Lao đao vì dịch bệnh, ao tôm bỏ hoang
Vùng Ngũ Điền là địa danh chỉ 5 xã Phong Hải, Điền Môn, Điền Hải, Điền Hương và Điền Hòa của huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế. Đã từng có thời điểm, rất nhiều hộ nông dân ở đây nhờ nuôi tôm mà trở nên khá giả, làm giàu. Tuy nhiên, vài năm gần đây, dịch bệnh trên con tôm xảy ra liên tiếp đã khiến không ít gia đình lâm vào cảnh khó khăn, thua lỗ.
Người nuôi tôm tại vùng Ngũ Điền đang gặp khó khăn do dịch bệnh hoành hành. Ảnh: Công Điền.
Là một trong những nông dân có thâm niên trong nghề nuôi tôm ở vùng Ngũ Điền, ông Võ Kháng ở thôn Hải Thế, xã Phong Hải (huyện Phong Điền) không khỏi lo lắng khi tôm thẻ chân trắng nuôi trên cát ven biển liên tục xảy ra dịch bệnh từ 3 năm nay. Theo ông Kháng, tôm thường mắc các loại bệnh như đốm trắng, đen mang, gan tụy… Tính riêng 3 vụ liên tiếp gần đây, vụ nào nào gia đình ông cũng bị dịch bệnh, tôm chết hàng loạt. Xung quanh địa phương nơi ông Kháng đã có nhiều hộ nuôi thua lỗ hàng trăm triệu đồng trở lên/vụ.
Ông Kháng cho biết thêm, môi trường nước, ao nuôi thời gian gần đây thường thay đổi đột ngột. Nguồn nước cấp, nước biển luôn được kiểm soát, xử lý bằng công nghệ máy móc, đảm bảo các yếu tố môi trường mới đưa vào ao nuôi. Nhưng tầm vài tuần sau trở đi thì nước trong ao nuôi bỗng thay đổi, xuất hiện nhiều loại khí độc gây hại cho sức khỏe tôm nuôi. Một số yếu tố môi trường thay đổi đột ngột, không thể xử lý kịp thời dẫn đến tôm bị dịch bệnh và chết.
Liên quan đến thực trạng dịch bệnh trên con tôm xảy ra dồn dập trong thời gian gần đây, ông Kháng nghi ngờ, có thể do con giống kém chất lượng cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tôm thường bị dịch bệnh. Hầu hết nguồn tôm giống phục vụ nuôi tại vùng cát Ngũ Điền đều được người dân mua từ các tỉnh phía Nam.
Dù kinh nghiệm đến mấy thì với mắt thường cũng không thể nào phát hiện, kiểm soát được dịch bệnh trên tôm giống với kích cỡ quá nhỏ. Khâu vận chuyển đường xa cũng ít nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe tôm, mất sức đề kháng và dễ xảy ra dịch bệnh.
Phần nhiều hộ dân trước khi thả tôm nuôi không kiểm dịch, kiểm tra bằng máy PCR để xử lý nguồn bệnh tiềm ẩn trên tôm giống. Ông Kháng thừa nhận, thường người nuôi tôm tin tưởng gần như tuyệt đối vào cơ sở giống được xem đảm bảo uy tín, chất lượng. Một phần người nuôi do lo ngại sức khỏe tôm giống có thể chết vì quá trình vận chuyển đường xa nên thường mua về được người dân thả ngay. Nhiều hộ còn ngại hao tốn chi phí đầu tư nên không muốn kiểm dịch tôm giống trước khi thả.
“Không ít vụ nuôi tôm thẻ chân trắng trên cát được mùa lại mất giá, lãi chẳng là bao. Còn các vụ bị dịch bệnh, tôm chết thì thua lỗ đến vài trăm triệu, có hộ đến cả tỷ đồng”, ông Kháng nói.
Lo ngại tiếp tục thua lỗ vì dịch bệnh, tôm chết nên vụ vừa qua, một số hộ chuyển sang nuôi cá kình “vớt vát” trả nợ, còn lại phần lớn các hộ không thả nuôi, bỏ hoang gây lãng phí ao hồ. Tôm nuôi vụ đông này (thường được xem là vụ chính trong năm), nhiều hộ bắt đầu thả giống từ hơn 20 ngày nay, nhưng đã có một số ao hồ bị dịch bệnh.
Một hồ tôm của người dân vùng Ngũ Điền bỏ hoang do thua lỗ. Ảnh: Công Điền.
Ông Nguyễn Viết Tưởng, Phó Chủ tịch UBND xã Phong Hải, huyện Phong Điền nhận định, nguy cơ dịch bệnh lây lan diện rộng ngay từ đầu vụ rất cao. Cán bộ thủy sản đang tập trung hướng dẫn các hộ nuôi chủ động triển khai các biện pháp bảo vệ an toàn cho tôm nuôi, trong đó chú trọng các giải pháp ứng phó, xử lý các yếu tố môi trường có hại. Tuy nhiên, với kinh nghiệm, năng lực nuôi tôm của người dân, cán bộ địa phương có hạn, rất khó để bảo vệ an toàn tôm nuôi trong điều kiện biến đổi khí hậu, môi trường, dịch bệnh diễn biến phức tạp, khó lường.
Ông Nguyễn Đăng Phúc, Chủ tịch UBND xã Điền Hòa, huyện Phong Điền cho rằng, với thực trạng dịch bệnh trên tôm nuôi như hiện nay, gần như hoàn toàn nằm ngoài tầm kiểm soát của người dân và chính quyền địa phương. Vì vậy, rất cần sự quan tâm vào cuộc mạnh hơn nữa của cơ quan chức năng, nghiên cứu tìm ra nguyên nhân và các biện pháp phòng trừ dịch bệnh, kết hợp các mô hình nuôi tôm an toàn, hiệu quả và bền vững.
Cần siết chặt quản lý chất lượng tôm giống
Trước thực trạng dịch bệnh trên con tôm đang diễn biến phức tạp, Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Thừa Thiên - Huế đã phối hợp cùng các ban, ngành và chính quyền địa phương triển khai các biện pháp ứng phó.
Theo ông Nguyễn Văn Hưng, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Thừa Thiên - Huế, nghề nuôi tôm trên đầm phá Tam Giang – Cầu Hai và vùng cát ven biển lâu nay có những lúc thăng trầm. Có hộ nuôi trở nên khá giả, làm giàu, nhưng cũng có không ít hộ nuôi gặp khó khăn, thua lỗ do dịch bệnh. Nhất là các vụ tôm chân trắng gần đây, hầu hết các hộ nuôi vùng Ngũ Điền đều bị thua lỗ vì dịch bệnh.
Để khống chế dịch bệnh, hạn chế thấp nhất thiệt hại cho người dân, trước mắt, Chi cục khuyến cáo người dân thực hiện đầy đủ biện pháp vệ sinh, tẩy dọn ao, bón vôi, phơi ao, cấp và xử lý nước… đúng quy trình kỹ thuật trước khi thả nuôi.
Tôm giống thả nuôi phải được mua tại các cơ sở sản xuất và cung ứng có uy tín, tuyệt đối không mua giống trôi nổi, không rõ nguồn gốc. Tôm trước khi thả nuôi phải được kiểm dịch và xét nghiệm bằng kỹ thuật PCR nhằm tuyển chọn con giống không nhiễm các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như đốm trắng, đầu vàng, taura…
Để phát triển bền vững nuôi tôm trên cát, điều kiện tiên quyết là kỹ thuật, hệ thống cấp, thoát nước, cơ sở hạ tầng phải được đầu tư một cách bài bản. Ảnh: Công Điền.
Trong quá trình nuôi, cần theo dõi chặt chẽ diễn biến thời tiết, môi trường ao nuôi, phát hiện và xử lý kịp thời những dấu hiệu bất thường của tôm, kết hợp kiểm tra chặt chẽ chủng loại, hạn sử dụng thức ăn, thuốc thú y. Tuyệt đối không sử dụng các sản phẩm cấm, sản phẩm quá hạn và phải bảo quản thức ăn, thuốc thú y nơi khô ráo, thoáng mát. Khi phát hiện ao tôm có dấu hiệu bị bệnh, người dân phải báo ngay đến Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh, chính quyền địa phương để có biện pháp xử lý kịp thời và hiệu quả.
Điều kiện tiên quyết trong nuôi tôm chân trắng trên cát hiện nay là kỹ thuật, hệ thống cấp, thoát nước, cơ sở hạ tầng phải được đầu tư một cách thỏa đáng, bài bản. "Theo quy định, cứ 3 - 5 ao nuôi phải có ít nhất một ao xử lý nguồn nước cấp và nước trong ao trước khi thải ra môi trường. Các thiết bị, máy móc phục vụ kiểm tra, giám sát, theo dõi các yếu tố môi trường nước trong ao, xung quanh khu vực nuôi tôm phải được trang bị đầy đủ", ông Hưng nhấn mạnh.
Vùng Ngũ Điền hiện có khoảng 400ha ao hồ nuôi tôm thẻ chân trắng trên cát ven biển của các doanh nghiệp, hộ cá nhân; trong đó hộ gia đình, nhóm hộ nuôi tập trung nhiều nhất tại xã Phong Hải với khoảng 70ha.
Trong quy hoạch của huyện Phong Điền, nuôi tôm chân trắng trên cát khoảng 900ha, kết hợp đa dạng phương thức, công nghệ, đối tượng nuôi. Ngoài các biện pháp đầu tư cơ sở hạ tầng, các ban, ngành chức năng và người dân đang nuôi thử nghiệm một số mô hình thủy sản như nuôi tôm bằng ao tròn công nghệ cao, nuôi ốc hương, cá kình…
