Công nghệ tưới phun mưa trên cây cà phê đang giúp người dân giảm được rất nhiều chi phí sản xuất, tăng năng suất, chất lượng cà phê. Ảnh: Tuấn Anh.
Hiện nay, sản xuất nông nghiệp ở Tây Nguyên đang chịu nhiều ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, nhất là hạn hán, gây ra tình trạng thiếu nước cho nhiều cây trồng, trong đó có cà phê. Vì vậy, việc áp dụng mô hình tưới tiên tiến, tiết kiệm nước đang là giải pháp nhằm nâng cao giá trị sản xuất và ứng phó với biến đổi khí hậu.
Giảm rất nhiều chi phí nhờ tưới tiết kiệm
Những ngày này thời tiết đang hanh khô, rất nhiều vườn cà phê tại huyện Đăk Hà (tỉnh Kon Tum) ngày càng héo úa. Tuy nhiên, vườn cà phê 7ha của gia đình ông Hoàng Danh Chuyền (thôn 7, xã Hà Mòn, huyện Đăk Hà) vẫn xanh tươi mơn mởn. Có được điều này là nhờ hệ thống tưới phun mưa tận gốc mà gia đình ông được nhà nước hỗ trợ theo hình thức đối ứng cách đây hơn 3 năm.
Ông chuyền cho biết, hệ thống tưới tiết kiệm trên cây cà phê đã mang đến quá nhiều lợi ích. Trước đây chưa sử dụng hệ thống tưới tiết kiệm, 1ha cà phê chỉ cho năng suất 15 tấn tươi, còn hiện tại năng suất đạt trên 20 tấn.
Đặc biệt, hệ thống tưới tiết kiệm giúp gia đình rất nhàn hạ trong việc chăm sóc cà phê và chi phí thuê nhân công cũng chỉ bằng ¼ so với trước đây. Cụ thể, trước đây 1ha ông Chuyền phải thuê 4 ca tưới, hết 800 ngàn đồng/ngày, còn hiện tại chỉ cần 1 người tưới là đủ.
Hệ thống tưới phun mưa tận gốc giúp tiết kiệm lượng nước tưới và gốc cây cà phê luôn giữ được độ ẩm cần thiết. Trong khi đó, trước đây gia đình cũng từng sử dụng hệ thống tưới béc quay trên cao mất rất nhiều nước nhưng hiệu quả không cao.
Dưới cái năng chói chang, vườn cà phê của gia đình ông Hoàng Danh Chuyền (thôn 7, xã Hà Mòn, huyện Đăk Hà) vẫn rất xanh tốt. Ảnh: Tuấn Anh.
“Với 1ha, sử dụng béc quay trên cao phải tưới mất hơn 30 tiếng nhưng nước bị thất thoát nhiều. Còn với hệ thống tưới tiết kiệm phun mưa tận gốc chỉ mất chưa đến 20 tiếng cho 1 đợt tưới là đủ lượng nước cho cây cà phê”, ông Chuyền chia sẻ.
Hiện nay xã Hà Mòn có tới hơn 3.000ha cà phê nhưng chủ yếu vẫn đang áp dụng tưới béc quay trên cao, trong khi diện tích áp dụng tưới phun mưa tận gốc không đáng kể.
Ông Nguyễn Tri Sáu, Giám đốc HTX Nông nghiệp - Sản xuất và Thương mại Sáu Nhung (huyện Đăk Hà) cho biết, hiện nay các thành viên trong HTX đã lắp đặt hệ thống tưới phun mưa tận gốc trên cây cà phê được hơn 40ha. Trong đó, riêng gia đình ông lắp đặt được gần 10ha. Nhận thấy hệ thống tưới tiết kiệm mang lại nhiều hiệu quả nên các hộ dân nơi đây khi thực hiện tái canh cà phê đã mạnh dạn đầu tư lắp đặt.
“Với hệ thống tưới phun mưa tận gốc, người dân đã giảm được chi phí cho vườn cà phê rất lớn, tiết kiệm được ¾ lượng nước tưới, cũng như tiết kiệm phân bón, nhân công chăm sóc…, nhất là trong thời điểm khô hạn”, ông Sáu chia sẻ.
Những vườn cà phê tái canh sử dụng công nghệ tưới tiết kiệm của các thành viên HTX Sáu Nhung. Ảnh: Tuấn Anh.
Cũng theo ông Sáu, trước đây, các thành viên trong HTX chủ yếu sử dụng béc tưới trên ngọn, điều này gây lãng phí nguồn nước rất lớn. Chưa kể vào mùa khô nhiều gió như hiện nay, sử dụng béc trên ngọn rất dễ gây thất thoát nguồn nước, làm nhiều gốc cà phê không đón nhận được nước tưới. Bên cạnh đó, tưới béc trên ngọn sẽ mất rất nhiều thời gian, tốn nhiều chi phí như tiền điện, nhân công…
“Với mục tiêu chuyển đổi sang nền nông nghiệp xanh, việc tiết giảm chi phí nhiên liệu đang được các thành viên trong HTX hướng đến để nhắm đến thị trường xuất khẩu. Chính vì vậy, lắp đặt hệ thống tưới tiết kiệm trên cây cà phê cũng nằm trong tiêu chí tiết giảm nguồn nhiên liệu, hướng đến phát triển bền vững”, ông Sáu chia sẻ.
Phủ rộng hệ thống tưới tiết kiệm
Tại khu vực xã Ia Mơ Nông và Ia Ka (huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai), tình trạng khô hạn đã khiến nguồn nước các sông, ao, hồ ngày càng cạn kiệt. Do hạn chế nguồn nước tưới nên nhiều vườn cà phê nơi đây trở nên úa vàng.
Do ảnh hưởng khô hạn nên vườn cà phê nhà anh Siu Bốp ở làng Mnông Yố 2 (xã Ia Ka, huyện Chư Păh) lá ủ rũ dưới cái nắng chói chang. Ngay lập tức, anh Siu Bốp ra mở khóa nước từ hệ thống tưới phun mưa tận gốc hướng ra vườn cà phê của mình. Chỉ trong chốc lát, làn nước mát rượi đã phun đều vào từng gốc cà phê.
Anh Siu Bốp cho biết, mọi năm, anh phải tốn 10 ngày liên tục, làm từ sáng tới tối đêm mới hoàn thành một đợt tưới cho hơn 2 nghìn cây cà phê. Còn bây giờ, chỉ cần vài lần mở khóa, hệ thống tưới tiết kiệm sẽ thay thế toàn bộ sức người.
Tưới phun mưa tận gốc tại vườn cà phê của HTX Ia Mơ Nông. Ảnh: Tuấn Anh.
"Trước đây chưa có hệ thống tưới bằng béc tự động, gia đình phải tưới dí kiểu truyền thống, trung bình 1ha mất 4 - 5 ngày. Với hệ thống tưới tiết kiệm tự động, chỉ 1 - 2 ngày đã tưới xong, không phải tốn công, điện, nước. Mình bật máy tưới xong rồi bón phân dễ dàng hơn, không khó khăn như trước nữa”, anh Siu Bốp chia sẻ.
HTX Sản xuất - Thương Mại - Dịch vụ - Du lịch nông nghiệp Ia Mơ Nông (xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Păh) có trên 400ha cà phê của gần 300 hộ thành viên tham gia.
Theo ông Lê Văn Thanh, Giám đốc HTX, trước tình hình khô hạn ngày càng khốc liệt, việc sử dụng hệ thống tưới tiết kiệm vừa bảo đảm được tài nguyên nước, vừa đạt hiệu quả cao cho vườn cà phê.
Tuy nhiên, việc đầu tư hệ thống tưới tiết kiệm cho vườn cà phê của HTX cũng không dễ dàng bởi nhiều hộ gặp khó khăn về tài chính. Hơn nữa, không ít chủ vườn là đồng bào dân tộc thiểu số, trước giờ chỉ quen kéo vòi nước tưới theo kiểu truyền thống, chưa thực sự tin vào hiệu quả của hệ thống tưới tiết kiệm. Chính vì vậy, cần phải có thời gian để tuyên truyền, vận động, thậm chí làm mẫu cho bà con tin tưởng và học theo.
Hệ thống tưới tiết kiệm đang mang lại hiệu quả kinh tế rất lớn cho người dân trồng cà phê. Đơn cử, khi người dân tưới dí truyền thống phải mất trung bình 400 lít nước cho 1 gốc cà phê, trong khi tưới phun mưa tận gốc sử dụng rất ít nước. Chưa kể, thấy cây cà phê thiếu nước lúc nào thì hệ thống tưới tiết kiệm có thể chủ động đáp ứng kịp thời, giúp cà phê luôn xanh tốt. Tưới tiết kiệm đã giảm được rất nhiều chi phí về nhân công, điện, phân bón.
“Thời gian tới, chúng tôi sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, vận động đầu tư hệ thống tưới tiết kiệm để tăng hiệu quả trong sản xuất cà phê. Mặt khác, HTX sẽ tận dụng các nguồn kinh phí hỗ trợ từ trung ương và địa phương để lắp đặt cho các hộ dân hướng đến phát triển cà phê bền vững, nâng cao giá trị xuất khẩu”, ông Thanh chia sẻ.
Ông Nguyễn Công Sơn, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Chư Păh cho biết, những năm qua, huyện đã thay thế những giống cà phê năng suất thấp bằng các giống cà phê có năng suất, chất lượng cao như TRS1, TR9, TR4, xanh lùn... phù hợp với thổ nhưỡng và khí hậu trên địa bàn huyện. Bên cạnh đó, mô hình tưới phun mưa tận gốc trên cây cà phê cũng được áp dụng rộng rãi với diện tích hàng trăm ha tại các xã Ia Ka, Ia Mơ Nông và Nghĩa Hòa.
Mô hình tưới nước tiết kiệm đã giúp giảm lượng nước tưới so với tưới truyền thống nhưng vẫn đảm bảo thấm đều, đủ nước giúp cây cà phê sinh trưởng, phát triển tốt ngay trong mùa khô.
