Nhiều sai phạm trong giải phóng mặt bằng dự án cao tốc Bắc - Nam

Thanh tra ra một loạt sai phạm

Kết luận thanh tra về việc chấp hành pháp luật trong công tác thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng (GPMB), tái định cư để thực hiện dự án Đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2017 – 2020 đoạn qua huyện Hưng Nguyên cho thấy nhiều sai phạm nghiêm trọng.

Qua ghi nhận thực tế, đoạn đi qua địa bàn huyện Hưng Nguyên có chiều dài 25,88 km, thuộc địa bàn 13 xã. Tổng diện tích đất phải thu hồi GPMB hơn 186 ha (trong đó đất ở 7,7ha, còn lại là đất nông nghiệp và đất khác), có 5.066 hộ gia đình, cá nhân, tổ chức bị ảnh hưởng.

Kinh phí bồi thường GPMB được UBND huyện phê duyệt là 1.034 tỷ đồng, thời điểm ban hành kết luận thanh tra (4/8/2023) mới phân bổ hơn 887 tỷ, đã thực hiện hơn 827 tỷ. Hội đồng bồi thường GPMB đã bố trí 13 khu tái định cư với 322 lô đất, đã tiến hành giao 265 lô cho 154 hộ.

Qua thanh tra phát hiện công tác xác định nguồn gốc đất khi lập dự án chưa chính xác, do đó buộc phải phê duyệt điều chỉnh, bổ sung nhiều lần. Hội đồng bồi thường GPMB quyết định thu hồi đất ở, phê duyệt phương án bồi thường bằng tiền sau đó mới xét giao đất tái định cư, giao đất cho các hộ (hình thức có thu tiền) nhưng không thực hiện phê duyệt phương án bù trừ giá trị nơi đi, nơi đến để xử lý chênh lệch (nếu có). Điều này không đúng theo quy định tại Nghị định 47/2014/NĐ-CP cũng như Luật Đất đai 2013.

Việc xác định giá đất cụ thể để tiến hành bồi thường và giao đất tái định cư của huyện Hưng Nguyên chưa đúng, chi tiết như sau: Hồ sơ xác định giá đất không có báo cáo thuyết minh xây dựng phương án giá đất; không có nội dung thẩm định mức độ phù hợp các thông tin thu thập được về thửa đất khảo sát; diện tích đất thu hồi trước ngày 31/12/2022 chưa kê khai hơn 139.000 m2.

Thực hiện dự án trọng điểm Quốc gia nhưng UBND huyện Hưng Nguyên chưa làm tốt quy định liên quan đến công tác đấu thầu. Trong kế hoạch lựa chọn nhà thầu huyện này “quên” không ghi giá trị, đồng thời không xác định nguồn vốn theo khoản 2, khoản 3, Điều 35 của Luật Đấu thầu.

Thanh tra tỉnh cũng khẳng định, việc Hội đồng bồi thường GPMB sử dụng số tiền hơn 1,5 tỷ đồng kinh phí tổ chức thực hiện bồi thường GPMB để sửa chữa phòng làm việc, chỉnh lý hồ sơ tài liệu và chi thu nhập tăng thêm cho các hợp đồng lao động là chưa phù hợp.

Về tổng thể, dự án ảnh hưởng đến 4 công trình hạ tầng kỹ thuật. 3 trong số này được giao cho đơn vị chủ quản tự tổ chức di dời, thế nhưng UBND huyện Hưng Nguyên lại tự ý phê duyệt dự toán có kết cấu thuế GTGT vào giá trị của công trình (hơn 1,2 tỷ đồng)…

Để xảy ra các khuyết điểm nêu trên, trách nhiệm chính thuộc về Hội đồng bồi thường GPMB. Thanh tra tỉnh đã ban hành các quyết định thu hồi về tài khoản tạm giữ chờ xử lý số tiền hơn 4,4 tỷ đồng. Kiến nghị Chủ tịch UBND huyện Hưng Nguyên tổ chức kiểm điểm, làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan.

Nhiều điểm vướng cục bộ

Dự án thành phần đầu tư xây dựng đoạn Diễn Châu - Bãi Vọt thuộc Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 với chiều dài tổng tuyến 49,3 km. Dự án đi qua các huyện Diễn Châu, Nghi Lộc, Hưng Nguyên của tỉnh Nghệ An (44,4 km) và huyện Đức Thọ của tỉnh Hà Tĩnh (4,9 km).

Doanh nghiệp dự án là Công ty CP đầu tư Phúc Thành Hưng, đại diện cơ quan nhà nước có thẩm quyền là Ban quản lý dự án (PMU6). Dự án có tổng mức đầu tư hơn 11.157 tỷ đồng.

Ghi nhận của NNVN đến ngày 15/3/2024, hiện công tác GPMB vẫn còn 1 số điểm vướng cục bộ làm ảnh hưởng đến tiến độ chung, điển hình như: Nút giao QL46B; khu vực trạm thu phí QL46B; thiếu mặt bằng 211m2 ở nón mố A1 của cầu nút giao QL46B (Km458+796); vị trí trạm thu phí phát sinh cuối tuyến Km479+200 do chưa có hồ sơ phê duyệt đủ điều kiện thi công; vướng mặt bằng đường gom số 5 tại Km471+500 (trái tuyến) thuộc xóm 1, xã Châu Nhân, huyện Hưng Nguyên…

Để đảm bảo kế hoạch đặt ra, nhất thiết Ban quản lý dự án 6 cần hỗ trợ, đẩy nhanh hơn nữa công tác GPMB ở những “điểm vướng”, đồng thời thực hiện chi trả đền bù GPMB phần còn thiếu (khoảng 4.000 m2) khu vực Trạm thu phí QL 46B.

Đồng thời Ban cần đôn đốc, chỉ đạo các bên sớm phê duyệt dự toán đối với những hạng mục điều chỉnh thiết kế kỹ thuật để ký kết phụ lục Hợp đồng BOT, ký phụ biểu bản khối lượng, giá trị hạng mục nghiệm thu thanh toán VGF để đủ điều kiện thi công, cũng như giải ngân các hạng mục phát sinh nhằm tránh tình trạng ứ đọng vốn.