1. Xác ướp hỗn hợp
Một nghiên cứu được tiến hành đối với hầm mộ chôn cất trên quần đảo British Isles (Anh) các nhà khảo cổ phát hiện thấy có ít nhất 16 xác ướp được chôn trong giai đoạn từ năm 2200 đến năm 700 TCN. Vì khu vực này lạnh và ẩm ướt, nên không lý tưởng cho việc ướp xác, bởi vậy người ta tin rằng những xác ướp nói trên đã được tạo ra theo một cách khoogn bình thường. Rất có thể chúng được “xử lý” bằng cách hun qua lửa hoặc cố tình bị chôn vùi trong than bùn.
Xác ướp không phải là bình thường như ở nhiều nơi khác, được tạo thành từ nhiều người. Chỉ có một số bộ phận được bảo quản trong quá trình ướp xác, sau đó được trộn với nhau để tạo ra xác ướp hoàn chỉnh. Tất cả những điều điều này mới chỉ là giả định bởi chưa có nhiều thông tin do đã tồn tại cách đây hàng nghìn năm.
Xác ướp hỗn hợp ở quần đảo British Isles |
2. Mai táng hộp sọ riêng
Trên đảo Efate ở CH Vanuatu (đảo quốc nằm trong quần đảo Melanesia, tây nam Thái Bình Dương), có một nghĩa trang 3.000 năm tuổi rất đặc biệt, người ta đã khai quật được hơn 50 bộ xương nhưng lại thiếu hộp sọ. Đây là cách mai táng rất lạ của người Lapita cư ngụ ở vùng này. Bằng cách để cho xác chết phân hủy hết thịt sau đó bỏ phần đầu.
Mai táng hộp sọ riêng ở đảo Efate ở CH Vanuatu |
Sau đó, hộp sọ được đặt trong một ngôi đền hoặc một nơi nào đó tương tự nhằm tôn vinh người quá cố. Tất cả các bộ xương còn lại được chôn chung và cùng hướng về một phía, trừ bốn người lại quay mặt về phía khác. Bốn người này có mức đồng vị giống nhau cho thấy họ có nguồn gốc ở đâu đó không giống như những người kia.
Một trong những người nhập cư này được chôn cất với ba hộp sọ (lấy từ người dân địa phương) và đặt trên ngực. Đây là nơi chôn cất duy nhất có cả hộp sọ, rất có thể người này được ngưỡng mộ theo một cách nào đó mà ngày nay giới khảo cổ chưa hiểu hết.
3. Ngôi mộ tập thể trẻ em
Các ngôi mộ tập thể có chứa thi hài các em bé nhưng không bình thường được giới khảo cổ phát hiện thấy tại Ashkelon, Israel, gồm xương của hơn 100 trẻ sơ sinh có từ thời La Mã.
Ngôi mộ tập thể trẻ em ở Ashkelon, Israel |
Các em bé này không có dấu hiệu của bệnh tật hoặc biến dạng, có thể đã bị giết như một hình thức kiểm soát sinh đẻ. Một vụ chôn cất tương tự của 97 trẻ được tìm thấy trong biệt thự La Mã tại Hambleden (Anh). Những phần còn lại này được giả định là những đứa trẻ được sinh ra trong một nhà thổ, hay chúng được ra đời một cách không mong muốn.
Một ngôi mộ tập thể khác được tìm thấy ở một giếng tại Athens, có niên đại từ năm 165 TCN đến năm 150 TCN cũng trong tình trạng tương tự, và là những hầm mộ tập thể trẻ em lạ nhất được mai táng trên thế giới xưa và nay. Hầm mộ chứa 450 bộ xương trẻ sơ sinh, 150 bộ xương chó và một người lớn bị dị hình nặng. Hầu hết trẻ sơ sinh đều thuộc nhóm dưới một tuần tuổi. Một phần ba đã chết vì viêm màng não do vi khuẩn, và phần còn lại chết vì những nguyên nhân không rõ ràng.
Theo truyền thuyết, trẻ sơ sinh không được coi là người thực cho đến khi qua một nghi thức diễn ra từ 7-10 ngày sau khi sinh. Điều này chứng tỏ những đứa trẻ trên đã chết trước khi chúng được coi là con người, do đó chúng bị từ bỏ một cách đơn giản.
4. “Hố chết khổng lồ Ur”
Trong quá trình khai quật hầm mộ Ur đầu những năm 1900, có sáu hầm mộ được tìm thấy mang tên "Hầm mộ tử thần" hay gọi dân dã hơn “hố người chết”. Ấn tượng nhất trong số khu hầm mộ này là Great Death Pit of Ur (Hố chết khổng lồ Ur), nơi chôn cất tới 6 đứa bé trai và 68 bé gái.
“Hố chết khổng lồ Ur” |
Những bé gái nằm ở lối ra vào, đầu đội mũ, tay cầm vũ khí, được cho là có nhiệm vụ bảo vệ hầm mộ. Hầu hết thi hài các bé gái được đặt gọn gàng theo bốn hàng dọc theo hướng tây bắc. Hai nhóm bé gái khác được xếp theo hàng dọc theo hai góc còn lại. Tất cả các thi thể gái đều mang trang phục đắt tiền, đầu đội mũ làm bằng vàng, bạc và ngọc cổ lapis lazuli.
Một trong những bé gái này có một mang chiếc mũ và đồ trang sức lộng lẫy hơn các bé gái còn lại. Hình hài bé gái y chang Puabi, nữ hoàng Sumer nên người tin rằng người phụ nữ đã chết là một người có đẳng cấp cao, và những người còn lại chỉ hà hầu gái, vật “tế thần” để bảo vệ người phụ nữ nói trên. Nhưng người ta chưa rõ đây là một sự hy sinh tự nguyện hay cưỡng bức. Hai bộ xương, gồm bé trai và một bé gái đã bị gãy xương sọ trước khi chôn. Không ai trong số những người khác có thương tích tương tự, các nhà nghiên cứu tin rằng các nạn nhân đã phải dùng thuốc độc, còn hai người bị thương có thể là do bị đánh vào đầu.
5. Mai táng đứng
Tại nghĩa trang Mesolithic ở phía bắc thành phố Berlin (Đức) ngày nay, có một bộ hài cốt đàn ông 7.000 tuổi đã được mai táng theo một cách chôn đứng. Thực tế, người đàn ông chỉ được chôn lên tới đầu gối, cho phép phần còn lại cơ thể phân hủy một cách tự nhiên.
Mai táng đứng ở nghĩa trang Mesolithic |
Người đàn ông được chôn cất bằng đá và xương thú do thợ săn hái lượm. Đây không phải là vụ chôn cất duy nhất ở châu Âu mà người ta còn phát hiện thấy tại nghĩa trang Olenij Ostrov, nay là Karelia, thuộc Nga có tới bốn cá nhân cũng đã được chôn theo tư thế đứng và không hề có mối liên quan với người đàn ông Đức nói trên.
6. Mai táng theo hình xoắn ốc
Mai táng theo hình xoắn ốc (Skeleton Spiral) là kiểu mai táng khá độc lạ được tìm thấy tại Tlalpan, Mexico. Đây là một hầm mộ 2.400 năm tuổi với 10 thi thể được xếp theo hình xoắn ốc. Mỗi cá nhân đã được đặt bên cạnh mình bằng chính hai chân của họ hướng về tâm vòng vòng tròn, bên trong là các bộ phận khác của cơ thể. Cánh tay của những người này được đan với nhau theo những cách khá lạ.
Mai táng theo hình xoắn ốc ở Tlalpan, Mexico |
Ví dụ, đầu của một người được đặt trên ngực của người kia. Người chết thuộc nhiều lứa tuổi, kể cả trẻ sơ sinh và một đứa trẻ mới lớn cùng những người trung và lớn tuổi. Người lớn, gồm hai phụ nữ và một nam giới. Hai bộ xương có hộp sọ chắc chắn đã được chỉnh sửa . Một số lại có răng được chỉnh lại, còn nguyên nhân tử vong đến nay chưa ai rõ.
7. Hầm mộ trẻ sơ sinh
Ở Pachacamac, một địa danh gần Lima, Peru ngày nay người ta tìm thấy một hầm mộ trong của khoảng 80 trẻ sơ sinh được chôn vào năm 1000. Họ thuộc về người Ychsma, một bộ tộc thời tiền Inca. Những thi thể này được bọc trong vảit nhưng nay đã mủn, kèm theo đầu bằng gỗ hoặc đất sét giả. Một nửa khác lại được sắp xếp trong theo một vòng tròn bao quanh người lớn.
Hầm mộ trẻ sơ sinh của người người Ychsma |
Theo các nhà khảo cổ học, rất có thể các trẻ sơ sinh này là vật tế thần, tất cả đều được chôn cùng một lúc. Bộ tộc người Ychsma đã hy sinh những đứa trẻ trẻ mới chào đời cho mục đích tôn giáo và chôn chúng ở nhiều nơi khác nhau. Tuy nhiên, đây mới chỉ là giả thiết và không chắc chắn vì bộ xương không có bằng chứng rõ ràng. Trong khi đó, số đông người lớn lại mắc bệnh nghiêm trọng, chẳng hạn như ung thư hoặc giang mai. Họ có thể đã đi đến nơi mới để điều trị, một xu hướng khá thịnh hành thời kỳ tiền Columbus. Ngoài ra, còn có những bộ xương của động vật (chẳng hạn như lợn, chó, hoặc lạc đà) đã được chôn cùng trong hàm mộ này.