Nghệ nhân Biện Cư giới thiệu sản phẩm làm ra của làng nghề đúc đồng Phú Lộc Tây. Ảnh: Kim Sơ.
Làng nghề đúc đồng Phú Lộc Tây, thị trấn Diên Khánh, huyện Diên Khánh là một trong những làng nghề truyền thống hiếm hoi và duy nhất sản xuất sản phẩm thờ cúng bằng đồng ở Khánh Hòa. Đây là làng nghề đã có lịch sử hàng trăm năm.
Theo các nghệ nhân đúc đồng ở đây, cứ từ giữa tháng 10 âm lịch, làng nghề đúc đồng “đỏ lửa” để cho những sản phẩm thờ cúng như lư hương, đài đựng nước, chân đèn, quả bồng…phục vụ nhu cầu Tết.
Với đôi bàn tay khéo léo của các nghệ nhân, những sản phẩm bằng đồng tinh xảo, có giá trị độc đáo và chất lượng nên được các tiểu thương các tỉnh từ Thừa Thiên Huế vào đến Bình Thuận và TP. HCM, Hà Nội đặt hàng.
Tuy nhiên khác khẳn không khí nhộn nhịp cả ngày lẫn đêm của những năm trước, thời điểm này làng nghề đúc đồng Phú Lộc Tây trầm lắng, các lò lửa chỉ sản xuất cầm chừng để duy trì nghề truyền thống.
Nghệ nhân Biện Cư, Phó Giám đốc Hợp tác xã đúc đồng Phú Lộc cho biết, do ảnh hưởng dịch Covid-19 nên các đơn hàng đặt hàng đúc đồng năm nay không nhiều dù đã vào tháng Chạp Âm lịch. Hiện một số hộ chỉ sản xuất cầm chừng hoặc chỉ làm theo đơn hàng nhỏ lẻ. Trong khi mọi năm trước không ảnh hưởng dịch bệnh thì từ giữa tháng 10 âm lịch, các lò đúc đồng phải làm cả ngày lẫn đêm cho kịp. Có năm chỉ giữa tháng Chạp âm lịch đã không còn hàng để bán. Còn năm nay, người dân trong làng chỉ làm ban ngày nhưng công việc cũng không nhiều.
Ông Trần Vĩnh Thảnh, ở tổ dân phố Phú Lộc Tây 1 cho biết, các đơn hàng năm nay gia đình ông bị sụt giảm mạnh. Ảnh: Kim Sơ.
Theo ông Cư, làng hiện có khoảng 40 hộ làm nghề nhưng chỉ có khoảng 10 hộ tự làm khuôn rồi đúc, còn lại là nhận gia công sản phẩm.
Theo tìm hiểu chúng tôi, để tạo ra một sản phẩm hoàn chỉnh, các nghệ nhân đúc đồng phải trải qua nhiều công đoạn như khuôn đúc; nung khuôn, nấu đồng và rót đồng vào khuôn và gia công cắt, gọt, tiện, làm gai, đánh bóng…rất tỉ mỉ.
Đang lau chùi bóng bộ chân đèn bằng đồng cho khách hàng, ông Trần Vĩnh Thảnh, ở tổ dân phố Phú Lộc Tây 1 (thị trấn Diên Khánh), cho biết, vụ tết năm nay gia đình thất thu vì chỉ có 2 mối hàng, tương ứng đơn hàng 70-80 bộ chân đèn, giảm hơn 60% đơn hàng so với thời điểm chưa ảnh hưởng dịch bệnh.
Không chỉ đơn hàng giảm mạnh mà khó khăn nữa đối với người làm nghề đúc đồng đó là giá nguyên liệu tăng mạnh. Cụ thể, giá đồng năm ngoái chỉ từ 90.000 - 95.000 đồng/kg nay từ 120.000 -125.000 đồng/kg. Bên cạnh đó giá chất đốt và các nguyên liệu khác cũng tăng.
Trong khi đó những người nhận gia công hàng cho các lò đúc cũng buồn so vì số tiền nhận trong ngày ít ỏi. Ông Trần Thiện cho biết do dịch bệnh nên thị trường ế ẩm, sản phẩm ít dẫn đến tiền công mỗi ngày ông chỉ kiếm khoảng 200 ngàn đồng, trong khi mấy năm trước từ 300.000 - 350.000 đồng/ngày.
Theo ông Cư, một bộ đèn thờ cúng làng nghề thường sản xuất bao gồm 2 chân đèn, 1 bát hương, 2 đài nước, 1 quả bồng. Ngoài ra, người dân trong làng còn làm thêm các đồ vật theo yêu cầu của khách hàng như bình hoa, tượng Bác Hồ, các vật dụng thờ cúng, đồ dùng sinh hoạt hàng ngày…Tuy nhiên, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, cộng với giá nguyên liệu tăng, việc sản phẩm tiêu thụ chậm khiến người dân làng nghề đúc đồng hơn 200 năm tuổi lo lắng vì một cái tết buồn.
