TS Trần Đức Anh Sơn: Phải nhìn lại cách làm sách dự án

Ông cũng mong muốn đừng để sau một hồi ồn ào trên báo chí rồi đâu lại vào đấy.

TS Trần Đức Anh Sơn

Thưa ông, theo chia sẻ của TS Nguyễn Thị Hậu, ở Sài Gòn mong muốn những cuốn sách trong Tủ sách 1000 năm Thăng Long mà không có, thì một thực tế xảy ra là, những bộ sách này đã bị “đắp chiếu” cho mối ăn ở NXB Hà Nội. Ông nghĩ sao về nghịch cảnh này? Đây có phải là sự tắc trách của những người làm quản lý văn hóa và xuất bản nói chung hay không?

Rõ ràng đây là những cuốn sách đắt tiền và được coi là bộ tổng tập đầy đủ về Thăng Long - Hà Nội, những công trình nghiên cứu được coi là công phu mà đã bị đối xử rất tàn tệ để cho mối ăn của NXB Hà Nội.

Nếu nói đây là sự tắc trách của những người làm quản lý văn hóa và xuất bản nói chung thì tôi nghĩ đúng là như vậy nhưng mặt khác có thể thấy cũng tùy từng nơi. Ở trong một số NXB tại Sài Gòn mà tôi hân hạnh cộng tác cũng có sách dự án ví dụ như NXB Trẻ, NXB Văn hóa Văn nghệ. Những cuốn sách này là sách về giáo dục, đặc biệt sách dự án truyền thông về chủ quyền biển đảo Việt Nam thì các NXB này họ làm rất tốt. Họ đặt hàng các tác giả có chuyên môn sâu để viết sách. In ấn rất cẩn thận. Vì vậy tác phẩm xuất bản ra được mọi người yêu quý, người mua rất quan tâm tìm đọc, chứ không có tình trạng để sách cho mối ăn như báo NNVN đã phản ánh.

Sự tắc trách này không phải của những người làm quản lý văn hóa và xuất bản nói chung mà chỉ rơi vào trường hợp các NXB mà tôi nói luôn những NXB này thường ở ngoài Bắc. Không biết họ làm kiểu gì, tôi không rõ. Tôi đọc nhiều sách kiểu này của các NXB tên tuổi thì có nhưng in ấn thì sai sót, trình bày thì xấu, rồi có những kiến thức không chuẩn, không chính xác, hầu như họ không có người đọc thẩm định.

Ở đây tôi cũng nói là do chuyện chạy dự án để xin tiền in sách. Cứ có một sự kiện nào đó sắp diễn ra thì lập tức có cả bộ máy vận động đi xin tài trợ từ các tỉnh thành cho tới Trung ương để ra cho được bộ sách rất là đồ sộ. Nhưng mà ra xong thì một là in cho có và không ai đọc, thứ hai là đem đi cân, thứ ba là đem đi tặng, đi cho. Thậm chí có những bộ sách ra rất vội vàng và cuối cùng đã sai. Đó cũng là nguyên do khiến cho người đọc quay lưng. Khi người đọc quay lưng với sách và sách bảo quản kém thì dẫn đến câu chuyện như chúng ta thấy ở NXB Hà Nội.

Đây có phải là sự rẻ rúng các giá trị khoa học, coi thường tri thức?

Theo tôi không hẳn như vậy. Qua việc này tôi cũng hy vọng rằng người ta phải nhìn lại cách làm sách, nhất là sách dự án. Tôi không tán thành việc cấp tiền lấy từ ngân sách nhà nước hay ngân sách chính quyền địa phương để tài trợ cho các dự án này. Bởi vì, người đọc sẽ tự tìm những quyển sách hay để mua. Người viết sẽ sống được nếu như họ viết được những cuốn sách hay.

Theo Báo cáo của Ban cán sự Đảng UBND thành phố Hà Nội thì có vi phạm trong việc giải ngân 718 triệu kinh phí in ấn 11 đầu sách, tự ý in thêm 7.550 cuốn để bán khi chưa được UBND thành phố chấp thuận. Có ý kiến cho rằng cần phải nghiêm trị những vi phạm trong dự án sách như thế này. Ông có thể chia sẻ ý kiến của mình?

Tôi nghĩ rằng đây là việc cần thiết. Con số vi phạm trong việc giải ngân 718 triệu kinh phí in ấn như vậy là quá lớn. Con số này đủ để xử lý hình sự. Tham ô dưới bất cứ hình thức nào cũng phải nghiêm trị. Tham ô trong việc làm sách vở ngoài việc thất thoát và lãng phí tài sản Nhà nước, còn tạo ra những kiến thức giả, tri thức giả, những sản phẩm không đạt chất lượng. Tất cả những cái này không chỉ là sai phạm mà phải gọi là tội ác.

Vì vậy, tôi đề nghị và mong muốn báo chí vào cuộc làm rõ và có những hướng để xử lý, truy tố. Đồng thời để các cấp chính quyền biết, nhận thấy, dè dặt hơn trong việc cấp phát kinh phí cho các NXB in những tác phẩm sách mang tính chất sự kiện, kỷ niệm, mà trong này hay gọi là sách “cúng kỵ”, chúng ta đã thấy trong thời gian vừa qua. Đừng để sau một hồi ồn ào trên báo chí, trên mạng xã hội rồi đâu lại vào đấy.