư đăng ký. Trong đó, nguyên nhân thứ hai dường như là nguyên nhân phổ biến hơn.
Trước đó cũng từng trao đổi trên báo chí, ông Lê Văn Tăng, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho rằng, hiện tượng nhà thầu là gương mặt thân quen với chủ đầu tư/bên mời thầu chính là góc khuất cần được soi rọi. Việc một chủ đầu tư liên tục trong một thời gian dài chỉ trao thầu cho vài nhà thầu quen thuộc, với giá trúng thầu không cạnh tranh, tất yếu dẫn đến sự độc quyền, thao túng các nhà thầu khác.
“Một khi giữa bên mời thầu và một nhà thầu đã có mối quan hệ “ruột” thì tất yếu, gói thầu đó không thể là cuộc chơi minh bạch. Điều này ảnh hưởng nhiều đến tâm lý và định hướng kinh doanh của các nhà thầu khác. Tình trạng này càng bị kéo dài, càng gây nên sự thiếu công bằng giữa các nhà thầu. Đầu tư từ ngân sách thông qua đấu thầu cũng sẽ không thực sự đạt được hiệu quả như kỳ vọng”, ông Tăng nhận định.
Vừa qua, tại một số phiên họp của Quốc hội, đưa ý kiến góp ý về Dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi) có ý kiến Đại biểu Quốc hội cho rằng, không phải mỗi lần đấu thầu đều mang lại hiệu quả tiết kiệm ngân sách nhà nước. Bởi lẽ, trong thực tế có những trường hợp có những gói thầu giá trị cao nhưng khi công bố kết quả trúng thầu, tỷ lệ giảm giá rất thấp.
Ở một số địa phương, có tình trạng mỗi lần nhà thầu “quen mặt” tham gia đều trúng, ở các gói thầu này tỷ lệ tiết kiệm cho ngân sách không cao. Vì vậy, cần phải xem lại quy trình, thủ tục, việc đăng ký, tổ chức đấu thầu để đạt hiệu quả tiết giảm cho ngân sách nhà nước.
