Năm nào cũng vậy, bước vào khoảng 2 tháng cuối năm, khi mà các cơ sở chế biến hạt điều tại tỉnh Bình Phước vào giai đoạn cao điểm chuẩn bị hàng phục vụ Tết Nguyên đán, cũng là lúc một bộ phận không nhỏ người lao động thời vụ có thêm nguồn thu nhập khá từ công việc sắp xếp hạt điều vào hộp, lọ…
Công việc sắp xếp hạt điều tuy không nặng nhọc, vất vả nhưng đòi hỏi người lao động phải có tính cần cù, kiên nhẫn để làm việc trong khoảng thời gian rất dài, có khi lên tới 11 giờ mỗi ngày. Tuy vậy, cũng mang lại cho người lao động công việc đều, cùng mức thu nhập khá, đạt từ 250.000 đến 350.000 đồng/người/ngày công, tuỳ theo cơ sở chi trả, cũng như năng lực lao động…
Công việc đóng gói hạt điều thu hút rất lớn lao động tại các địa phương tại Bình Phước dịp cuối năm. Ảnh: Đặng Đức.
Nhộn nhịp các vựa điều
Bình Phước được coi là “thủ phủ” hạt điều của nước ta với diện tích lên tới hơn 170.000ha, và nơi đây vì thế có tới hàng trăm cơ sở kinh doanh, chế biến hạt điều thành phẩm (người dân quen gọi là vựa) để phục vụ nguồn hàng xuất khẩu, cũng như tiêu dùng trong nước. Bình thường, các cơ sở kinh doanh, chế biến hạt điều vẫn hoạt động quanh năm, nhưng những tháng cuối năm là giai đoạn các vựa điều làm ăn nhộp nhịp khi nguồn hàng cung ứng ra thị trường rất lớn, khiến họ phải đỏ lửa rang điều suốt ngày đêm.
Chính vì phải chế biến, sản xuất ra một lượng hàng lớn nên hầu như vựa nào cũng phải tuyển dụng khá nhiều các lao động thời vụ, trong đó có số lượng không nhỏ nhân công sắp xếp hạt điều để đóng gói.
Bất cứ vựa điều nào, dẫu là cơ sở chế biến tư nhân nhỏ nhất cũng cần từ 5 - 7 nhân công lựa, sắp xếp và đóng gói hạt điều. Các vựa lớn làm hàng cả phục vụ xuất khẩu cũng như tiêu dùng trong nước, họ cần tới vài ba chục nhân công thời vụ làm công việc lựa, sắp xếp và đóng gói sản phẩm.
Đến với thị xã Phước Long (Bình Phước) trong những ngày đầu tháng 11/2022 này, các cơ sở kinh doanh, chế biến hạt điều ở đâu cũng bắt gặp không khí nhộn nhịp, nhất là các khu vực đóng gói, xếp hạt điều vào túi, hộp trước khi mang đi tiêu thụ.
Tất cả các khâu trong ngành chế biến hạt điều hiện nay đều đã có máy móc hỗ trợ, nhưng khâu phân loại, đóng gói thì buộc phải thủ công nên cần rất nhiều lao động. Ảnh: Đặng Đức.
Tại xưởng điều Long Vân (khu phố Long Điền, phường Long Phước, thị xã Phước Long), ngày bình thường chỉ cần khoảng vài người, nhưng dịp cuối năm này cơ sở tuyển dụng thêm hàng chục nhân công để lựa, sắp xếp, đóng gói hạt điều cho kịp các đơn hàng phải giao. Chủ xưởng rang điều Long Vân cho biết, khi tới mùa làm điều Tết, hầu như vựa nào cũng đông vui nhộn nhịp bởi lượng nhân công lựa, sắp xếp, đóng gói hạt điều được tuyển dụng đông gấp mấy lần ngày thường…
Thăm xưởng hạt điều Hồng Phát (xã Phước Tín, thị xã Phước Long) vào dịp này, chúng tôi thấy nhân công lựa, sắp xếp, đóng gói hạt điều đang làm việc miệt mài. Mặc dù mọi người ai nấy đều làm việc chăm chỉ, không ngừng tay, nhưng không khí vẫn rất rộn ràng, vui vẻ, khi các câu chuyện, tiếng nói tiếng cười vẫn vang lên không dứt.
Chị Lan, nhân công làm việc trong khâu xếp điều vào hộp tại xưởng kể rằng, hầu như các tháng cuối năm vựa điều nào cũng đông vui nhộn nhịp hết, bởi hàng giao Tết rất nhiều, không chỉ hàng bán ngoài, mà còn đưa vào các siêu thị, đại lý trên toàn quốc với số lượng lớn nên các vựa đều phải tuyển thêm nhiều nhân công mới mong đáp ứng đủ đơn đặt hàng…
Việc đóng gói hạt điều đòi hỏi lao động phải tỉ mỉ và làm việc trong thời gian kéo dài. Ảnh: Đặng Đức.
Với các khâu khác trong quy trình sơ chế, chế biến hạt điều không cần nhiều nhân lực, bởi từ hấp, chẻ, sấy, rang, thổi vỏ lụa… đều đã có máy móc hiện đại hỗ trợ, nên chỉ cần dăm ba người điều khiển là đã đáp ứng được. Nhưng với công việc phân loại, sắp xếp, đóng gói hạt điều thì lại khác, nó đòi hỏi phải thủ công, sự tỉ mẩn từ bàn tay con người, vì thế các vựa không thể không thuê thêm nhân lực, nhất là trong dịp cao điểm làm hàng phục vụ Tết.
Xếp hạt điều cho thu nhập khá
Công việc lựa, sắp xếp, đóng gói thành phẩm hạt điều dẫu không nặng nhọc nhưng nó lại đòi hỏi người lao động phải làm việc dài hơn. Bình thường với các công việc khác, ngày công của người lao động thường trong khoảng từ 8 - 10 giờ, nhưng với các nhân công làm việc tại các cơ sở chế biến hạt điều, họ thường phải làm việc hơn 10 giờ, thậm chí tới hơn 11 giờ/ngày.
Đặc thù của các khâu lựa chọn, sắp xếp, đóng gói hạt điều thường người lao động chủ yếu phải ngồi, vì thế nên việc ngồi lâu cũng gây nên tình trạng nhức mỏi cơ thể. Dẫu vậy, các công việc này mang lại cho người lao động mức thu nhập khá ổn.
Với mỗi hộp hạt điều hoàn chỉnh thế này, lao động sẽ được trả khoảng 1.500 - 2.000 đồng tiền công. Ảnh: Đặng Đức.
Chị Lê Thị Thu, nhà ở xã Đức Liễu (huyện Bù Đăng, Bình Phước) làm nhân viên xếp hạt điều có “thâm niên” 6 năm nay cho một vựa hạt điều trong xã kể rằng, hầu như năm nào vào dịp cuối năm vựa điều gần nhà tuyển nhân viên vào xếp điều Tết là chị lại tới làm. Nơi chị làm thường trả tiền theo cách tính công nhật cho nhân viên, nghĩa là mọi người làm từ 7 giờ sáng cho tới 7 giờ tối mới nghỉ (được ăn và nghỉ trưa 1 giờ) và nhận được 300.000 đồng/người. Với mức tiền công được trả như vậy, các nhân viên làm công việc xếp điều sẽ có mức thu nhập khoảng 9.000.000 đồng/tháng.
Tiếp xúc, trò chuyện với nhiều người làm việc thời vụ xếp điều tại các vựa ở Bình Phước, chúng tôi được biết, với việc làm ổn định trong khoảng vài tháng cuối năm, cùng mức thu nhập khá, trung bình khoảng 300.000 đồng/người/ngày công, đại đa số người lao động đều yên tâm, không phải lo lắng với các khoản chi tiêu trong dịp Tết…
Khoảng vài năm trở lại đây, không ít vựa đã chuyển qua hình thức khoán, nghĩa là họ trả tiền cho nhân công lựa, sắp xếp, đóng gói hạt điều qua sản phẩm trên đầu hộp, gói sản phẩm. Ví dụ, khi sắp xếp một hộp điều hoàn chỉnh với trọng lượng 500gram, người lao động được vựa trả công từ 1.500 đồng tới 2.000 đồng (tuỳ nơi). Một số người xếp chậm một ngày đạt khoảng từ 150 hộp đến 170 hộp; nhưng những người làm chăm chỉ, xếp nhanh lẹ, một ngày có thể đạt được tới 200 hộp, thậm chí nhiều hơn, vì thế mà tiền công cũng tăng cao.
Hình thức khoán sản phẩm như vậy đã được rất nhiều nhân công thời vụ đón nhận với niềm vui, bởi những người làm nhanh, làm chăm chỉ, họ sẽ có mức thu nhập cao hơn, thậm chí đạt tới gần 400.000 đồng/người/ngày công cũng không hiếm...
