Những điều tưởng chừng không thể nào xảy ra đã trở thành hiện thực. Đây là một năm đáng quên với giới dự đoán thăm dò kết quả bầu cử khi những kết quả thăm dò dư luận của họ đều đã bị sai số nghiêm trọng.
Từ kết quả về cuộc trưng cầu dân ý ở Vương quốc Anh khi người dân đảo quốc sương mù quyết định ủng hộ quyết định rời khỏi liên minh EU cho đến cú sốc của năm khi ông trùm ngành bất động sản Donald Trump đánh bại cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton trong cuộc đua vào Nhà Trắng.
Kiểm phiếu tại tại Glasgow, Scotland hôm 23-6. Ảnh: REUTERS
Khác với mọi năm, năm 2017, báo Nông nghiệp Việt Nam sẽ không điểm lại 10 sự kiện mà sẽ chỉ đề cập đến những sự kiện đã, đang và sẽ có ảnh hưởng rất lớn đến cục diện thế giới. Thứ tự của những sự kiện này sẽ không theo trình tự thời gian mà theo tính quan trọng của nó đối với cục diện khu vực và toàn cầu.
1. Phán quyết của toà án quốc tế về Biển Đông
Giữa tháng 7, toà án trọng tài quốc tế ở Hà Lan đã đưa ra phán quyết về vụ kiện Trung Quốc của Philippines.
Cụ thể, Phillipines kiện Trunq Quốc về việc nước này tuyên bố chủ quyền với phần lớn diện tích biển Đông, về phía nam tới bãi cạn James của Malaysia, nơi chỉ cách thềm lục địa của Malaysia khoảng 50 dặm.
Đây là lần đầu tiên Trung Quốc bị kiện ra toà án quốc tế trong lịch sử. Kết quả của vụ kiện này có thể mở ra cách giải quyết các tranh chấp trên Biển Đông theo cách hoà bình và tuân thủ theo luật pháp quốc tế.
Đúng như dự đoán, toà án đã nhận định rằng những tuyên bố chủ quyền và các hoạt động phi pháp như xây dựng đảo nhân tạo hay cấm tàu thuyền các nước ra vào đánh bắt ở một số khu vực của Trung Quốc là vi phạm luật pháp quốc tế.
Về cơ bản, toà đồng ý với Philippines rằng Trung Quốc không có chủ quyền với "đường chín đoạn" và yêu cầu Trung Quốc dừng các hoạt động phi pháp của mình. Cũng chẳng sai với dự đoán, Trung Quốc từ chối công nhận phán quyết của Toà trọng tài và cho rằng phán quyết này không có giá trị pháp lí.
Tuy vậy thì việc ông Duterte giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống ở Phillipines đã thay đổi gần như tất cả. Với chính sách thân Trung Quốc và cách biệt Mỹ của Philippines, Trung Quốc đã nới lỏng lệnh cấm ngư dân Philllipines ra vào đánh bắt ở một bãi cạn đã bị Trung Quốc chiếm đóng từ năm 2012.
Việc tổng thống mới đắc cử Duterte tỏ ra thân thiện với Trung Quốc và xa lánh dần với Mỹ có thể tác động lớn đến sự gắn kết trong khối ASEAN cộng với việc Trung Quốc ngày càng tỏ ra quyết đoán trên Biển Đông, năm tới dự định tiếp tục là một năm sóng gió với vùng biển được dự đoán có nhiều trữ lượng dầu mỏ này. Việc Donald Trump đắc cử làm Tổng Thống Mỹ sẽ chỉ càng khiến các nước trong khu vực lo ngại về việc sẽ không có một thế cân bằng đủ mạnh để kiềm chế Trung Quốc.
2. Sự ra đi của nhà lãnh đạo cách mạng Fidel Castro
Năm 2016 còn là một năm chia tay những nhân vật có tầm ảnh hưởng mang tính lịch sử. Huyền thoại âm nhạc David Bowie, Leonard Cohen và lạnh tụ cách mạng của Cuba, Fidel Castro.
Chủ tịch Fidel Castro thời trẻ
Mặc dù đã 90 tuổi và sức khỏe cũng đã suy yếu vài năm gần đây nhưng khi Chủ tịch Cuba đương thời, Raul Castro tuyên bố anh trai mình đã ra đi, điều này vẫn khó có thể tin được vì trong tâm trí nhiều người, hình tượng của Fidel Castro là bất diệt. Fidel Castro là người cuối cùng trong thế hệ cách mạng những năm 1960 đã ra đi.
Là một người theo đường lối không thoả hiệp với Mỹ, sự ra đi của Fidel có thể mở ra một chương mới trong quan hệ Mỹ - Cuba, mối quan hệ vừa được nối lại trong năm 2015. Em trai của Fidel là Raul Castro được cho là người ít bảo thủ và có tư tưởng thân Mỹ hơn anh trai mình. Điều này sẽ phụ thuộc rất nhiều vào việc Tổng thống mới đắc cử Mỹ Donald Trump nhìn nhận thế nào về mối quan hệ này.
Dù thế nào thì những thành tựu mà Fidel làm được cho Cuba là không thể phủ nhận. Lật đổ chế độ độc tài của Batista, đưa Cuba trở thành nước có nền giáo dục và tỉ lệ mù chữ gần như thấp nhất thế giới.
Ấn tượng hơn nữa là dù bị cấm vận ngặt nghèo, Cuba vẫn là nước có dịch vụ y tế công tốt và hiệu quả nhất trên thế giới (tính theo tỉ lệ chi bình quân đầu người so với GDP - theo tổ chức Y tế thế giới WHO). Ngoài ra, ngành y tế Cuba còn được biết đến là nơi có những phương pháp điều trị ung thư hiệu quả bậc nhất trên thế giới.
3. Trưng cầu dân ý tại Vương quốc Anh - Brexit
Kết quả trưng cầu dân ý tại VQ Anh ngày 24/6 đã tạo nên một cơn địa chấn thực sự với toàn liên minh EU. Lần đầu tiên kể từ khi thành lập khối, một thành viên sẽ chính thức rời khỏi khối.
Người biểu tình ở London yêu cầu chính phủ VQ Anh đưa đất nước ra khỏi EU ngay lập tức
Việc cử tri VQ Anh quyết định rời khỏi EU sẽ tạo ra một tiền lệ mà từ đó một loạt quốc gia khác như Italy hay Hà Lan có thể sẽ tiếp bước.
Có nhiều lí do đằng sau việc tại sao cử tri VQ Anh đi đến quyết định Brexit nhưng nguyên nhân lớn nhất là đây là cơ hội gần như là duy nhất mà họ có được để thể hiện sự bất mãn với cái họ cho là sự bành trướng quá mức của liên minh EU đến quyền chủ quyền của các nước thành viên.
Được thành lập với mục đích tạo ra một khối liên minh về kinh tế giữa các nước thành viên, EU dần dần trở thành một liên minh đạt đến tầm ảnh hưởng của một siêu quốc gia và các nước thành viên trở thành những nước nhỏ trong siêu quốc gia này.
Việc VQ Anh rời khỏi EU chưa phải là điều chắc chắn (một vụ kiện đang diễn ra tại toà án Tối Cao về việc liệu Thủ tướng Anh có quyền quyết định rời EU hay không) nhưng nếu điều này trở thành hiện thực, liên minh EU sẽ phải cải tổ nếu không muốn việc nước Anh rời đi mở đầu cho làn sóng rời khỏi liên minh này.
4. Donald Trump trở thành Tổng thống Hoa Kỳ
Vượt qua mọi dự đoán của dư luận và giới quan sát, Donald Trump đã đánh bại đối thủ của đảng Dân chủ Hillary Clinton để trở thành ông chủ mới của Nhà Trắng.
Donald Trump phát biểu chiến thắng trong đêm tranh cử
Đây xứng đáng được xem là cơn địa chấn lớn nhất với giới chính trị thế giới khi mà Donald Trump liên tục đưa ra những lời bình luận hay những đề nghị chính sách khiếm nhã với rất nhiều tầng lớp người dân Mỹ từ phụ nữ cho đến người Hồi Giáo, người nhập cư.
Việc Trump giành chiến thắng bất ngờ sẽ có ảnh hưởng rất lớn đối với trật tự thế giới. Những người đang lo ngại đầu tiên chắc chắn là các nước vùng Baltic.
Ba nước vùng Baltic nhỏ bé Estonia, Lithuania và Latvia lo ngại về việc Nga sẽ có những hành động tương tự như những gì đã xảy ra ở phía Đông Ukraine hay ở Gruzia năm 2008.
Những tuyên bố của Trump về việc sẽ không bảo vệ các nước thành viên NATO theo như hiệp ước của khối có thể được tổng thống Nga Putin hiểu như "đèn xanh" để vẽ lại bản đồ Đông Âu.
Vấn đề Trung Đông mà trong đó nổi bật nhất là Iran là hệ lụy tiếp theo của việc Trump trở thành Tổng thống. Trump chưa bao giờ giấu ý định về xóa bỏ hiệp ước hạt nhân đã đạt được với Iran. Nếu điều này trở thành hiện thực thì một trong những thành quả lớn nhất của nhiệm kì của Obama - thỏa thuận hạt nhân với Iran - nhiều khả năng sẽ bị xóa bỏ. Điều này sẽ đẩy Iran vào lại con đường phát triển hạt nhân trước đó của mình. An ninh khu vực vì thế sẽ tiếp tục căng thẳng.
Lời kết:
Độc giả sẽ có những nhận định khác nhau về việc những sự kiện trên sẽ tác động thế nào đối với trật tự thế giới. Là một người quan tâm và theo dõi chính trị trong nhiều năm, năm 2016 là một năm rất đặc biệt với người viết. Đây là năm đầu tiên kể từ thế chiến thứ 2 trật tự thế giới có thể bị đảo lộn.
Năm 2017 vì thế sẽ tiếp tục là một năm đáng chờ đợi với giới quan sát chính trị. Báo Nông nghiệp Việt Nam sẽ tiếp tục đồng hành cùng bạn đọc với những nhận định mang bản sắc riêng về tình hình thế giới trong năm 2017.
