Khuyến nông cộng đồng: Làn gió mới cho khuyến nông cơ sở

Ngày 23/3 tại TP Nha Trang (Khánh Hòa), Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam chủ trì hội thảo đánh giá kết quả hoạt động của Đề án “Nâng cao hiệu quả hoạt động công tác khuyến nông trên cơ sở kiện toàn mô hình tổ khuyến nông cộng đồng”.

Khởi sắc chỉ sau một năm ra đời

Ngày 25/3/2022, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT ban hành Quyết định số 1094 phê duyệt Đề án “Nâng cao hiệu quả hoạt động công tác khuyến nông trên cơ sở kiện toàn mô hình tổ khuyến nông cộng đồng” nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động khuyến nông theo hướng đa dạng hóa chức năng và loại hình hoạt động khuyến nông, phát triển dịch vụ khuyến nông theo hướng xã hội hóa, tích hợp đa giá trị để tạo ra giá trị gia tăng và hiệu quả kinh tế cho các đối tượng tham gia khuyến nông.

Sau 1 năm triển khai đề án tổ khuyến nông cộng đồng, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, các đơn vị liên quan thuộc Bộ NN-PTNT và hệ thống Khuyến nông toàn quốc, các doanh nghiệp, 13 tỉnh nằm trong vùng nguyên liệu đã tích cực vào cuộc, đạt nhiều kết quả khả quan và vượt ra khỏi khuôn khổ một đề án.

Ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cho biết, đến nay, 13 tỉnh trong Đề án đã thành lập được 26 tổ khuyến nông cộng và 123 tổ khuyến nông cộng đồng tại các vùng nguyên liệu.

Đề án cũng lan tỏa mạnh mẽ khi có thêm 12 tỉnh ngoài Đề án cũng đã thành lập các tổ khuyến nông cộng đồng như: Hải Phòng 132 tổ; Hậu Giang 50 tổ... Tại tỉnh Quảng Nam, cũng đang thành lập tổ khuyến nông cộng đồng và phấn đấu đến năm 2024 sẽ có 100% xã có tổ khuyến nông cộng đồng.

Quảng Trị là là một trong 13 tỉnh thực hiện Đề án, theo đại diện Trung tâm Khuyến nông tỉnh này, đến nay, toàn tỉnh đã thành lập được 80 tổ khuyến nông cộng đồng, chiếm 80% tổng số xã với khoảng 600 thành viên.

Đối với 2 tổ khuyến nông cộng đồng thí điểm, mỗi tổ có 7 thành viên gồm cán bộ khuyến nông cấp tỉnh, huyện, khuyến nông viên, HTX… Trong đó, trưởng trạm khuyến nông cấp huyện làm tổ trưởng; cán bộ khuyến nông tỉnh làm tổ phó hỗ trợ và thành viên là các thành phần còn lại.

Đối với 8 tổ khuyến nông cộng đồng mở rộng, bình quân mỗi tổ có 7 thành viên gồm cán bộ tại cơ sở (xã) do phó chủ tịch xã làm tổ trưởng; khuyến nông viên hoặc cán bộ phụ trách nông nghiệp làm tổ phó và thành viên là các cán bộ thuộc hội nông dân, hội phụ nữ, cựu chiến binh, thanh niên, thú y xã, doanh nghiệp, HTX, nông dân sản xuất giỏi trong địa bàn xã.

Theo Trung tâm Khuyến nông Quảng Trị, thời gian qua, tổ khuyến nông cộng đồng bước đầu đã phát huy vài trò của mình. Chẳng hạn, tổ khuyến nông cộng đồng cụm Vĩnh Linh - Gio Linh - Cam Lộ đã thực hiện tập huấn cho nông dân về khoa học kỹ thuật mới; thống kê diện tích rừng trồng để có định hướng, tư vấn, hỗ trợ nông dân, HTX phát triển, sản xuất theo các tiêu chuẩn FSC, PEFC, VFSC...

Bên cạnh đó, tổ khuyến nông cộng đồng này còn đang hướng dẫn HTX Thủy Ba Tây (xã Vĩnh Thủy) xây dựng, quy hoạch 21ha rừng trồng theo tiêu chuẩn. Cùng với đó, hướng dẫn các tổ quản lý, vận hành máy bay không người lái ở Vĩnh Long, Vĩnh Thủy (Vĩnh Linh); Trung Sơn, Gio Quang (Gio Linh) và Cam Thủy (Cam Lộ) xây dựng kế hoạch bay dịch vụ, phun thuốc BVTV cho nông dân sản xuất vụ trong vụ đông xuân 2022 - 2023.

Đặc biệt, tháng 10/2022, đại diện các tổ khuyến nông cộng đồng đã ký kết biên bản ghi nhớ về hợp tác với Công ty Tiến Phong Cam Lộ để xây dựng và tiêu thụ sản phẩm rừng trồng vùng nguyên liệu…

Doanh nghiệp tâm đắc, đánh giá cao

Gia Lai cũng là một trong 13 tỉnh thực hiện Đề án, sau 1 năm triển khai, đến nay, tỉnh này đã tành lập 20 tổ khuyến nông cộng đồng.

Ông Hoàng Thi Thơ, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Gia Lai cho biết, thời gian qua, tổ khuyến nông cộng đồng phối hợp với Công ty TNHH Vĩnh Hiệp (Gia Lai), các HTX trong vùng nguyên liệu cà phê đã hướng dẫn nông dân sản xuất cà phê, hồ tiêu theo hướng tiêu chuẩn bền vững, hạn chế sử dụng phân bón hóa học, thuốc BVTV độc hại trong sản xuất và hạn chế sử dụng thuốc trừ cỏ trong vườn. Đồng thời khuyến khích, hướng dẫn bà con sản xuất theo hướng an toàn, hữu cơ, sinh học, cũng như Xây dựng chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ giữa nông dân, HTX và doanh nghiệp.

Ông Thái Như Hiệp, Giám đốc Công ty TNHH Vĩnh Hiệp bày tỏ rất tâm đắc khi Bộ NN-PTNT quan tâm xây dựng đề án tổ khuyến nông cộng đồng.

Là doanh nghiệp xuất khẩu cà phê đứng tốp 2 tại Việt Nam, cũng là đối tác xuất khẩu, nhà cung ứng cà phê uy tín và có trách nhiệm trong nhiều năm qua, với hơn 60% sản lượng cà phê bán ra trên thị trường đạt các chứng nhận sản xuất bền vững toàn cầu, vì vậy ông Hiệp cho rằng, tổ khuyến nông cộng đồng sẽ hỗ trợ, giúp doanh nghiệp xây dựng vùng nguyên liệu sạch, chất lượng.

Vì vậy trong thời gian tới, Công ty TNHH Vĩnh Hiệp sẽ tiếp tục hợp tác với tổ khuyến nông cộng đồng tổ chức liên kết sản xuất, hình thành vùng nguyên liệu cà phê bền vững đạt tiêu chuẩn quốc tế, phục vụ nội tiêu và xuất khẩu...

Tại hội thảo, các đại biểu cho rằng, để tiếp tục phát huy vai trò tổ khuyến nông cộng đồng, cần đẩy mạnh đào tạo, nâng cao năng lực cho cán bộ khuyến nông. Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cần nghiên cứu, xây dựng cơ chế chính sách hỗ trợ nguồn kinh phí ban đầu cho các tổ khuyến nông cộng đồng hoạt động hiệu quả; sớm kiện toàn hệ thống khuyến nông từ Trung ương đến cơ sở, thống nhất theo một mô hình từ cơ chế chính sách, hoạt động khuyến nông góp phần xây dựng nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong thời kỳ mới.

Tiếp tục duy trì, nhân rộng

Tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam rất vui khi khuyến nông ở cộng đồng bước đầu được đề cao và bắt đầu thấy được vài trò của hệ thống khuyến nông cơ sở.

Theo Thứ trưởng Trần Thanh Nam, xây dựng đội ngũ khuyến nông cơ sở theo mô hình tổ khuyến nông cộng đồng không phải trên lý thuyết mà phải xây dựng làm sao giúp cho lực lượng khuyến nông cơ sở có thu nhập ổn định và sống được bằng nghề khuyến nông. Đây cũng là mong muốn của lãnh đạo Bộ NN-PTNT và các lãnh đạo bộ, ban, ngành.

“Chúng ta phải tạo điều kiện cho lực lượng khuyến nông cơ sở làm tốt nhiệm vụ khuyến nông mà hiện nay cơ sở rất cần”, Thứ trưởng Nam nói và cho biết, hiện nay việc triển khai chính sách về lĩnh vực ngành nông nghiệp từ Chính phủ xuống Bộ, xuống tỉnh, huyện nhưng khi xuống tới cấp xã lại rất hạn chế. Bởi cấp xã hiện nay chỉ có 1 biên chế về khuyến nông viên nhưng đảm nhiệm nhiều lĩnh vực nên không xuể. Do đó có thể nói rất thiếu đội ngũ triển khai chính sách cụ thể để hướng dẫn nông dân.

Thời gian qua, nhiều tỉnh thành lập các trung tâm dịch vụ ở cấp huyện nhưng đội ngũ này chỉ làm tư vấn, dịch vụ để có nguồn thu, chứ không gánh chức năng khuyến nông. Do đó, Thứ trưởng Trần Thanh Nam rằng, việc củng cố, phát huy vai trò hệ thống khuyến nông tại các địa phương là rất quan trọng. Không chỉ giúp địa phương tổ chức lại sản xuất, hỗ trợ, hợp tác cùng các HTX, tổ hợp tác, thông tin giá cả thị trường, hướng dẫn nông dân trồng cây gì, bán ở đâu..., mà còn giúp bà con thực hiện ứng dụng tiến bộ KH-KT, chuyển đổi số, tư vấn, liên kết xây dựng vùng nguyên liệu, xây dựng nông thôn mới…

Tại hội thảo, Thứ trưởng Trần Thanh Nam đã trao bộ tài liệu đào tạo khuyến nông cộng đồng cho 13 tỉnh vùng nguyên liệu tham giá đề án.

Theo Thứ trưởng Trần Thanh Nam, sau 1 năm xây dựng đề án phát triển khuyến nông cộng động cơ sở, Bộ NN-PTNT mong muốn tiếp tục duy trì lực lượng này và hỗ trợ phát triển rộng hơn lực lượng này tại cơ sở để là “cánh tay nối dài” cho ngành nông nghiệp.

Đối với kiến nghị nâng cao năng lực, cũng như có chính sách hỗ trợ cho lực lượng tổ khuyến nông cộng đồng, Thứ trưởng Nam cho rằng rất cần thiết. Tuy nhiên trước mắt, cần cứ từng bước khôi phục và làm tốt vài trò của khuyến nông cơ sở. Sau đó, sẽ nghiên cứu và có đề xuất, xây dựng chính sách hỗ trợ cho phù hợp. Tuy nhiên, việc xây dựng chính sách nên theo hướng xã hội hóa, thu hút các các doanh nghiệp tham gia hỗ trợ.