Căng phổi ... hít bụi than
Nằm đối diện với bãi tập kết, sang, hạ tải than của chi nhánh Công ty TNHH Nam Tiến, sát quốc lộ 15D, ngôi nhà của vợ chồng anh Hồ Văn Phim và chị Hồ Thị Lập tại thôn A Đeng, xã A Ngo, huyện Đkrông (tỉnh Quảng Trị) suốt ngày đóng cửa. Nhưng bụi than vẫn theo các kẽ hở bay vào bám đầy trên sàn nhà, giường chiếu và các vật dụng.
Bụi than hiện diện ở khắp nơi khiến cuộc sống người dân thôn A Đeng ngộp thở. Ảnh: Võ Dũng.
“Đóng cửa kín mít, ngày lau nhà 2-3 lần nhưng vẫn không ngăn được bụi than. Ở đây ngộp thở vì ô nhiễm môi trường! Thương nhất là 3 đứa con đang nhỏ, sợ chúng sẽ phát bệnh vì bụi than”, anh Phim than thở.
Xung quanh nhà anh Phim, than bám từng lớp dày trên mặt sân, chân tường và các lối đi. Mương nước dọc quốc lộ 15D, khe nước từ trên núi cao xuống, bụi than đọng thành từng đám; nước đen ngòm. Bụi than hiện diện ở khắp nơi; theo các khe nước đầu nguồn suối A Đeng, đổ về sông Đakrông, chảy về vùng hạ lưu.
Bãi tập kết, sang, hạ tải than của chi nhánh Công ty TNHH Nam Tiến (Công ty Nam Tiến) nằm phía trên quốc lộ 15D. Ngay phía dưới là một ngôi nhà đã được phá dỡ. Chủ nhân của ngôi nhà này không thể chịu được ô nhiễm nên đã nhượng lại đất cho Công ty Nam Tiến và chuyển đến địa bàn khác sinh sống. Nhà anh Phim ở phía dưới quốc lộ 15D. Khi trời nắng và tạnh ráo, các phương tiện lưu thông qua, bụi cuốn mù mịt, bay cả vào nhà. Trời mưa, nước bẩn từ đường, từ các mương dẫn nước tràn vào sân, vào nhà. Sống trong tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng nhưng gia đình anh Phim không còn sự lựa chọn nào khác.
“Nhiều nhà bỏ đi rồi. Em trai mình cũng đi tìm chỗ khác để ở. Mình sống trong ngôi nhà chống lũ Nhà nước cho, không có điều kiện chuyển đi nơi khác. Nhưng sống ở đây thì sớm muộn cũng chết vì bụi than thôi”, anh Phim chỉ về phía ngôi nhà hoang của người em trai với vẻ bất lực.
Bàn tay anh Phim dính đầy bụi than sau khi xoa xuống sàn nhà. Ảnh: Võ Dũng.
Không chỉ gia đình anh Phim, rất nhiều hộ dân ở các xã A Ngo, A Bung, Tà Rụt… sống dọc quốc lộ 15 D đang cùng chung số phận. Các trường học, cửa hàng kinh doanh buôn bán trên tuyến đường này cũng khổ sở vì bụi than. Một số hộ dân không chịu được bụi đã tưới nước trên đường khiến nước than trào xuống mương nước.
Từ thôn A Đeng đến ngã ba A Bung (xã A Bung) có 2 trường học nằm cạnh quốc lộ 15D. Vào giờ ra chơi, các giáo viên phải cho học sinh ngồi trong phòng học, đóng kín cửa nhưng bụi vẫn phát tán và bám vào bàn ghế, đồ dùng. Quốc lộ 15D hẹp, nhiều khúc cua, đi qua nhiều khu dân cư, công sở. Xe rơ moóc, container lưu thông suốt ngày tiềm ẩn nguy cơ tai nạn rất cao.
Chủ nhân đã bỏ đi vì bụi than, ngôi nhà hoang trở thành nơi dê, bò trú ngụ. Ảnh: Võ Dũng.
Tại điểm trường La Lay, thuộc Trường Tiểu học và THCS A Ngo, vào cuối giờ chiều, khi các em học sinh tan học cũng là thời điểm lượng xe chở than lưu thông rất lớn gây nguy cơ mất an toàn. Trời không mưa nhưng để đi xe máy về nơi ở, các giáo viên phải mang áo mưa để tránh bụi than.
Cuộc sống, sinh hoạt của người dân tại các xã A Bung, A Ngo, Tà Rụt… bị đảo lộn và ảnh hưởng nghiêm trọng do bụi than gây ra.
Công ty Nam Tiến hoạt động khi chưa đủ thủ tục pháp lý
Hoạt động vận chuyển, sang, hạ tải than từ Lào về Việt Nam qua cửa khẩu quốc tế La Lay đã diễn ra từ nhiều năm nay. Công ty Nam Tiến có bãi tập kết, sang, hạ tải than tại thôn A Đeng, hàng ngày nhiều xe ra vào bãi.
Bãi tập kết, sang, hạ tải than của Công ty Nam Tiến nằm phía trên quốc lộ 15D gây ra rất nhiều hệ lụy về môi trường. Ảnh: Võ Dũng.
Hoạt động với tần suất, lưu lượng lớn của các xe rơ moóc vận chuyển than của 2 đơn vị này đã gây nên tình trạng ô nhiễm môi trường; bụi than bay mù trời, rơi vãi tràn xuống mương dẫn nước trên toàn tuyến quốc lộ 15D.
Ông Hồ Văn Lập, Phó Chủ tịch UBND xã A Ngo cho hay, qua tiếp xúc cử tri, rất nhiều người dân đã phản ánh về tình trạng ô nhiễm môi trường do hoạt động vận chuyển than đá gây ra. UBND xã A Ngo đã đề xuất với các công ty cần phải có các giải pháp để đảm bảo vấn đề môi trường và an toàn giao thông nhưng vẫn chưa được giải quyết triệt để.
Bụi than khiến người dân sống cạnh quốc lộ 15D thường xuyên phải tưới nước. Ảnh: Võ Dũng.
Theo thông tin từ Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Đakrông, sau một thời gian hoạt động, bãi tập kết, sang, hạ tải than của Công ty Nam Tiến đã được đưa vào quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; được cấp chủ trương đầu tư. Tuy nhiên, Công ty Nam Tiến chưa hoàn thành các thủ tục pháp lý, chưa có giấy phép bảo vệ môi trường (DTM) theo quy định. Nhiều lần, đoàn kiểm tra liên ngành của huyện Đakrông đã đi kiểm tra và ghi nhận tình trạng ô nhiễm môi trường, chủ yếu xẩy ra tại bãi tập kết, nguồn nước. Cơ quan chức năng cũng đã nhiều lần nhắc nhở.
Điều lạ lùng là, sau khi người dân phản ánh, chính quyền có kiến nghị, báo chí thông tin về tình trạng ô nhiễm môi trường, UBND tỉnh Quảng Trị vẫn cho phép công ty này vừa vận hành vừa hoàn thiện các thủ tục pháp lý.
Ông Đoàn Mạnh Hùng, Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Đakrông cho biết, hoạt động vận tải than trong thời gian qua không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn ảnh hưởng đến kết cấu hạ tầng giao thông. Vấn đề này không thể giải quyết triệt để trong ngày một, ngày 2. Các cơ quan chức năng cần kiểm tra hết sức chặt chẽ hoạt động tập kết, sang, hạ tải và vận chuyển than.
Lưu lượng xe chở than qua lại lớn tiềm ẩn nguy cơ gây tai nạn khi dọc quốc lộ 15D có nhiều cơ quan, công sở, trường học và nhà dân. Ảnh: Võ Dũng.
Cũng theo ông Hùng, vấn đề kiểm soát phương tiện vận tải là của ngành giao thông. Ngành nông nghiệp và môi trường chỉ là cơ quan phối hợp. Nếu các phương tiện vận chuyển không đảm bảo thì nên dừng việc thông quan.
“Cũng có những đề xuất cho rằng đơn vị tập kết, vận chuyển, sang, hạ tải than cần trích lập quỹ để khắc phục tình trạng ô nhiễm. Nhưng điều này không nằm trong quy định. Về lâu về dài vẫn cần đầu tư hạ tầng giao thông, phải xây dựng tuyến đường riêng cho hoạt động vận tải than từ La Lay về cảng Mỹ Thủy”, ông Đoàn Mạnh Hùng, Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Đakrông.
