Jan Kuciak, 27 tuổi, và hôn thê Martina Kusnirova ngày 25/2/2018 bị bắt chết tại nhà riêng. Đây là vụ sát hại nhà báo đầu tiên trong lịch sử Slovakia. Vụ tấn công, theo cảnh sát là có dấu hiệu của một vụ giết người theo hợp đồng, khiến cả đất nước Slovakia chấn động.
 |
| Jan Kuciak và bạn gái Martina Kusnirova. Ảnh: Natemat.pl. |
Bài viết cuối cùng của Kuciak, được xuất bản sau khi anh qua đời, đã vạch ra những mối liên kết giữa mafia Italy và những nhân vật thân cận với Thủ tướng Slovakia Robert Fico. Tiêu đề bài viết ghi: “Mafia Italy ở Slovakia, xúc tu đã vươn tới cả chính trường”. Bài viết với tiêu đề ấn tượng, dù chưa hoàn thiện, vẫn đứng ở vị trí cao nhất trên trang tin aktuality.sk do chính Jan Kuciak lập ra.
Kuciak cáo buộc các doanh nhân Italy, móc nối với tổ chức tội phạm khét tiếng vùng Calabrian mang tên 'Ndrangheta, đã vươn chân rết tới Slovakia. Cây bút điều tra trẻ tuổi cho rằng băng đảng đến từ Italy đã dành nhiều năm lập ra các dự án ma để biển thủ tiền trợ cấp của Liên minh châu Âu (EU) cho khu vực tương đối nghèo giáp biên giới Ukraine này.
Theo BBC, những người mà Kuciak cáo buộc đã nuôi dưỡng mối quan hệ kinh doanh với nhiều quan chức cấp cao Slovakia, trong đó, một gương mặt là cựu người mẫu nổi tiếng tên Maria Troskova, “cố vấn trưởng” của Thủ tướng Fico. Một người khác là cấp trên cũ của Troskova, Viliam Jasan, thư ký Hội đồng An ninh Quốc gia Slovakia.
Cả hai người đều tuyên bố rút khỏi vai trò của họ trong chính phủ ngay lập tức cho tới khi vụ án được điều tra rõ ràng. Bộ trưởng Văn hóa Marek Madaric, thành viên thuộc đảng Dân chủ Xã hội SMER của Thủ tướng Fico, cũng từ chức. Madaric nhấn mạnh trước vụ sát hại Kuciak, đây là lựa chọn duy nhất của ông trên cương vị bộ trưởng.
Tại một cuộc họp báo không lâu sau cái chết của Kuciak, phát biểu bên cạnh một bàn chất đầy tiền trị giá hàng triệu euro, phần thưởng chính phủ dành cho những ai cung cấp thông tin giúp bắt giữ những kẻ sát nhân, Thủ tướng Fico tỏ thái độ cương quyết.
“Đừng liên hệ những người vô tội với một vụ giết người kép khi chưa có bằng chứng”, ông Fico nói trước các phóng viên. “Đó là hành động vượt quá lằn ranh và nó không hề hài hước”, Thủ tướng Slovakia tuyên bố, dường như nhằm phát đi thông điệp cảnh báo tới truyền thông cũng như các phe phái đối lập không dùng vụ án để chống lại ông.
Đối với Monika Todova, phóng viên điều tra cho báo Dennik N, một người bạn của Jan Kuciak, cô vẫn cảm thấy sốc.
“Những thông tin về việc mafia có liên quan tới cái chết của Kuciak nghe cứ như chuyện khoa học viễn tưởng”, Todova nói. “Nhưng nó giống như bạn sống trong một giấc mơ và tỉnh dậy vào thứ hai rồi nghe tin Jan đã chết, ai đó đã sát hại anh ấy tại nhà riêng. Tôi không thể tin vào chuyện này. Chúng tôi vô cùng sốc”.
Todova cho biết dù làm việc cho hai tờ báo đối thủ, cô và Kuciak vẫn thường xuyên trao đổi liên lạc, thông tin và hai người cùng chuyên viết về một lĩnh vực giống nhau.
Matus Kostolny, tổng biên tập của Todova, đồng tình với Thủ tướng Fico khi cho rằng lằn ranh đã bị vượt qua, song khẳng định chính phủ, cảnh sát và các cơ quan tư pháp phải có trách nhiệm đảm bảo mọi thứ trở lại trật tự.
“Đây là cơ hội cuối cùng để thuyết phục mọi người rằng Slovakia không phải đất nước mà ở đó một phóng viên có thể bị giết bởi công việc của anh ấy và rồi không có bất kỳ chuyện gì xảy ra”, ông quả quyết. “Nếu các chính trị gia có liên quan tới những bê bối tham nhũng nhưng không bị trừng phạt, họ cứ thế mà sống với chính quyền thôi”.
 |
| Cái chết của Kuciak đã gây chấn động Slovakia. Nhiều người không khỏi tiếc thương cây bút trẻ nhiệt huyết với nghề. Ảnh: AFP. |
“Tôi nghĩ đây là cơ hội cuối cùng để chúng ta thuyết phục mọi người rằng chúng ta không phải một đất nước mafia”, Kostolny nói.
Vài giờ sau thông tin về cái chết của Kuciak được phát đi, lửa đã bốc lên từ một tòa nhà ở Kosice, phía đông Slovakia, nơi đặt trụ sở của cơ quan thuế khu vực. Lính cứu hỏa phải mất 24 tiếng để dập tắt hoàn toàn đám cháy.
Nhà chức trách cam đoan với người dân rằng vụ hỏa hoạn là một tai nạn. Văn phòng thuế quan nằm ở tầng thấp hơn, không tài liệu nào bị mất, không bản ghi nào về các khoản trợ cấp của EU bị lửa thiêu rụi. Nhưng bầu không khí hoài nghi đã bao trùm Slovakia. Hai người trẻ vừa thiệt mạng và không ai tin mọi chuyện chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên.
Đến ngày 1/10, Văn phòng Tổng công tố Slovakia đã triệu tập một cuộc họp báo cung cấp thông tin về vụ ám sát Kuciak và hôn thê Martina Kusnirova. Theo đó, Kuciak đích thực là mục tiêu mà những kẻ tấn công nhắm tới, Kusnirova bị vạ lây chỉ vì ở sai địa điểm và sai thời điểm.
Kẻ chủ mưu đã trả 70.000 euro cho tính mạng của Kuciak. Đối tượng ra lệnh sát hại nhà báo trẻ là Alena Zs., cựu sĩ quan cảnh sát Tomas Sz giữ vai trò sát thủ, một nghi phạm tên Miroslav M. là tài xế và một nghi phạm khác tên Zoltan A. là kẻ trung gian.
