Một cánh đồng khô cằn vì hạn hán ở Trung Quốc. Ảnh: Xinhua.
Hai người kiếm được khoảng 60.000 nhân dân tệ (khoảng 8.700 USD) mỗi năm từ trồng lúa, ngô và vừng bên bờ hồ Bà Dương, số tiền vừa đủ chi tiêu cho một gia đình 6 người.
Nhưng năm nay, thu nhập của họ đã bị mất hơn nửa vì nắng nóng và hạn hán kỷ lục mùa hè vừa qua, trải dài trên 20 tỉnh của Trung Quốc.
Hồ Bà Dương và những vùng đất ngập nước xung quanh nó là nguồn nước tưới tiêu quan trọng cho toàn tỉnh Giang Tây, phía đông nam Trung Quốc, một trong những trung tâm trồng lúa của đất nước. Mặc dù kích thước của hồ thường dao động hàng năm giữa mùa mưa và mùa khô, nhìn chung nó đang thu hẹp.
Tình trạng thiếu mưa trên khắp miền nam Trung Quốc kể từ tháng 7 đã khiến mực nước giảm với tốc độ nhanh chưa từng thấy, đạt mức thấp kỷ lục là 8 mét vào đầu tháng 9.
Hồi cuối tháng 6, diện tích nước trong hồ là 3.331 m2 nhưng đã giảm xuống chỉ còn 727 m2 vào tuần trước.“Tôi chưa bao giờ chứng kiến hạn hán tồi tệ như thế này bao giờ”, Zhang nói.
“Các ao và hồ chứa gần đây đều đã cạn khô”.Thời tiết cực đoan, mà theo giới khoa học là sẽ chỉ ngày càng trở nên tồi tệ và phổ biến hơn, cùng với biến đổi khí hậu, đang gây ra không ít khó khăn cho nông dân cũng như chính phủ Trung Quốc.
Zhang Yue, một nông dân ở tỉnh Giang Tây, bên cánh đồng trồng vừng của mình. Ảnh: SCMP.
Vụ thu hoạch mùa thu chiếm 3/4 sản lượng ngũ cốc của Trung Quốc. Dù vụ đầu tiên trong ba vụ lúa chính của Trung Quốc được thu hoạch trong điều kiện bình thường, vụ thứ hai, hiện mới bước vào giai đoạn trổ bông, và vụ mùa muộn chỉ đang trong giai đoạn tăng trưởng.
Cả hai đều rất nhạy cảm với nhiệt độ và lượng mưa. Zhang, chủ nhân của những cánh đồng cằn cỗi nhất làng, ngày càng lo âu hơn về vụ thu hoạch hè và thu sắp tới. Ở làng của cô, ruộng lúa, nương ngô, ao nuôi tôm cá đều thiếu nước.
Cái nóng gay gắt của mùa hè cũng tạo điều kiện thuận lợi cho những loài sâu bệnh hiếm gặp phát triển.“Chưa có giọt mưa nào kể từ tháng 7 đến nay và chúng tôi chỉ có thể dựa vào chút ít sương của buổi sớm”, Zhang nói. “Nhiệt độ cao đến mức thuốc trừ sâu không có tác dụng và vấn đề sâu bệnh trở nên đặc biệt nghiêm trọng”.
Cơ quan khí tượng Trung Quốc cho biết nắng nóng đã giảm bớt phần nào nhưng hạn hán vẫn chưa thuyên giảm và thậm chí có thể kéo dài sang mùa thu. Sản lượng ngũ cốc ở Giang Tây, cùng với các tỉnh khác ở trung và hạ lưu sông Dương Tử như Hồ Nam và An Huy, đang đối mặt nguy cơ cao. Các tỉnh khác như Tứ Xuyên, Hồ Bắc, Hà Nam và Quý Châu, cũng bị ảnh hưởng không nhỏ.
Li Ge, một nông dân ngoài 50 tuổi đến từ huyện Dư Can, phía bắc tỉnh Giang Tây, cho biết hạn hán chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến sản lượng gạo, song mức độ đến đâu còn phải chờ đến cuối tháng 9. “Chúng tôi đã phải chi thêm rất nhiều tiền để đối phó với hạn hán”, ông nói. “Và giá phân bón năm nay đã tăng lên 200 tệ từ mức 115 tệ của năm ngoái”.
Nông dân Li Ge, đến từ huyện Dư Can, cho biết thu nhập của ông sẽ giảm đáng kể trong năm nay. Ảnh: SCMP.
Trong những năm trước, Li kiếm được khoảng 400 - 500 nhân dân tệ trên mỗi mẫu ruộng (0,66 ha), nhưng năm nay, ông cho hay con số này có thể giảm xuống mức 200 nhân dân tệ / mẫu.Bất chấp những dấu hiệu đáng lo ngại, vẫn còn quá sớm để ước tính sản lượng lúa cho vụ thu hoạch tới, quan chức nông nghiệp thuộc một thị trấn ở Nam Xương, lưu ý.
“Nếu trời không mưa, mực nước của các sông và hồ chứa gần đó sẽ tiếp tục giảm xuống, vì vậy chúng tôi không biết liệu có thể vượt qua được cuối tháng 9 này hay không”, ông nói.
“Bây giờ, từ cán bộ thôn bản đến nông dân, tất cả chỉ có một nhiệm vụ duy nhất là chống lại hạn hán”, ông nhấn mạnh.Thị trấn của ông đã chi rất nhiều tiền để bơm nước từ sông vào cánh đồng và giám sát tình hình tưới tiêu 24/7.“Tôi chưa có đêm nào ngủ tròn giấc từ tháng 7 đến giờ”, ông nói.
Trung Quốc cũng đã biến khoảng 900 triệu mẫu đất, khoảng 50% tổng diện tích canh tác của cả nước, thành đất canh tác “tiêu chuẩn cao”, tức đất đã nâng cấp để chống chọi tốt hơn với thời tiết khắc nghiệt.
Tuần trước, cơ quan xếp hạng tín dụng Fitch Ratings cho biết việc sản lượng gạo của Trung Quốc có thể giảm do thời tiết bất lợi ở khu vực sông Dương Tử khó gây ra biến động lớn đối với giá gạo toàn cầu.
“Chúng tôi ước tính tỷ lệ hao hụt 10-20% đối với lúa vụ mùa năm nay ở 7 tỉnh bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi hạn hán có thể làm giảm sản lượng gạo hàng năm của Trung Quốc xuống 3-6%, tương đương 7-14 triệu tấn”, Fitch cho hay.
“Nhu cầu nhập khẩu của Trung Quốc có thể tăng do sản lượng nội địa giảm, nhưng dự trữ gạo dồi dào của nước này và khả năng điều phối của chính phủ sẽ giúp hạn chế đà tăng giá”.Li Guoxiang, nhà nghiên cứu tại Viện Phát triển Nông thôn thuộc Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, đánh giá ngay cả với thời tiết khắc nghiệt năm nay, Trung Quốc vẫn có thể bảo vệ sản lượng lương thực và ổn định giá cả.
Những năm gần đây, Trung Quốc liên tục mở rộng đất canh tác để sản xuất ngũ cốc, do đó sản lượng gạo trong nước tăng lên và đã có thặng dư, ông nói.
Các biện pháp canh tác công nghiệp và tưới tiêu hiệu quả đang được áp dụng trên những phần đất nông nghiệp này nhằm tiết kiệm nước và tăng năng suất cây trồng.“Tình trạng hạn hán hiện nay sẽ chỉ tạo ra những tác động hạn chế đối với an ninh lương thực trong nước hoặc giá lương thực nói chung”, Li nhấn mạnh.
Nhưng điều đó không giúp cho những nông dân như Zhang phấn chấn lên chút nào. Thu nhập của gia đình cô năm nay chắc chắn sẽ sụt giảm đáng kể. Cô phải trả tiền chăm sóc y tế cho con cái, tiền thuê đất nông nghiệp và phân bón để canh tác vào mùa xuân năm sau. “Chắc chắn cuối năm nay tôi sẽ phải vay mượn bà con. Nhiều hộ dân ở đây đang gặp khó khăn”, cô nói.
