Ung dung dưỡng già
Hôm 21/11, ông Robert Mugabe đã chính thức tuyên bố từ chức Tổng thống, chấm dứt 37 năm cầm quyền ở Zimbabwe. Ba ngày sau đó, cấp phó từng bị sa thải của ông Mugabe, Emmerson Mnangagwa lên nắm quyền.
 |
| Ông Mugabe và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Bắc Kinh đã không còn ủng hộ “người bạn cũ” Robert Mugabe |
Tờ Guardian cho hay để đổi lại quyết định từ chức, ông Mugabe đã được chi 10 triệu USD, số tiền đủ đảm bảo cho ông sống sung túc tới cuối cuộc đời cùng gia đình. Ông Mugabe có thể nhận ngay “một cục” 5 triệu USD, và lãnh lương đều mỗi tháng 150.000 USD cho tới khi qua đời. Sau đó vợ ông, bà Grace Mugabe được tiếp tục nhận một nửa số lương này hàng tháng. Ông Mugabe cùng gia đình đồng thời được đảm bảo miễn truy tố, được giữ các tài sản riêng. Cả hai thậm chí vẫn có thể sống trong tư dinh nổi tiếng với tên gọi Blue Roof ở thủ đô Harare.
Phe đối lập đã chỉ trích thoả thuận trên với cáo buộc vi hiến. Điều này không bất ngờ, bởi trong 37 năm cầm quyền của ông Mugabe, dất nước Zimbabwe đã rơi vào tình trạng vô cùng tồi tệ. Tỉ lệ thất nghiệp trên 80%, hệ thống đường xá, hạ tầng không được sửa chữa, xuống cấp trầm trọng, nhiều khu vực nông thông Zimbabwe không được cung cấp điện, giáo dục và các nhu cầu thiết yếu khác. Trong khi ông Mugabe vô sự thì những đồng minh của ông đối diện nguy cơ bị trừng phạt. BBC cho biết cựu Bộ trưởng Tài chính Ignatius Chombo phải ra toà với cáo buộc tham nhũng.
Kế hoạch đảo chính đã có từ trước?
Cuộc lật đổ ông Mugabe diễn ra sau quyết định sa thải Phó tổng thống Emmerson Mnangawa. Ngay khi mất chức, ông Mnangagwa đã chạy ra nước ngoài và một tuần sau, quân đội bố ráp thủ đô Harare, tiến hành quản thúc ông Mugabe, bắt giam những thuộc hạ thân cận trước khi buộc nhà lãnh đạo 93 tuổi từ chức.
Tuy nhiên, những tin tức hé lộ mới đây cho thấy, việc lật đổ ông Mugabe dường như đã được chuẩn bị sẵn. Quyết định sa thải Phó Tổng thống Mnangagwa chỉ thúc đẩy nó diễn ra nhanh hơn. Nguồn tin của CityPress nói, nhiều lãnh đạo vùng ở Zimbabwe đã được vận động về sự cần thiết của việc phải loại bỏ ông Mugabe.
Cũng theo CityPress, Trung Quốc và Mỹ đều biết trước về kế hoạch loại bỏ ông Mugabe, nhưng phản ứng khác nhau. Mỹ im lặng theo dõi diễn biến xảy ra, trong khi Bắc Kinh chấp thuận cho cuộc đảo chính. Điều kiện Trung Quốc đặt ra là không ai bị giết, đồng thời người thay thế ông Mugabe là ông Mnangagwa. Kết quả, cuộc đảo chính đã diễn ra sau khi Tư lệnh Zimbabwe, tướng Constantino Chiwenga trở về nước sau chuyến thăm Bắc Kinh.
Nguồn tin khác cho biết, ông Mugabe đã ý thức được về kế hoạch lật đổ mình, bao gồm sự luân chuyển bất thường của các lực lượng quân đội. “Ông ấy (Mugabe) đã yêu cầu quân đội giải thích chuyện gì đang xảy ra khi các cuộc luân chuyển thiết bị quân sự quy mô lớn diễn ra không được báo Tổng thống. Nhưng quân đội nói không có chuyện gì”-CityPress dẫn nguồn cho biết. Một kế hoạch vây bắt tướng Chiwenga được chuẩn bị ngay tại sân bay Harare. Nhưng do được tình báo quân đội báo trước, ông Chiwenga đã thoát nạn.
Một dấu hiệu khác cho thấy cuộc lật đổ ông Mugabe đã được chuẩn bị trước là những gì diễn ra sau đó đều rất êm thấm. Quân đội bác bỏ làm đảo chính, nhưng các hoạt động chuyển quân và bố ráp được thực hiện rất gọn gàng. Cung theo CityPress, dù Trung Quốc yêu cầu không để xảy ra đổ máu, nhưng vẫn có những trường hợp ngoại lệ xảy ra. Một nhân viên an ninh bảo vệ nhà cựu Bộ trưởng Tài chính Chombo đã bị bắn chết do chống lại các binh sĩ. Một số người khác, gồm cả thành viên đảng ZANU-PF đã bị đánh đập đến bị thương nghiêm trọng.
Theo CityPress, đổi lại cho cuộc đảo chính diễn ra đúng ý muốn, Bắc Kinh cam kết tiếp tục hỗ trợ kinh tế và kỹ thuật cho Harare. Với việc “cá sấu” Mnangawga lên nắm quyền, như nhiều phân tích và thông tin đã chỉ ra, Bắc Kinh sẽ tiếp tục duy trì ảnh hưởng ở Zimbabwe.
