Doanh nhân Đặng Văn Thành: 'Hội nhập có những thách thức nhưng cũng nhiều cơ hội'

Xin được chúc mừng TTC lần đầu tiên vượt mốc sản lượng tiêu thụ 1 triệu tấn đường trong niên vụ 2019-2020. Ông có thể chia sẻ Tập đoàn đã có những bước chuẩn bị nào để đạt được kết quả ấn tượng này ngay trong giai đoạn đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức đến từ việc hội nhập ATIGA, Covid-19…?

Ông Đặng Văn Thành: Quả thực đây là một con số kỷ lục. Trước đây, cả nước đã phải nỗ lực để đạt được 1 triệu tấn đường, thì nay riêng TTC chúng tôi vừa tiêu thụ trong nước, vừa tham gia xuất khẩu đã vượt qua con số này. Điều đó cho thấy, đây là một “cuộc chơi” đòi hỏi TTC phải chuẩn bị kỹ lưỡng trong bối cảnh nhiều khó khăn.

Kết quả này là nhờ nỗ lực của toàn thể cán bộ công nhân viên Công ty CP Thành Thành Công - Biên Hòa (TTC Sugar, đơn vị chủ lực của ngành mía đường TTC), đồng thời, còn nhờ sự đồng hành của bà con nông dân, đặc biệt là hệ thống phân phối của TTC tại các tỉnh thành trên cả nước.

Thương hiệu Đường Biên Hòa đã đi sâu và tạo thiện cảm với thị trường Việt Nam. Chúng tôi luôn luôn tuân thủ đưa ra những sản phẩm thân thiện, sạch, an toàn, phù hợp với nhu cầu thị hiếu người tiêu dùng.

Với thị trường “đường dây thun” (đường không rõ nguồn gốc - PV) không đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng, chúng tôi đã đưa ra sản phẩm đường Cô Ba với giá thành rất hợp lý để cạnh tranh. Hiện nay, đường Cô Ba đã có mặt ở khắp các vùng sâu vùng xa.

TTC cung cấp những sản phẩm cao cấp, trung cấp, đồng thời cũng có những sản phẩm gần gũi, giá thành hợp lý với người lao động, đó là tổng thể chương trình 1 triệu tấn đường mà TTC đã đạt được.

Về vấn đề xuất khẩu - Chúng tôi được biết, nhu cầu tiêu thụ đường trên thế giới đang theo xu hướng tăng, hiệp định ATIGA tạo cơ hội xuất khẩu lớn, đồng thời nhiều chính sách cũng đang được triển khai để tiếp sức cho doanh nghiệp trong ngành. Xin ông cho biết, TTC đã và đang xuất khẩu sản phẩm đến những thị trường nào và đâu là những thị trường, sản phẩm chủ lực?

Ông Đặng Văn Thành: Phải nói rằng, vừa rồi có sự động viên, cổ vũ của Chính phủ, Bộ NN&PTNT đối với những doanh nghiệp tham gia xuất khẩu và TTC là một trong những doanh nghiệp tiên phong.

Tuy chúng ta không phải là cường quốc về mía đường nhưng TTC cũng tham gia nghiên cứu kỹ lưỡng về thị trường. Duy nhất TTC là doanh nghiệp sản xuất đường Organic từ nhà máy ở bên Lào, tham gia xuất khẩu vào thị trường châu Âu và được bao tiêu toàn bộ sản phẩm đường Organic.

TTC cũng sản xuất đường phèn - loại đường truyền thống của Việt Nam, sản xuất đường đen Nữ Hoàng và đặc biệt là sản xuất đường lỏng xuất khẩu qua Trung Quốc, Hồng Kông, Châu Âu…

Chúng tôi được biết, hiện cả nước chỉ còn 29 nhà máy mía đường, giảm tới hơn ¼ so với năm 2019 trở về trước. Dự báo sẽ có thêm 4 nhà máy sẽ tiếp tục đóng cửa. Ông có nhận xét gì về điều này? Đâu là những nguyên nhân chính để xảy ra tình trạng trên?

Ông Đặng Văn Thành: Việc cấu trúc lại ngành mía đường của Việt Nam, tôi nghĩ rằng về phía quản lý nhà nước cũng như những doanh nhân điều hành doanh nghiệp, họ cũng đã nhìn thấy bức tranh này khoảng 5 năm trước rồi.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này: Thứ nhất, các nhà máy đường sản xuất công suất thấp, trong khi mỗi nhà máy phải vận hành ít nhất 5.000 tấn mía cây/ngày mới có thể nói tới vấn đề tồn tại. Nguyên nhân thứ hai là sản xuất không khép kín. Những quốc gia là cường quốc về ngành mía đường như Brazil, Thái Lan, Úc… có quy trình sản xuất sâu, khép kín, từ cạnh đường và sau đường.

Thứ ba là vùng nguyên liệu manh mún. Để có được vùng nguyên liệu lớn áp dụng cơ giới hóa được thì phải có đột phá về cánh đồng lớn. Bởi vì, khi kinh tế phát triển thì lao động phổ thông (chặt đốn mía) ngày càng khan hiếm.

Cho nên chúng ta rất cần thiết cơ giới hóa ngành mía đường, từ trồng trọt cho tới thu hoạch. Vì thế, việc nhiều nhà máy đóng cửa đã có dự báo trước.

Tại Việt Nam, các doanh nghiệp mía đường đều chia nhau 2 “gánh” áp lực cạnh tranh, trước ATIGA là với đường nhập lậu giá rẻ, sau ATIGA là đường nhập khẩu chính ngạch giá rẻ. Ngành mía đường TTC đã có những chiến lược gì để vượt qua khó khăn này?

Ông Đặng Văn Thành: Đầu tiên là về vùng nguyên liệu, đến giờ này mà Đồng bằng Sông Cửu Long vẫn không mua trực tiếp được mía từ nông dân thì rất khó để tồn tại. Trong khi TTC hợp tác với bà con nông dân ở những vùng nguyên liệu mà chúng tôi có nhà máy như Tây Ninh, Phan Rang, Gia Lai, Ninh Hòa. Có những vùng mía TTC hợp tác tới 65.000 ha, nông dân chỉ có đất, còn lại TTC đầu tư, TTC ứng vốn.

Chúng tôi tự hào có cả Công ty CP Nghiên cứu Ứng dụng Mía đường Thành Thành Công. Vụ mùa 2020 - 2021 chúng tôi đã giới thiệu 4 loại giống của TTC tham gia vào các giống mía của Việt Nam. Chúng tôi đầu tư giống, đầu tư phân bón, đầu tư cơ giới và nông dân chỉ có đất thôi. Đây là cách làm mà 5 năm nay để chúng tôi giữ vững vùng nguyên liệu truyền thống này.

Về quy trình canh tác khoa học, đích thân tôi cùng một số cán bộ trong Hội đồng Khoa học nông nghiệp của TTC sang Thái Lan để nghiên cứu từ khâu giống đến kỹ thuật chăm sóc, nghiên cứu thiên địch trị sâu trên mía, thu hoạch cơ giới…, sau đó được TTC nghiên cứu áp dụng đúng hướng.

TTC hiện là nhà phân phối duy nhất tại Việt Nam của John Deere - một tập đoàn của Mỹ chuyên sản xuất máy móc nông nghiệp, xây dựng và lâm nghiệp…

Sắp tới TTC sẽ giới thiệu những nông cụ hiện đại này đến các vùng miền phát triển nông nghiệp. Tôi cho rằng hội nhập có những thách thức nhưng cũng có nhiều cơ hội. Nếu chúng ta biết đối diện và biết cách hội nhập, không than vãn, không trông chờ, không ỷ lại thì sẽ thành công.

Nói theo ngôn ngữ của doanh nhân: Không có cạnh tranh thì không có phát triển, giống như một tổ chức: Không thi đua thì không bao giờ tiến bộ!

Niên độ 2019 - 2020, chúng tôi lập kỷ lục khi xuất khẩu trên 250.000 tấn đường, và kế hoạch của TTC niên độ 2020 - 2021 sẽ xuất khẩu trên 350.000 tấn.

Từ đó thấy rằng, Việt Nam không phải là cường quốc về ngành đường nhưng lại xuất khẩu được một lượng đường đáng tự hào, khi chúng ta nhập khẩu đường thô về để chế biến sâu rồi xuất khẩu.

TTC xuất khẩu đường ăn kiêng, đường Organic, đường lỏng. Giống như Singapore họ không có đường bay quốc nội nhưng vẫn là cường quốc về hàng không. Việt Nam không phải là cường quốc mía đường nhưng lại tham gia xuất khẩu đường với tỷ trọng lớn.

Qua đó để thấy các doanh nghiệp mía đường phải tự mình thích nghi, nghiên cứu để đầu tư sản xuất ra những mặt hàng mà thị trường cần.

Bản thân TTC đã nhận thức ra vấn đề này, chúng tôi đã chuẩn bị từ 5 năm trước chứ không phải bây giờ đâu!

Liên quan đến bài toán cạnh tranh với các nước khác vốn được xem là cường quốc về mía đường, ông có tự tin về việc ngành mía đường TTC sẽ sánh ngang với các quốc gia này không?

Ông Đặng Văn Thành: Vấn đề sánh ngang thì tôi không dám nói vì tổng sản lượng hàng năm của các nước như Brazil, Ấn Độ, Thái Lan rất lớn. Nhưng mình cũng tự hào nằm trong nhóm các quốc gia xuất khẩu đường trên thế giới. Nếu nhà nước quan tâm đến vấn đề nhập đường thô thì chúng tôi sẽ luyện đường thô đưa ra những sản phẩm mang đặc thù, đặc trưng của Việt Nam để xuất khẩu.

Trước đây, chưa gia nhập ATIGA, một nhà máy đường chỉ hoạt động từ 3 - 3,5 tháng, nhưng khi hội nhập thì nhà máy đường TTC hoạt động tới 10 tháng. Như vậy, giá trị khấu hao nhà máy được kéo ra, lao động được làm thêm bởi chúng tôi nhập đường thô về chế biến ra những sản phẩm rất cạnh tranh.

Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện thú vị này!