Tận dụng lợi thế, nâng tầm thực phẩm Việt trên thị trường Halal

Nhiều rào cản

Chia sẻ tại hội thảo “Halal - từ tiêu chuẩn đến thương hiệu: Cơ hội mới cho doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam” do Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương tổ chức chiều ngày 28/3 tại TP.HCM, bà Nguyễn Cẩm Trang – Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu cho biết, ngành công nghiệp Halal, đặc biệt là ngành thực phẩm, đã mở ra cơ hội cho cả doanh nghiệp Hồi giáo và phi Hồi giáo do nhu cầu ngày càng cao từ người tiêu dùng. Quy mô thị trường thực phẩm Halal toàn cầu ước tính khoảng 2.700 tỷ USD/năm. Theo dự báo của IMARC Group, thị trường sẽ đạt 5.912 tỷ USD vào năm 2033, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) đạt 8,92% trong giai đoạn 2025-2033.

Nhiều thị trường Halal lớn như Indonesia, Malaysia, UAE, Ả Rập Xê Út, Thổ Nhĩ Kỳ và một số quốc gia châu Phi hiện đang tăng cường nhập khẩu thực phẩm Halal chế biến do nguồn cung nội địa không đáp ứng đủ. Điều này mở ra cơ hội xuất khẩu mạnh mẽ cho các doanh nghiệp Việt Nam.

Mặc dù tiềm năng lớn, song thực tế xuất khẩu thực phẩm của các doanh nghiệp vào thị trường này mới chỉ ở bước đầu khai phá. Tỷ lệ doanh nghiệp Việt Nam có chứng nhận Halal và có khả năng tiếp cận thị trường Halal toàn cầu vẫn còn hạn chế.

Lý giải nguyên nhân dẫn đến sự hạn chế trên, bà Lý Kim Chi - Chủ tịch Hội Lương thực thực phẩm TP.HCM cho rằng, hiện nay nhiều doanh nghiệp chưa nắm rõ các quy định thương mại của các quốc gia Hồi giáo và dễ nhầm lẫn trong việc hiểu đúng khái niệm Halal. Trong khi đó, việc đầu tư vào tiêu chuẩn Halal yêu cầu doanh nghiệp phải không chỉ chuẩn bị về tài chính mà còn phải nghiên cứu kỹ về quy trình chứng nhận Halal, đồng thời đào tạo nhân sự để đáp ứng yêu cầu chất lượng của thị trường Hồi giáo.

Cùng với đó, yêu cầu chứng nhận Halal từ các cơ quan uy tín quốc tế là một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp bởi thủ tục pháp lý còn phức tạp và kéo dài. Bên cạnh đó, giấy chứng nhận Halal có sự khác biệt theo từng loại sản phẩm và doanh nghiệp cần đăng ký chứng nhận phù hợp với quy định của từng thị trường cụ thể.

Ngoài ra, các doanh nghiệp Việt Nam chưa xây dựng được hệ sinh thái Halal hoàn chỉnh, trong khi nhiều thị trường khác như Brazil, Singapore, và Indonesia đã có vai trò lớn trong cung ứng và chiếm thị phần với kinh nghiệm và lợi thế lâu năm. Điều này đòi hỏi Việt Nam phải có chiến lược phát triển hệ sinh thái Halal toàn diện, đồng thời xây dựng thương hiệu quốc gia về xuất khẩu nông sản Halal để có thể cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Tháo gỡ khó khăn để thâm nhập thị trường

Theo ông Ramlan Bin Osman - Giám đốc Trung tâm chứng nhận Halal quốc gia Việt Nam, hiện Halal đã trở thành tiêu chuẩn chung. Không chỉ các nước hồi giáo mà ngay tại Mỹ, nhiều người tiêu dùng xem các chứng nhận halal như một tiêu chuẩn chất lượng.

Để sản phẩm thực phẩm Halal của doanh nghiệp có thể xuất khẩu sang các nước Hồi giáo, ông Ramlan Bin Osman cho rằng, điều quan trọng là doanh nghiệp phải lựa chọn tổ chức chứng nhận Halal uy tín và được công nhận quốc tế. Bên cạnh đó, các cơ sở sản xuất phải đảm bảo chất lượng vệ sinh, sạch sẽ, an toàn.

“Có 2 tiêu chí quan trọng nhất để đạt được chứng nhận Halal, đó là sản phẩm được phép và thứ hai là an toàn”, ông Ramlan Bin Osman nhấn mạnh.

Ở góc độ doanh nghiệp, bà Trịnh Thị Minh Thùy – Giám đốc Công ty TNHH XNK Thương mại và Sản xuất MT Food cho biết, với mặt hàng nông sản, thị trường Hồi giáo có sức tiêu thụ rất lớn, song giá bán không cao. Vì vậy, để tiếp cận thị trường, doanh nghiệp cần thay đổi tư duy và góc nhìn.

Cũng theo bà Thùy, hiện nay nhiều doanh nghiệp chỉ làm Halal theo phong trào mà không có sự đầu tư bài bản. Từ đó dẫn đến thất bại nhanh chóng. Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp vội vàng nhận đơn hàng khi chưa đủ năng lực, dẫn đến việc chỉ có thể hợp tác một lần thay vì xây dựng quan hệ lâu dài.

Bà Lý Kim Chi cho biết, thực tế, mỗi quốc gia hồi giáo có 1 bộ tiêu chuẩn riêng về Halal, và không có công thức chung nào cho các doanh nghiệp. Để ngành thực phẩm Việt Nam thâm nhập sâu rộng hơn vào thị trường Halal, bà Chi cho rằng cần có sự chung tay của nhà nước – hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp. Trong đó, cơ quan nhà nước cần có bộ tiêu chuẩn cụ thể, có những cơ quan chứng nhận uy tín. Hiệp hội ngành hàng sẽ là cầu nối giữa doanh nghiệp và cơ quan chức năng.

“Thành công của chiến lược phát triển thị trường Halal không thể chỉ dựa vào nỗ lực riêng lẻ của doanh nghiệp. Chúng ta cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương, hiệp hội ngành hàng, tổ chức chứng nhận Halal quốc tế và các cơ quan đại diện thương mại Việt Nam tại nước ngoài để hình thành một hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp phát triển sản phẩm Halal đồng bộ và hiệu quả”, bà Lý Kim Chi nhấn mạnh.